نوشته‌ها

در خانه بمانیم و از باغ نگارستان دیدن کنیم

 در روزهایی که وضعیت تهران به دلیل شدت یافتن همه‌گیری کرونا به رنگ قرمز در آمده است باغ نگارستان اگرچه تعطیل شده اما امکان بازدید مجازی را به صورت رایگان فراهم کرده است.

باغ موزه نگارستان دانشگاه تهران از بناهای قدیمی تاریخی تهران است که در سال ۱۲۲۲ هجری قمری (۱۸۰۷ میلادی) به دستور فتحعلی‌شاه قاجار به‌عنوان اقامتگاه تابستانی ساخته‌شد.

این بنا به سبک کلاه فرنگی ساخته شده و دارای دو عمارت عالی به نام‌های دلگشا و تالار قلمدان است. اتاق‌هایی با درهای چوبی و دو تالار بزرگ در طرفین ساختمان مرکزی این باغ وجود دارد. این باغ ۶۴ اتاق، چهار تالار، کتابخانه و چهار سالن را در ۶۰۰ متر زیربن داراست. تالارها با آینه‌کاری، نقوش طلایی و چلچراغ‌های باارزش مزین شده‌است.

این باغ موزه به این علت نگارستان نامیده شده‌است که در یکی از اتاق‌های عمارت آن تعداد زیادی تابلو نقاشی (اغلب پرتره) به نمایش درآمده بود. این تابلوها به‌دست هنرمندانی چون میرزا جانی نقاش، میرزا بابا نقاش و عبدالله‌خان نقاش‌باشی کشیده شده‌ است.

امروزه قسمت کوچکی از باغ و ساختمان کاخ بر جای مانده و در زمین آن، ساختمان‌هایی از جمله دانشسرای عالی پیشین، سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بنا شده‌ است.

مجموعه ملک الشعرای بهار، موزه مکتب کمال الملک، تالار منیر فرمانفرمائیان که نخستین تالار موزه به نام یک زن هنرمند ایرانی محسوب می‌شود، مجموعه مجسمه مینیاتورهای مردم‌شناسی جهانگیر ارجمند، سردیس فردوسی، مجموعه و تالار محمود روح الامینی، مجموعه آثار مینیاتور و معرق چرم استاد علی اسفرجانی، دیوار صف سلام فتحعلیشاهی، اتاق کاشی‌های باغ نگارستان و موزه مجموعه آثار قلمزنی روی نقره اهدایی غلامعلی ملول که تعداد دو اثر قلم‌زنی از محمد مهدی باباخانی در آن نگهداری می شود.

امروز به لطف این تور مجازی امکان بازدید از آثار در فضای مجازی برای علاقمندان در سراسر ایران و حتی جهان فراهم شده است.

در این تور مجازی در کنار راهنمای صوتی،‌ راهنمای تصاویر نیز وجود دارد و برخی از بخش‌ها را توضیح می‌دهد. مهمتر اینکه می‌توان هر اثر را با توضیحات و کیفیت خوب دید. به‌طور مثال پرتره ناصرالدین شاه اثر ابوتراب غفاریه در این فضا قابل مشاهده است.

از سوی دیگر در این فضا بخش‌های مختلف مجموعه باغ نگارستان را نیز می‌توان تماشا کرد.

منبع:ایرنا

آشنایی با باغ نگارستان

باغ نگارستان یک مجموعه هنری-تاریخی جامانده از دوره قاجار است که در محدوده میدان بهارستان واقع شده و دارای خاطرات به جامانده از اهالی فرهنگ و هنر معاصر همچون پروین اعتصامی و علی اکبر دهخدا است.

قصر یا باغ نگارستان بین سال‌های ۱۲۲۸-۱۲۲۲ هـ .ق. به فرمان فتحعلی‌شاه قاجار و با هدف ایجاد یک مرکز ییلاقی ـ حکومتی در خارج از دارالخلافه تهران ساخته شد. به دلیل وجود نقاشی‌ها و نگاره‌های متعددی از فتحعلی‌شاه و درباریان او در ساختمان‌های مختلف، این باغ به نگارستان شهرت یافت.

محدوده باغ

اين قصر ـ باغ در روزگار اوليه خود داراي وسعت زيادي بوده است، به گونه‌ای که طبق اسناد قاجاري دروازة جنوبي آن در ضلع شمالي ميدان بهارستان واقع بوده و از طرف شرق به دروازه شميران و از طرف غرب به خيابان صفي‌عليشاه منتهي مي‌شده است.

در اين قصر ـ باغ عمارت‌ها و تالارهاي باشکوهي چون عمارت دلگشا، تالار سلام، تالار قلمدان و چندين حوضخانه بر پا شده بود. باغ نگارستان رويدادهاي تاريخي ـ سياسي فراواني را به خود ديده است که از جمله مي‌توان به قتل دولتمرد آزاده ايراني ميرزا ابوالقاسم قائم مقام فراهاني به دست محمدشاه و عوامل او اشاره کرد.

در سال 1284 هـ .ق. با اجراي طرح توسعه شهري ناصرالدين شاه، باغ نگارستان وارد محدوده شهر تهران شد و با کاسته شدن از اهميت سياسي آن در اختيار مؤسسات فرهنگي مختلف قرار گرفت. در زمان سلطنت مظفرالدين شاه به تبعيت از اروپا نخستين مدرسه فلاحت به سرپرستي آقاي داشر و مدرسه صنايع مستظرفه به سرپرستي نقاش معروف محمد غفاري “کمال الملک” در اين محل تأسيس شد. و بعد از آن در سال 1307 خورشيدي اعتمادالدوله قراگوزلو، وزير فرهنگ ايران، باغ ‌نگارستان را به عنوان محل دائمي دارالمعلمين عالي در نظر گرفت.

پروين اعتصامي و كتابخانه باغ

سپس نقشه ساختمان يک مدرسه عالي با رعايت سبک معماري ايراني ـ قاجاري و اصول مدرسه‌سازي توسط نيکلای مارکوف “معمار پناهنده روسي” در ضلع شمالي باغ نگارستان تهيه و اجرا شد. در اين مجموعه ده هزار متر مربعي، 164 اتاق و دو تالار بزرگ احداث شد. در سال 1311 خورشيدي دارالمعلمين عالي با تغيير نام خود به دانشسراي عالي به تربيت معلم براي مدارس جديد ايران پرداخت. در سال 1315 خورشيدي نيز عمارت بزرگ ديگري به عنوان کتابخانه در شمال شرقي باغ نگارستان بنا شد و پروين اعتصامي ـ شاعره نامدار ـ به عنوان معاون اين کتابخانه مشغول به کار شد.

در طول بيش از نيم قرن، تعداد زيادي از شخصيت‌هاي علمي، ادبي و هنري کشور چون: ملک‌الشعرای بهار، کاظم عصار، علي‌اکبر دهخدا، بديع‌الزمان فروزانفر، علي‌نقي وزيري، جلال‌الدين همایی، سعيد نفيسي، محمود حسابي، ابراهيم پورداوود، غلامحسين صديقي، پرويز خانلري، محمد معين، محمدابراهيم باستاني پاريزي، علي‌محمد کاردان و… در اين مجموعه تاريخي به تحصيل و تدريس علم پرداخته‌اند.

در سال 1313 خورشيدي قانون تأسيس دانشگاه تهران در مجلس شوراي ملي تصويب شد و از سال 1325 خورشيدي به بعد، برخي از دانشکده‌ها و مؤسسات به محل امروزي دانشگاه تهران منتقل شدند. از سال 1335 خورشيدي اين بناي عظيم به مؤسسة لغت‌نامه دهخدا، مؤسسه جغرافيا، مؤسسه زبان‌هاي خارجي و کلاس‌هاي عمومي دانشکدة ادبيات اختصاص يافت و در سال 1337 خورشيدي به همت دکتر غلامحسين صديقي به مؤسسة تحقيقات علوم اجتماعي و تعاون واگذار شد.

باغ نگارستان در معرض تخريب‌هاي بسياري قرار گرفته و بخش‌هاي بسياري از آن نابود شده است. در سال 1350 و 1365 خورشيدي طبق توافقات دانشگاه تهران و سازمان برنامه و بودجه، باغ نگارستان براي ايجاد پارکينگ و تعميرگاه به آن سازمان واگذار شد که موجب اعتراض تني چند از استادان دانشگاه تهران و فارغ‌التحصيلان اين دانشسرا از جمله آقايان دکتر محمود روح‌الاميني، دکتر غلامحسين صديقي، دکتر حسن حبيبي و… شد که بدين ترتيب از تخريب باقيماندة اين اثر جلوگيري کردند.

باغ نگارستان با شمارة 2082 در آثار ملي ايران به ثبت رسيده است.

منبع:همشهری

مرور خاطرات قدیمی در باغ موزه نگارستان

گردش مجازی در یکی از دیدنی‌ترین باغ‌موزه‌های تهران، نگارستان را در این گزارش تجربه کنید.

امسال به دلیل لزوم پیشگیری از شیوع بیشتر ویروس کرونا و قطع زنجیره انتقال این بیماری، مسئولان توصیه اکید کرده اند که از سفر نوروزی پرهیز شود. البته ماندن در خانه هم برای خود مزیت‌هایی دارد؛ از جمله اینکه بیشتر کنار یکدیگر هستیم، می توانیم بیشتر مطالعه کنیم و فیلم ببینیم. فرصتی برای انجام کار‌های عقب افتاده داریم و مهمتر از همه اینکه در چنین شرایط بحرانی جامعه، سالم می‌مانیم تا بتوانیم دوباره در تعطیلات تابستانی با خیال راحت چمدان سفر ببندیم و به هر کجای این سرزمین پهناور در نهایت آرامش و لذت سفر کنیم. حال با این وصف، شاید بد نباشد که در خانه و پای سایت ما کمی گردشگری مجازی داشته باشید. ما در این گزارش به معرفی یکی از جاذبه‌های گردشگری و تاریخی تهران پرداخته ایم که شاید یکی از گزینه‌های سفر شما در تعطیلات تابستان ۹۹ و بعد از شکست کرونا باشد.

گردشگری مجازی در تهران؛ داستان یک باغ‌موزه از دوران قاجار تا به امروز+تصاویر و فیلم

باغ موزه نگارستان

فتحعلی‌شاه قاجار (دومین پادشاه دودمان قاجار) در سال ۱۲۲۲ هجری قمری دستور ساختن یک اقامتگاه تابستانی را داد. او علاقه خاصی به این اقامتگاه تابستانی داشت و پیش از سفر به آنجا می‌رفت تا ساعت مناسب سفرش را در این اقامتگاه تعیین کند.

اقامتگاه تابستانی فتحعلی‌شاه قاجار هم‌اکنون با نام باغ‌موزه نگارستان شناخته می‌شود. این باغ‌موزه شامل مجموعه ملک‌الشعرای بهار (شاعر، ادیب، نویسنده، روزنامه‌نگار، تاریخ‌نگار و سیاست‌مدار معاصر ایرانی)، موزه مکتب کمال‌الملک (نقاش ایرانی)، تالار منیر فرمانفرمائیان (نقاش و گردآورنده هنر مردمی)، مجموعه مجسمه مینیاتور‌های مردم‌شناسی جهانگیر ارجمند (مجسمه‌ساز)، مجموعه و تالار محمود روح الامینی (مردم‌شناس)، مجموعه آثار مینیاتور و معرق چرم استاد علی اسفرجانی (هنرمند برجسته مینیاتور، تذهیب، سوخت و معرق) و موزه مجموعه آثار قلمزنی روی نقره اهدایی غلامحسین ملول است. در این مجموعه می‌توان سردیس فردوسی و صف سلام فتحعلیشاهی را دید. صف سلام فتحعلیشاهی یک تابلوی نقاشی است که ابتدا در خانه‌ای تاریخی و نزدیکِ حرم حضرت معصومه (س) کشیده شده است.

گردشگری مجازی در تهران؛ داستان یک باغ‌موزه از دوران قاجار تا به امروز+تصاویر و فیلم

گردشگری مجازی در تهران؛ داستان یک باغ‌موزه از دوران قاجار تا به امروز+تصاویر و فیلم

شاید برایتان جالب باشد که بدانید باغ‌موزه نگارستان در سال ۱۳۰۴ هجری قمری به مدت یک سال به وزارت عدلیه (وزارت دادگستری) اختصاص داده شد. بعد‌ها مظفرالدین شاه (پنجمین پادشاه از دودمان قاجار) پس از سفر به فرنگ و بازدید از مدرسهٔ فلاحت امپراتوری مسکو، اولین مدرسه فلاحت (کشاورزی) ایران را در این باغ دایر کرد. کمی بعد کمال‌الملک مدرسه مستظرفه (هنر‌های زیبا) را در بنا‌های جنوبی باغ تأسیس کرد.

گردشگری مجازی در تهران؛ داستان یک باغ‌موزه از دوران قاجار تا به امروز+تصاویر و فیلم

وزارت معارف (وزارت فرهنگ سابق و وزارت آموزش و پرورش فعلی در ایران) نیز در سال ۱۳۰۷ هجری شمسی (خورشیدی) ۳ بنای بزرگ در باغ نگارستان ساخت و آن را به دارالمعلمین عالی (یک مؤسسه تربیت معلم) اختصاص داد. در ۱۳۱۵ هجری شمسی (خورشیدی) کتاب‌خانهٔ باغ نگارستان ساخته شد و معاونت آن را پروین اعتصامی (شاعر) برعهده داشت. دانشکده علوم اجتماعی از سال ۱۳۴۱ تا سال ۱۳۷۰ در باغ نگارستان دایر بود. هم‌اکنون دانشگاه تهران مالک باغ‌موزه نگارستان است.

باغ‌موزه نگارستان که در میدان بهارستان-خیابان شریعتمداری واقع شده، در مرداد ماه سال ۱۳۷۷ به ثبت ملی رسید.

منبع:باشگاه خبرنگاران جوان