روستای تاریخی وانشان از منظر جغرافیای در ۱۲ کیلومتری جنوب شهرستان گلپایگان و در میانه مسیر راه اصلی دو شهر زیبای خوانسار و گلپایگان و در محور شمال غرب استان اصفهان واقع شده است.

 این روستا که در دامنه کوهپایه‌های سلسله جبال زاگرس قرار دارد، دارای اقلیمی منحصربه‌فرد است به‌نحوی که دارای تابستانی نسبتا گرم ‌و زمستان سرد همراه با بارندگی فراوان است. در این روستای تاریخی، در کنار طبیعت بکر و زیبا و همچنین باغ‌های بزرگی که دارای محصولاتی همچون: گردو و زردآلو است، آثار و بناهای تاریخی متعددی وجود دارد که بر ارزش‌های فرهنگی روستا در کنار جذابیت‌های طبیعی آن می‌افزاید.

با توجه به موقعیت جغرافیای روستای وانشان که در ارتفاعات زاگرس قرار دارد، نام آن وانشان یا به زبان محلی وانشون خوانده شده، با این وصف در برخی منابع تاریخی و حتی منابع محلی از این روستا با نام ونیشون نیز یاد شده است.

اهالی روستای وانشان دارای گویشی متفاوت از مردم گلپایگان هستند به گونه‌ای که گویشی شبیه به گویش مردم خوانسار دارند که براساس بررسی‌های زبان شناسان، گونه‌ای از گویش‌های محلی مناطق ایران مرکزی و شمال غربی کشور به شمار می‌رود.

جالب این‌جاست که زبان وانشونی یکی از قدیمی‌ترین زبان‌های فلات مرکزی ایران است که پیشینه آن به دوران پیش از اسلام می‌رسد.

روستای وانشان از منظر معماری و بافت، دارای بافت تاریخی منسجم است و در عین حال دارای آثار تاریخی متعددی است که از آن جمله می‌توان به امام‌زاده ابوالفتوح(ع)، قلعه تاریخی ماهنشان، درخت چنار قدیمی۵۰۰ ساله، آب انبار و کبوترخانه‌های تاریخی، حمام‌های قدیمی و یک غار با قدمت بیش از ۳ هزار سال، همراه با جاذبه‌های بدیع طبیعی همچون:، چشمه‌های پر‌آب و قنات‌های قدیمی، باغ‌های انبوه، گردو و بادام اشاره کرد.

این جذابیت‌های تاریخی و طبیعی همراه با اجرای برنامه‌های توسعه پایدار روستا باعث شده تا این منطقه همه ساله مورد استقبال جمع کثیری از گردشگران واقع شود. با این وصف و با توجه به سیاست‌های اعمال شده در راستای توسعه گردشگری، در این روستا تاکنون دو اقامتگاه بوم‌گردی با ظرفیت اقامت ۲۵ نفر ایجاد شده است که علاوه بر خدمات اقامتی و پذیرایی به توسعه و ترویج گردشگری روستا کمک شایانی می‌کند.

همچنین با توجه به رونق روزافزون گردشگری، احیا بافت تاریخی روستا، ایجاد مسیر گردشگری در روستا، مرمت آثار تاریخی از جمله حمام تاریخی روستا پس از ۵۰ سال و تلاش برای تبدیل آن به موزه و همچنین کوشش در راستای توسعه اقامتگاه‌های بوم‌گردی روستا از جمله برنامه‌های توسعه پایدار این روستا از منظر گردشگری در طی سال ۱۳۹۹ است.

منبع:میراث آریا