بازار سنتی همدان؛ گذری بر دل تاریخ
بازار هر شهر به عنوان قلب تپنده آن معرف بخش زیادی از آداب و رسوم مردمان آن شهر است، این گنجینه‌های گرانبها هویت ملی و مذهبی هر منطقه هستند و حقیقت غیرقابل انکاری از معماری سنتی در آن‌ها نهفته است.
بازار زیبای شهر همدان که به سبک و سیاق تمام بازارهای ایران از راسته‌ها، حجره‌ها، مساجد، کاروان‌سراها، تیمچه‌ها، حمام‌ها، مدارس و چهارسوهای متعددی تشکیل شده است، هر بیننده‌ای را با معماری چشم نوازی روبرو می‌کند.
بیشتر بناهای بازار همدان در دوره قاجاریه و بعد از آن ساخته شده‌اند اما از نوشته‌های جهانگردان و سیاحانی که در سده‌های مختلف از این شهر دیدن کرده‌اند پیداست قدمت این بازار سنتی بیش از دوره قاجار است.
شهر همدان به علت قرار گرفتن در مسیر جاده ابریشم همواره از مراکز مهم فعالیت‌های اقتصادی و تجاری بوده است، برخی از جهانگردان نیز بنای اولیه بازار سنتی همدان را همپای هگمتانه دانسته‌اند.
شواهدی در دست است که نشان می‌دهد تا اواخر حکومت قاجاریه بخش زیادی از معاملات و دادوستدهای ایران با غرب از طریق شهر همدان و سپس بغداد انجام می‌شده است.
این بازار کهن در ابتدا بر اثر تاخت و تازهای فراوان و سپس به علت ساخت و سازهای ناسازگار با بافت تاریخی و تغییرات اجتماعی و اقتصادی جایگاه تجاری اولیه خود را از دست داد.
پس از گذشت سده‌ها و با وجود تغییرات فراوان این مجموعه زیبا همچنان در مرکز شهر همدان خودنمایی می‌کند و دیدنی‌های زیادی برای دوستداران تاریخ، فرهنگ، هنر و البته علاقمندان به خرید از بازارهای قدیمی دارد.
این بازار زیبا که در سال ۱۳۷۷ به فهرست آثار ملی ایران اضافه شده، از ۳۸ راسته و ۲۶ سرا و کاروانسرا تشکیل شده که هر راسته به حرفه‌ای خاص تعلق داشته و مجموعه متنوعی از کسب و کارهای سنتی و مدرن در آن عرضه می‌شده است.
راسته زرگرها، کفش‌دوزهای کوچک و بزرگ، مسگرها، شیشه فروش‌ها، نخود بریزها، صندوق‌سازها، دباغ‌خانه، حلبی‌سازها، صحاف‌خانه، پالان‌دوزها، چاقوسازها، چلنگرها، کاه‌فروش‌ها و موتاب‌خانه از جمله راسته‌هایی هستند که بر حسب حرفه کاسب‌ها نامگذاری شده‌اند.
برخی از راسته‌های بازار سنتی همدان هم به نام بانیان آن‌ها شناخته شده‌اند که راسته‌های حسین‌خانی و حاج فضل‌الله از آن جمله هستند همچنین راسته یهودی‌ها، مسجد جامع و قبله از دیگر راسته‌های زیبای بازار همدان هستند.
یکی از شاخص‌ترین آثار مجموعه بازار همدان، مسجد جامع شهر است که یادگار دوره قاجاریه و به اعتقاد برخی از محققان پیش از آن است، این مسجد زیبا دارای یکی از زیباترین شبستان‌های مسقف(شبستان زمستانی) تاریخ معماری ایران است و زیبایی بازار را دو‌چندان کرده است.
بازار قدیمی همدان در طول تاریخ محل تأمین بسیاری از مایحتاج مردم شهر بوده و اگرچه با گذر زمان بسیاری از شغل‌های سنتی به دست فراموشی سپرده شده و اغلب راسته‌های نامبرده تغییر کاربری داده‌اند اما وجه سنتی بازار همچنان حفظ شده و قدم زدن در آن تداعی کننده تاریخ مردمان این کهن شهر است.
منبع:ایسنا