تل آجری یکی از محوطه‌های باستانی فارس است که یک دهه مورد کاوش‌های باستان شناسی قرار گرفت و طی این کاوش‌ها آثار متعدد فرهنگی مربوط به بیش از دو هزار و ۵۰۰ سال کشف شد و دریچه‌ای تازه را برای باستان شناسان و محققان و پژوهشگران در حوزه میراث فرهنگی گشود. این محوطه هم اکنون به یک سایت موزه تبدیل شده است، سایت موزه‌ای که قرار است طی آئینی با حضور علی اصغر مونسان وزیر میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری افتتاح شود.

این محوطه باستانی معروف به تل آجری رسما به عنوان سایت موزه پردیس پارسه معرفی و به فهرست جاذبه‌های تاریخی و گردشگری استان فارس اضافه خواهد شد.

محوطه باستانی تل آجری در فاصله ۳ کیلومتری شمال غرب تخت‌جمشید در محل معروف به باغ فیروزی قرار گرفته است ابعاد آن ۳۰ در ۴۰ متر است. تپه باستانی که به ارتفاع ۳ متر از سطح زمین‌های اطراف که در حریم درجه یک تخت جمشید واقع شده است. در واقع این محوطه باستانی در ۱۷ خرداد ماه سال ۱۳۸۵ با شماره ۱۵۵۳۰ در فهرست آثار ملی به ثبت رسید و به گفته علیرضا عسکری‌چاوردی، سرپرست ایرانی گروه کاوش‌های باستان شناسی تل آجری، این محوطه در نتیجه یک دهه کاوش‌های باستان‌شناسی هیات مشترک ایرانی – ایتالیایی در پارسه تخت جمشید در چارچوب پروژه از (کاخ تا شهر) چشم‌اندازی نو از کهن‌ترین شهر پارسی ایران باستان گشود.

وی گفت: درواقع این افق تازه کشف دروازه شهر پارسه است ساختمانی با جهت شمال غربی جنوب شرقی اما حدود ۲۰ درجه از محور شرقی غربی انحراف دارد این بنا ابعادی برابر با ۲۹ متر در ۳۹ متر داشته و از دیوار ستبری به عرض ۱۰ متر تشکیل شده که فضای داخلی به ابعاد ۸ متر عرض و ۱۴ متر طول را احاطه شده و مسیر دسترسی به این اتاق از طریق دو راهرو وجود دارد.

عسکری با بیان این‌که با کشف کتیبه میخی بابلی و عیلامی و با توجه به کارکرد بنا مشخص شد که این بنا یک دروازه یادمانی بوده است، افزود: است دروازه با شکوه در مقیاس وسیع‌تری طرح دروازه معروف ایشتار حدود ۵۸۰ سال پیش از میلاد را تکرار می‌کند که پیش از ساخت تختگاه تخت جمشید در دوره یکی از دو پادشاه نخستین پارسیان بنا شده است به احتمال زیاد هدف از ساخت این دروازه برای نشان دادن فتح شهر بابل در سال ۵۳۹ پیش از میلاد در دوره کوروش بوده است.

به گفته این باستان شناس این بنا به طور کامل از آجر و خشت ساخته شده است و نمای سرتاسر دیوارها و آجرهای لعابدار تزئین شده له طوری که تزئین بخش پایین دیوارها دارای نقوش هندسی و گل است و آجرهای لعابدار متعدد مکشوفه از آوارهای بنا نشان می‌دهد سرتاسر سطوح دیوارها به نقوش حیوانات اسطوره‌ای گاو نر و حیوان ترکیبی موشخوشو منقوش شده است.

وی در ادامه گفت: این بنای تاریخی امکان دسترسی به یک باغ سلطنتی پردیس را فراهم می‌کرد که شامل یک کاخ بزرگ بوده و اکنون ویرانه‌های آن موجود است این دروازه یادمانی در دوره هخامنشی متروک شد، سپس بر اثر زمین لرزه‌ای بزرگ تخریب و در دوره‌های بعد دیوارهای آن نیز به غارت رفت.

این استاد دانشگاه با اشاره به این‌که این دروازه با آجر و خشت بنا شده است و سرتاسر نمای آن با آجرهای لعابدار رنگی مزین بوده است افزود: پارسه شکوهمند ترین شهر ایران باستان دارای دروازه زیبا هم‌تراز با دروازه بابل بوده است این دروازه در کهن‌ترین بخش شهر در فاصله در فاصله ۳ کیلومتری غرب کاخ‌های تخت جمشید واقع است کیفیت ساخت هنری حجم ابعاد فنی و روش ساخت بنا، بنا برابر با دروازه ایشتار بابل فاخر است.

وی ادامه داد: این دروازه در مسیر کاخ‌ها و بناهای سلطنتی رخش که هر شهر در همان آغاز عصر هخامنشی بنا شده است این دستاورد بزرگ باستان شناسی حاصل یک دهه کاوش روشمند در یکی از مهمترین محوطه‌های باستانی شهر پارسه معروف به تل آجری است به رغم تخریب شدید این محوطه باستانی کاوش‌های روشمند به کار رفته در شناسایی سازه‌های معماری و مستندنگاری دقیق یافته‌ها و یافته‌است.

سرپرست ایرانی گروه باستان شناسی تل آجری در ادامه این گفت وگو گفت: در روند پیشرفت تکمیلی این پروژه بین المللی تلاش برای امکان بازدید گردشگران از دروازه پارسه به انجام رسید بدیهی است فراهم ساختن زیرساخت‌های گردشگری برای ایجاد سایت موزه گردشگری در شهر پارسه فرصتی مغتنم برای معرفی شهر ایرانی با رویکرد توسعه پایدار است. به گفته وی پروژه پوشش حفاظتی سایت طی سال‌های ۱۳۹۵ تا ۱۴۰۰ با پشتیبانی وزارت میراث فرهنگی انجام شده است.

این پروژه محصول همکاری‌های بین‌المللی بین دو کشور ایران و ایتالیا در حوزه میراث فرهنگی و روابط علمی بین دانشگاهی برای شناخت فرهنگ است.

مهر نوشت، کاوش‌های باستان شناسی محوطه به سرپرستی دکتر علیرضا عسکری چاوردی از دانشگاه شیراز و دکتر پی یر فرانچسکو کالری از دانشگاه بولونیا ایتالیا انجام شد در این زمینه همکاری و پشتیبانی مؤسسات بین المللی هر دو کشور به ویژه وزارت میراث فرهنگی ایران و ارگان‌های وابسته به این وزارتخانه پژوهشگاه میراث فرهنگی پژوهشکده باستان شناسی وزارت امور خارجه معاونت میراث فرهنگی اداره کل پایگاه‌های میراث جهانی به ویژه پایگاه میراث جهانی تخت جمشید با همکاری طرف ایتالیایی دانشگاه بولونیا ایتالیا مؤسسه بین‌المللی مطالعات مطالعات مدیترانه و شرق شناسی رُم، بنیاد فلامینا راونا، شرکت آرته آکادی وزارت امور خارجه ایتالیا و همکاری‌های بین المللی رُم، شرکت لایت‌هاوی، بولونیا دانشگاه اوربینو و دانشگاه شیراز است.