نمونه اعلایی از باغ‌های ایرانی در مهریز یزد
باغ جهانی پهلوانپور مهریز یکی از جاذبه‌های دیدنی استان یزد و نمایانگر هنر اصیل ایرانی و سبک زندگی، هوش و ذکاوت ایرانیان باستان است.
مهریز شهری بازمانده از دوران حکومت ساسانیان با قدمتی حدود ۱۶۰۰ سال است که در قسمت جنوبی دشت یزد و جنوب شرقی شیرکوه واقع شده و برخی محققان معتقدند که دختر انوشیروان ساسانی به نام «مهرنگار» سبب آبادانی و رونق روستاهای این منطقه شده و بعدها فرماندهان و امرای زیردست این شاهزاده ساسانی نام «مهرگرد» بر ای منطقه گذاشته‌اند که در گذر زمان به «مهریجرد» و سپس «مهریز» معروف شده است.
این شهر که به باغشهر تاریخی یزد معروف است دارای بناها و جاذبه‌های تاریخی و زیبایی است که از جمله آنها می‌توان به باغ پهلوانپور که در زمره باغ‌های ایرانی ثبت شده در فهرست میراث جهانی یونسکو است، اشاره کرد.
این باغ زیبا و منحصربفرد که متعلق به فردی به نام «حسن ملارضا» بوده و بعد از او به دامادش «علی پهلوان» تعلق گرفت، از لحاظ موقعیت جغرافیایی در محله مزویرآباد مهریز واقع شده است.
یکی از اولین نکاتی که در بدو ورود به این باغ روح هر گردشگر و بازدیدکننده‌ای را نوازش می‌دهد، صدای جریان آب درون آن است که از زیر درختان کهنسال این باغ عبور کرده و آنها را مشروب می‌کند.
آب نهر اصلی باغ از قناتی معروف و جهانی به نام قنات حسن آباد تامین می‌شود ولی علاوه بر این قنات، قنات‌های دیگری به نام «شاه حسینی» و «مزویرآباد» نیز در آبیاری این باغ زیبا نقش‌آفرینی می‌کنند.
باغ پهلوانپور علاوه بر درختان کهنسال و استوار چنار دارای درختان میوه‌ای مانند بادام، خرمالو و انار است که نشان می‌دهد با وجود آب و هوای گرم استان یزد، این منطقه دارای آب و هوایی نسبتاً خنک و متفاوت از دیگر مناطق استان است.
در بخش ورودی باغ، بخش‌هایی همچون برج، اصطبل و کاهدان قرار دارد که همگی مربوط به دوران قاجار است ولی تزئینات به کار رفته در بنای برج همچون تزیینات بناهای دوره زندیه است. در میان باغ نیز بنایی دارای دو و نیم طبقه موسوم به کوشک یا شربت خانه بازمانده از دوران قاجار است که دارای قسمت‌های مختلفی همچون تالار، گوشوارها و حوض‌خانه است و آب قنات حسن‌آباد از وسط این کوشک عبور می‌کند.
زمستان‌خانه از دیگر بناهای شاخص باغ پهلوانپور است که نسبت به دیگر بناهای این باغ جدیدتر و مربوط به دوره پهلوی اول است. این بنای یک طبقه شامل اتاق‌های نشیمن، پستو، مطبخ و طنبی است و به گونه ای ساخته شده که در فصل زمستان بتوان از آن استفاده کرد.
جالب است بدانید که در حفاری‌های بعدی که درون این باغ صورت گرفت، بخش‌هایی همچون آشپزخانه، انباری و حمام این باغ هم از زیر خاک بیرون آورده شدند که این بخش‌ها در کنار کوشک باغ قرار دارند و علاوه بر این‌ها، در سمت شمالی باغ پهلوانپور نیز بنایی وجود دارد که مکان زندگی و کارگاه خدمتگزاران باغ بوده است.
باغ پهلوان پور مهریز در سال ۱۳۸۱ هجری شمسی در فهرست آثار ملی ایران و در سال ۲۰۱۱ میلادی در فهرست آثار جهانی یونسکو به ثبت رسیده است.
منبع:ایسنا