خاییز ، منطقه‌ای گردشگری در تنگستان
در دامنه سرسبز کوه بیرمی
منطقه خاییز در میان سلسله کوه‌های زنجیره‌ای زاگرس قرار دارد و دارای آب‌و‌هوایی معتدل است. وجود کوه‌ها، این منطقه را از شرجی و گرما و رطوبت مصون داشته و باعث شده تا از بادهای گرم نیز در امان باشد. خاییز از جنوب و جنوب غرب به ارتفاعات بیرمی مرتفع‌ترین کوه استان بوشهر می‌رسد. وجود چشمه‌های آب شیرین کوه بیرمی باغ‌ها، صیفی‌جات، نخلستان خرما و مرکبات فراوان از جمله لیمو در میان مردم بومی و طبیعت‌گردان از جایگاه خاصی برخوردار است. محصولات کشاورزی آن از کیفیت بالایی برخوردار است. خاییز دارای چشمه‌های آب متعددی است. تنگه بیرمی در تابستان نیز بر خلاف سایر نقاط استان سرسبز است به لحاظ واقع شدن در دامنه کوه منظره زیبایی برای گردشگران دارد. روستاهای بنیون، کشی، مخدان،آشی و یخ از روستاهای منطقه خاییز هستند.
وجود روستاهای قطب گردشگری
روستای گشی از مناطق خوش آب‌و‌هوا و دیدنی شهرستان تنگستان است خانه‌های منطقه گردشگری خائیز دیدنی هستند به صورت پلکانی در دامنه کوه ساخته شده‌اند به طوری که حیاط خانه بالایی پشت‌بام خانه پایینی است.
روستای کشی از منطقه گردشگری خاییز به‌عنوان روستای هدف گردشگری شناخته شده است. آبشار روستای یخ در زمستان‌ها یکی از بهترین آبشارهای این منطقه است که در ایام بهار و زمستان گردشگران بسیاری را به این منطقه می‌کشاند.
بقایای آسیاب‌های آبی در منطقه گردشگری خاییز
به علت وجود آب در این منطقه، بقایای آسیاب‌های آبی در گوشه و کنار این منطقه به چشم می‌خورد که در لیست آثار ملی کشور به ثبت رسیده‌اند. قلعه باستانی معروف به موسیو والموس آلمان از آثار تاریخی منطقه است. موسیووالموس به‌عنوان فعال سیاسی آلمانی حافظ منافع آلمان در جنوب، طی جنگ جهانی اول در جریان مقاومت دلیران تنگستان در آن منطقه سکونت داشته است.
دیدن این منطقه در فصل پاییز و زمستان به دلیل آب و هوای معتدل و مفرح تجربه‌ای جالب و بیاد ماندنی برای هر گردشگر خواهد داشت که در آینده‌ای نه چندان دور، حضور سرمایه‌گذاران باعث رونق بیشتر این منطقه خواهد شد.
منبع:میراث آریا