نقش بالقوه فناوری بلاکچین در صنعت گردشگری
در طول چند سال گذشته، ظهور بلاکچین به خاطر پتانسیلش برای تغییر شیوة ذخیرهسازی داده‌ها و سایر منابع اطلاعاتی، در دنیای اینترنت طرفداران و علاقمندان فراوانی پیدا کرده است. این فناوری همواره نویدِ بهبود شفافیت و امنیت در تراکنش‌ها را داده است و همین ادعاها باعث شده است صنعت گردشگری تصمیم بگیرد آن را محک بزند. برخی از توسعه‌های ناشی از فناوری بلاکچین بسیار جذاب و مفید هستند و میتوان کاربردهای زیادی را در حوزه گردشگری و سفر برای این فناوری برشمرد.
اما اولین سوالی که پیش می‌آید این است که اصلا فناوری بلاکچین چیست؟
بلاکچین (BlockChain) یک فناوری است که تمام تراکنش‌هایی را که یک شبکه خاص تولید میکند، به صورت عمومی و نامتمرکز ذخیرهسازی میکند. تمام ورودی‌های شبکه رمزنگاری شده و بعد به صورت بلوکی گروه‌بندی می‌شوند. این گروه‌ها یک زنجیره را تشکیل می‌دهند و به این ترتیب یک بلاکچین یا زنجیره بلوکی را به وجود می‌آورند.
یکی از مهمترین ویژگی‌های فناوری بلاکچین این است که داده‌ها نامتمرکز هستند، به این معنا که این داده‌ها در سرتاسر گره‌ها یا کامپیوترهای متفاوتی که بخشی از شبکه را تشکیل داده‌اند، توزیع می‌شوند. تک تک این گره‌ها یک کپی از تمام اطلاعات انباشت‌شده را برای خود نگه می‌دارند. زمانی که یک بلاک یا یک ورودی اضافه می‌شود، تمام اعضای بلاکچین باید آن را تایید کنند تا نسخه‌ای از آن به هر بخش از انبارهای بلاکچین اضافه شود و در تمام کامپیوترها ذخیره شود. پس از ذخیرهسازی این دادههای بلوکی، دیگر هیچکس نمیتواند آنها دستکاری یا پاک کند. این فرایند تضمین میکند که دادههای بلاکچین ایمن، قابل‌ردگیری، تغییرناپذیر، و شفاف هستند.
اما این فناوری چطور این میزان از امنیت را تضمین میکند؟ در بیشتر مواقع، ما از یک مدل متمرکز استفاده می‌کنیم و تمام اطلاعات ما بر روی اینترنت در یک مکان ذخیره می‌شوند (برای مثال گوگل، فیس‌بوک یا واتساپ). برعکس، بلاکچین تمام این اطلاعات را تمرکززدایی میکند. به این ترتیب داده‌ها در گره‌های مختلف (Nodes) در سرتاسر شبکه اینترنت ذخیره می‌شوند و به این ترتیب اعتبار آن اطلاعات به شیوه‌ای بسیار قابل‌اطمینان‌تر و از طریق اعضای حاضر در شبکه تایید می‌شود، نه توسط یک نهاد مرکزی که احتمال داشته باشد گرایش یا تعصب خاصی داشته باشد.
ویژگی‌های فناوری بلاکچین
بلاکچین به خاطر ویژگی‌های خاصی که دارد، می‌تواند برای صنعت گردشگری مفید واقع شود. بر طبق مطالعه‌ای که مارکت واچ انجام داده است، انتظار می‌رود فناوری بلاکچین در گستره جهانی با نرخ سالانه ۵۱% درصدی بین سال‌های ۲۰۱۶ تا ۲۰۲۲ رشد کند و در سال ۲۰۲۲ عواید آن از ۲ میلیارد دلار عبور کند. در صنعت گردشگری، بلاکچین با اتکا به این ویژگی‌ها می‌تواند به موفقیت‌های چشمگیری دست پیدا کند.
- امنیت داده‌ها
داده‌هایی که در بلاکچین ذخیره می‌شوند، از طریق نودهایی که دفتر کلِ شبکه بلاک چین را تشکیل داده‌اند، نامتمرکزسازی می‌شوند و از آنجایی که این شبکه به‌هم‌پیوسته نه دارای یک نهاد ناظر مرکزی و نه دارای نقطه شکست داده است، میتوان امنیت آنها را تضمین کرد.
- ثبات شبکه
الگوریتم‌هایی که بلاک چین از آنها استفاده میکند طوری طراحی شده‌اند که از دستکاری کردن بلاک‌ها جلوگیری میکند و به این ترتیب یک زنجیره اعتماد پدید می‌آید که تضمی میکند داده‌هایی که درون بلاک چین ذخیره شده‌اند، قابل حذف، تغییر یا تعدیل نبوده و نیستند.
- نامتمرکزسازی
نامتمرکزسازی در بلاک چین به این خاطر به وجود می‌آید که هیچ نهادی کنترل کامل بر فرایند پردازش اطلاعات ندارد؛ در عوض، اطلاعات در شبکه بلاک چین در تمام نودها یا گره‌ها (کامپیوترها و دستگاه‌هایی که به هم متصل هستند و شبکه بلاک چین را تشکیل می‌دهند) توزیع می‌شود. به این ترتیب اطلاعاتی که قرار است در بلاک‌های شبکه ذخیره شود، توسط این گره‌ها تایید می‌شود، نه یک نهاد مرکزی.
کاربردهای فناوری بلاکچین
با توسعه بیشتر بلاکچین، این شبکه به مبنایی برای سایر فناوری‌ها و کاربردها تبدیل شده است که برخی از آنها می‌توانند در صنعت گردشگری مفید واقع شوند.
- قراردادهای هوشمند
قراردادهای هوشمند (Smart Contract) قراردادهایی هستند که با استفاده از فناوری بلاکچین کنترل و اداره می‌شوند و به این ترتیب دست واسطه‌ها (مانند دفاتر اسناد رسمی، بانک‌ها، یا سایر نهادها) قطع می‌شود، هزینه‌ها کاهش پیدا میکند، و زمان پردازش پایین آورده می‌شود.
- هویت دیجیتالی یگانه
بحث‌های زیادی در مورد پروژه‌های مبتنی بر تایید هویت دیجیتالی مانند پروژه آلاستریا وجود داشته است. بسیاری معتقدند شرکت‌های پیشرویی که در بازار سهام IBEX۳۵ اسپانیا فهرست شده‌اند، در این زمینه پیشتازی می‌کنند. این سیستم به نهادهای گردشگری این امکان را می‌دهد که وظایف خود را ساده‌سازی کنند و تمام اطلاعات موردنیاز در مورد افراد را در یک جا داشته باشند. به این ترتیب، بلاکچین می‌تواند در بازاریابی و تبلیغات گردشگری، جمع‌آوری آمار گردشگری، پیش‌بینی سفرها و بسیاری موارد دیگر در این صنعت به کار بیاید.
- رمزارزها
رمزارز در اصل سکه‌های مجازی هستند که میتوان آنها را مانند ارزهای سنتی مبادله کرد. تفاوت این ارزهای دیجیتال با ارزهای سنتی در این است که آنها تحت کنترل دولت‌ها و نهادهای مالی نیستند. اگر تبادلی صورت بگیرد، به صورت کاملا شفاف در شبکه بلاکچین ثبت می‌شود. رمزارزها همین حالا هم در صنعت گردشگری کاربرد دارند و شما می‌توانید با این ارزها بلیط هواپیما بخرید یا هتل رزرو کنید.
بلاکچین در صنعت گردشگری
گردشگری و بلاکچین این پتانسیل را دارند که به ترکیب قدرتمندی بدل شوند، چراکه این فناوری می‌تواند امنیت و شفافیت را برای حوزه‌های کاربردی و حساس این صنعت به ارمغان بیاورد. برای مثال، وقتی آژانس‌های مسافرتی برای مشتری خود بلیط هواپیما و هتل رزرو می‌کنند، باید آن اطلاعات را برای شرکت‌های متفاوتی (ازجمله شرکت‌های فروش بلیط، هتل‌ها، خطوط هوایی و …) ارسال کنند. فناوری بلاکچین می‌تواند این عملیات را به شکلی کامل ایمن و در عین حال شفاف انجام دهد، چراکه مسئولیت اجرای عملیات بر عهده تمام اعضای شبکه بلاکچین گذاشته می‌شود. همین اتفاق برای تراکنش‌های خارجی هم رخ می‌دهد و سطح اعتماد بین طرفین درگیر را بالا می‌برد. با توجه به تمام ویژگی‌ها و احتمالاتی که فناوری بلاکچین در اختیار ما قرار می‌دهد، برخی متخصصان بر این باورند در صنعت گردشگری هم میتوان استفاده‌هایی از آن برد.
- پرداخت‌های آسان، امن و قابل‌ردگیری
وقتی صحبت از پرداخت‌ها می‌شود، امتیاز اصلی که باید به آن اشاره کرد این است که پرداخت‌ها با رمزارز این قابلیت را دارند که بسیار امن‌تر و قابل‌ردگیری‌تر باشند. تمام تراکنش‌هایی که در شبکه بلاکچین انجام می‌شوند، بر روی بلاک‌ها باقی می‌مانند و کسی نمی‌توانند آنها را حذف کند یا تغییر بدهد. به علاوه، سیستم بلاکچین یک سیستم نامتمرکز است و هیچ واسطه‌ای در کار نیست که بتواند در پرداخت‌ها دخالت کند یا آنها را به تاخیر بیندازد.
به علاوه، با فراگیر شدن بلاکچین و رمزارزهای مبتنی بر این شبکه، دیگر نیازی نیست که در طول سفر به کشورهای خارجی به صرافی مراجعه کنیم و ارز کشور مقصد را (همراه با هزینه‌های تبدیل) بخریم، و خودمان را در معرض نوسانات این عملیات تبدیل ارز و خطرات ناشی از نگهداری پول نقد قرار بدهیم. به همین دلیل است که انجام پرداخت‌ها با استفاده از بلاکچین می‌تواند در تراکنش‌های خارجی اهمیت بسیار بالایی پیدا میکند.
- مدیریت و هماهنگی هتل‌ها یا بلیط‌های سفر
سیستم‌های نامتمرکز می‌توانند برای شرکت‌های بزرگ بسیار مفید باشند و کمکشان کنند مبالغ قابل‌توجهی را از هزینه‌های خود بکاهند، چرا که این سیستم‌ها آنها را از شر واسطه‌ها خلاص می‌کنند. به علاوه، اطلاعات در شبکه بلاکچین به شکلی امن جریان پیدا میکند و همیشه در دسترس خواهد بود و به این ترتیب زمان و هزینه مورد نیاز برای مدیریت کاسته می‌شود و دسترسی به اطلاعات برای تمام دنیا فراهم می‌شود.
- رتبه‌بندی‌های کسب‌وکارها
این روزها رایج شده است که هر کس قصد سفر به مقصد مشخصی را دارد، پیش از سفر در فروم‌ها، وبسایت‌ها و شبکه‌های مختلف جستجو میکند و نظرات سایر کاربران در مورد هتل‌ها، جاذبه‌های گردشگری، خطوط هوایی، رستوران‌ها و … را مطالعه میکند. البته همیشه نمی‌توان تضمین کرد که چه کسی این نظرات را نوشته است یا اینکه این نظرات تا چه حد دقیق و درست هستند. اما وقتی پای بلاکچین وسط بیاید، تمام اطلاعاتی که در شبکه نمایش داده می‌شود عمومی، قابل اطمینان، و ایمن است. به این ترتیب شفافیت بهتری فراهم می‌شود و اعتماد مشتری‌ها به مقاصد گردشگری بالاتر می‌رود.
- مدیریت چمدان‌ها
بلاکچین می‌تواند برای ردگیری موقعیت چمدان‌ها در طول پرواز باشد. در طول سفر شما، چمدان‌ها چندین بار دست به دست می‌شوند و این شاید یکی از دغدغه‌های مهم بسیاری از مسافران و گردشگران در طول سفر باشد. با کمک فناوری بلاکچین این امکان وجود دارد که بتوان چمدان‌ها را ردگیری کرد و موقعیت آنها در شرکت‌های مختلف به صورت زنده مشاهده کرد.
- سیستم‌های پاداش
به جرئت میتوان گفت که دوران کارت‌های وفاداری مشتریان به پایان رسیده است! بسیاری از شرکت‌های مسافرتی برنامه‌های وفاداری را با این هدف برای مشتریان خودشان ایجاد می‌کنند که آنها را به تکرار خریدشان ترغیب کنند. بلاکچین می‌تواند این فرایند‌ها را تسهیل کند و به مشتریان این امکان را بدهد که برای مثال امتیازت کسب‌شده خود را با رمزارزها مبادله کنند.
نمونه‌های استفاده از بلاکچین در گردشگری در دنیای واقعی
- ویندینگ تری (Winding Tree)
این شرکت در حال توسعه یک پلتفرم رزرو سفرِ نامتمرکز است. ویندینگ تری به دنبال حذف واسطه‌های خارجی با کمک فناوری بلاکچین است و به این ترتیب می‌تواند قیمت خدمات خود را تا سقف ۲۰درصد کاهش دهد.
- شوکارد (ShoCard) و سیتا (SITA)
شوکارد و سیتا پیشنهاداتی برای متحول کردن صنعت گردشگری از طریق مدیریت هویت ارائه کردهاند. با اینکه این پروژه در حال حاضر مراحل اولیهاش را طی میکند، امید می‌رود پلتفرم آنها کار شناسایی افراد در هتل‌ها یا گیت‌های پرواز را تسهیل کند.
- تریپ‌کی (Trippki)
هدف این پروژه ایجاد یک برنامه وفاداری با کمک بلاکچین است. تریپ‌کی به مشتریان و شرکت‌های فعال در حوزه گردشگری این امکان را می‌دهد که به صورت مستقیم با یکدیگر در تماس باشند. برای مثال، شرکت‌ها می‌توانند به مشتری‌های خود برای اقامت در هتلی خاص توکن ارائه بدهند و آنها را در بلاکچین ثبت کنند؛ به این ترتیب مشتری‌ها می‌توانند هر زمان که بخواهند از این توکن‌ها (که تاریخ انقضا هم ندارند) برای پرداخت‌های خود استفاده کنند.
چالش‌های پیش رو
فناوری بلاکچین هنوز مراحل اولیه توسعه خودش را طی میکند و باید انتظار داشت در آینده نزدیک به پیشرفت‌های چشمگیرتری دست پیدا کند. بیشتر محققان و متخصصان در مورد پتاسیل بالای این فناوری برای کاربردهای مختلف توافق نظر دارند، اما اینکه مشخص کنیم بلاکچین دقیقا چه اثری بر روی یک صنعت، مثلا صنعت گردشگری، خواهد گذاشت، چالشی است که شاید فقط گذشت زمان بتواند آن را برطرف کند.
در قلمروی بلاکچین و کاربرد آن در حوزه‌های مختلف، دو چالش اساسی بر سر راه وجود دارد. اولین چالش، حفظ امنیت اطلاعات و هویت شخصی است. علتش این است که فناوری بلاکچین بر شفاف بودن تعاملات تاکید دارد و زمانی که صحبت از دادههای شخصی افراد می‌شود، حساسیت‌ها در استفاده از این فناوری بالا می‌رود. البته برای رفع این مشکل مقررات زیادی تدوین و اجرایی می‌شوند و انتظار می‌رود در آینده حفاظت بیشتری از اطلاعات شخصی کاربران در این شبکه صورت بگیرد.
استانداردسازی می‌تواند دومین چالش پیش رو برای توسعه فناوری بلاکچین باشد. با اینکه فناوری مبنای اصلی، خودِ بلاکچین است، هر شرکت، سازمان یا جامعه‌ای می‌تواند شبکه مخصوص به خودش را بسازد و الگوریتم‌های موردنظرش را در آن اجرایی کند. به این ترتیب، ارتباط بین سیستم‌های متفاوت با مشکل مواجه می‌شود. حال اگر استانداردی برای فعالیت‌های بلاکچین در شرکت‌های مختلف تعیین شود، کار ارتباط بین کاربران می‌تواند به شکل ساده‌تری شکل بگیرد.
پیاده‌سازی این فناوری در صنایع مختلف و رفتار متغیر کاربران در نتیجه آشنا شدن آنها با مفاهیم این حوزه نشان از آن دارد که در آینده از بلاکچین بیشتر خواهیم شنید و این فناوری با انطباق با خواسته‌ها و نیازهای مشتریان، نقشی پررنگ‌تر در زندگی ما ایفا خواهد کرد. به این ترتیب در آینده گردشگری میتوان از شیوه‌های ایمن‌تر و قابل‌اعتمادتر برای سفر لذت برد.
منبع:میراث آریا