میراث تاریخی معماری ژاپنی در تایوان
به‌گزارش میراث‌آریا، این روزها ساکنان اصلی این خانه‌ها، کلونی بزرگی از گربه‌ها هستند که با غذاهای باقی‌مانده که همسایه‌ها برایشان می‌آورند، روزگار می‌گذرانند، اما یک قرن پیش این ساختمان‌ها خوابگاهی برای کارمندان دولت استعماری ژاپن بودند که در آن زمان بر تایوان حکومت می‌کرد.
ساختمان‌هایی کم‌ارتفاع که با نرده‌های فلزی و زنجیره‌ای محصور شده‌اند، و چندان هم شبیه به هم نیستند. بسیاری از سازه‌های چوبی این ساختمان‌ها تقریباً به طور کامل به سمت داخل فرو ریخته‌اند، در حالی که درختان انگور از پنجره‌ها و شکاف‌های سقف‌هایی که زمانی کاشی‌کاری شده بودند، بیرون زده‌اند.
این مجتمع خانه‌های خوابگاهی خاص در مرکز تایپه، کارمندان اداره راه آهن را در خود جای داده بود؛ اما هزاران خوابگاه دیگر درست مانند آن‌ها در سرتاسر تایوان برای افسران پلیس، اساتید دانشگاه و سایر کارمندان دولتی بین سال‌های ۱۸۹۵ تا ۱۹۴۵ ساخته شد.
تصمیم‌گیری در مورد احیا و نگهداری یا تخریب این ساختمان‌ها که بسیاری از آن‌ها اکنون در معرض تخریب عمیقی هستند، یک چالش طولانی برای دولت کنونی تایوان و همچنین سایر موسسات مانند دانشگاه ملی تایوان بووده است. این املاک وسیع شامل ۱۲۰ سازه چوبی مربوط به دوران حکومت ژاپن بر تایون است.
طبق روایت‌های رسمی، دولت تک حزبی تایوان به رهبری کومینتانگ، تا چندین دهه این خانه‌ها را یک انحراف تاریخی و لکه ننگی برای کشور می‌دانست. هنگامی که کومینتانگ پس از پایان جنگ جهانی دوم وارد تایوان شد و جمهوری چین را دوباره تأسیس کرد، مردم آن را یک راه‌حل موقت می‌دانستند، اما آن‌ها از اینکه فرهنگ ژاپنی عمیقاً در تایوان نفوذ کرده بود، وحشت کردند.
بنابراین آن‌ها به پاک کردن تمام آثار گذشته پرداختند: تغییر کاربری زیارتگاه‌های شینتو به «زیارتگاه‌های شهدا»، تخریب بناها و تغییر نام شهرها و خیابان‌ها و هر کار دیگری که از دستشان برمی‌آمد. تأثیر کومینتانگ بر جامعه تایوانی فراتر از این هم رفت و استفاده از زبان ژاپنی، زبان‌های بومی و گویش هوکین تایوانی را در مدارس ممنوع کرد و همچنین بسیاری از نخبگان ژاپنی‌زبان را از بین برد.
در تلاش برای اسکان ارتش چیانگ کای شک و میلیون‌ها پناهنده که از چین فرار کرده بودند، بسیاری از خوابگاه‌های استعماری سابق به «دهکده‌های وابسته به ارتش» تبدیل شدند و تا زمانی که مشکلاتشان حل نشد، مورد استفاده قرار گرفتند.
آنچه کومینتانگ اجازه نداد این بود که این خانه‌ها با وجود قدمت و ویژگی‌های بارز معماری سنتی ژاپنی، قاب‌های چوبی کم ارتفاع با سقف شیروانی و کاشی‌کاری‌های خاص، به عنوان «مکان‌های تاریخی» در نظر گرفته شوند. این اجازه فقط به ساختمان‌های متعلق به دوران امپراطوری هان داده شد.
شو می‌هوانگ، یکی از محققان چینی، می‌گوید: «پیش از اینکه مفهوم حفاظت از میراث رایج شود، بیشتر این خانه‌ها تا زمانی که بسیار قدیمی و از کار افتاده بشوند، به طور مداوم به عنوان دفاتر یا محل سکونت کارکنان مورد استفاده قرار می‌گرفتند و سپس مجبور شدند آن‌ها را در اواخر دهه ۱۹۹۰ خراب کنند.»
دهه ۱۹۹۰ زمانی کلیدی برای تایوان بود که با ظهور حکومت دموکراتیک، مردم عادی بالاخره می‌توانستند به گذشته چندقومیتی جزیره بازگردند، که نه‌تنها شامل دوران حکومت ژاپن، بلکه تاریخ بومی آن و تاریخ اولیه آن نیز می‌شد.
این جنبش نقطه مقابل روایت تاریخی کومینتانگ بود که تایوان را در مدار ۵ هزار سال تاریخ چین قرار داد. یوشیهیسا آمائه، دانشیار مؤسسه تحصیلات تکمیلی مطالعات تایوان در دانشگاه چانگ کریستین، گفت: «نیم قرن حکومت استعماری ژاپن که قبلاً توسط کومینتانگ به عنوان یک «ننگ ملی» در نظر گرفته می‌شد، اکنون به شیوه مثبت و جدیدی تفسیر می‌شود.»
تغییر نگرش در بازنویسی قانون حفاظت از میراث‌فرهنگی تایوان در سال ۲۰۰۰ به منظور گسترش تعریف «ساختارهای تاریخی» و مهم‌تر از آن، تقویت گسترده اماکنی که می‌توانند برای بودجه دولتی درخواست کنند، آشکار است. به گفته هوانگ، تعداد ساختمان‌های متعلق به دوران ژاپن که به‌عنوان دارایی‌های تاریخی تعیین شده‌اند، از ۱۷ ساختمان در سال ۱۹۹۷ به ۸۵۰ ساختمان در یک دهه بعد افزایش یافتند.
برخی از اولین پروژه‌های حفاظتی در مقیاس بزرگ موفقیت بزرگی داشتند، مانند چایخانه ویستاریا در تایپه یا خانه چوبی به سبک ژاپنی از دهه ۱۹۲۰ که زمانی محل ملاقات فعالان دموکراسی در دوران حکومت نظامی بود. پس از بازسازی گسترده و تعیین شدن وضعیت میراث، هم اکنون با تبلیغاتی که در اینستاگرام صورت گرفته است، این منطقه به یک کانون گردشگری تبدیل شده است.
در حالی که سایر ساختمان‌های چوبی ژاپنی به موزه یا مراکز فرهنگی تبدیل شده‌اند، سرنوشت بسیاری دیگر هنوز مشخص نشده است. پردیس سرسبز NTU شامل حدود ۲۸ ساختمان میراثی است که قبلاً برای حفاظت در نظر گرفته شده‌اند، اگرچه تعداد بیشتری نیز در دست بررسی هستند.
لویی جی، استاد مهندسی عمران و معاون رئیس‌جمهور در امور عمومی در NTU، گفت: «تامین بودجه می‌تواند یک چالش بزرگ باشد، زیرا دانشگاه‌های تایوانی کمک‌هزینه‌های تحصیلی هنگفتی به مانند فارغ‌التحصیلان غربی را دریافت نمی‌کنند. بسیاری از خانه‌ها نیاز به تعمیر یا بازسازی دارند، اما به دلیل کمبود بودجه باید آن‌ها را رها کنیم، بنابراین کار زیادی نمی‌توانیم انجام دهیم. ما می‌توانیم حداقل تغییرات را به سرانجام برسانیم اما این کار نمی‌تواند همیشگی باشد.»
او در ادامه گفت: «یک بازسازی کامل می‌تواند بیش از ۷۱۸هزار دلار هزینه داشته باشد که تقریباً نصف قیمت یک آپارتمان دو خوابه در تایپه است و اغلب شامل تخصیص بودجه از جاهای دیگر است. روند نوسازی نیز طولانی است، زیرا ساختمان باید توسط کارشناسان منصوب شده توسط دولت بررسی و سپس توسط یک کمیته مشترک تایید شود.»
در بسیاری از موارد، ساختمان‌های بازسازی شده تقریباً به طور کامل با مصالح جدید بازسازی می‌شوند، اگرچه معماران سعی می‌کنند از روش‌های ساخت و ساز سنتی چینی و ژاپنی استفاده کنند، زیرا نقشه‌های تاریخی و نقشه‌های ساختمانی را دنبال می‌کنند و کار را بر اساس آن‌ها پیش می‌برند.
در تایپه، بسیاری از ساختمان‌های چوبی ژاپنی که زمانی در حومه شهر قرار داشتند، همچنان باقی مانده‌اند، اما با گسترش شهر، اکنون در مناطق مجلل مرکزی ماننددان و ژانگ شان واقع شده‌اند. خوابگاه‌های متروکه راه‌آهن که محل اقامت گربه‌ها است، از یک طرف توسط یک بزرگراه و از سوی دیگر توسط چندین ساختمان لوکس احاطه شده است.
شاید با درک این موضوع که همه ساختمان‌ها نمی‌توانند موزه شوند، دولت تایوان به اجاره دادن آن‌ها به شرکت‌های خصوصی روی آورده است تا هزینه‌های تعمیر و نگهداری و بازسازی را جبران کند. نمونه‌های موفق شامل رستوران‌ها و کافه‌هایی است که توسط شرکت فرهنگی و خلاق ArtGo اداره می‌شوند.
پس از اجاره محل اقامت سابق ژنرال سان لی جن از وزارت دفاع، ArtGo این ساختمان را که در سال ۱۹۰۵ توسط معمار ژاپنی موریاما ماتسونوسوکه ساخته شد، به یک رستوران موفق در سال ۲۰۱۷ تبدیل کرد. اخیراً این شرکت یک پادگان پلیس در نزدیکی تائویوان را از سه افسر سابق اجاره کرده بود. اکنون آن را به یک کافه، مرکز نمایشگاه و سالن اجتماعات تبدیل کرده است.
جونگ لی، مدیر بخش بازاریابی ArtGo، گفت: «ما توانستیم هر دو ساختمان را اجاره کنیم، زیرا دولت قبلاً بازسازی‌های ساختاری گسترده‌ای را انجام داده بو. بدون این بازسازی‌ها اجاره کردن و احیای این ساختمان‌ها غیرممکن بود.»
او گفت: «من فکر می‌کنم دولت تایوان در ده سال گذشته این موضوع را جدی‌تر گرفته است، اما بسیاری از شرکت‌های بخش خصوصی ممکن است در مورد سرمایه‌گذاری در این نوع پروژه‌ها مردد باشند، زیرا کسب درآمد از این مکان‌ها چندان ساده نیست. آن‌ها از این نوع ساختمان‌های قدیمی می‌ترسند. برای نگهداری از آن باید پول زیادی خرج کرد و طی پنج سال آینده عایدی نخواهد داشت.»
هنگامی کهArtGo مجبور بود برای حفظ اجارهنامه خود به شروط بیشتری پایبند باشد، رستوران‌ها و کافه‌ها در اواخر بهار به دلیل COVID-۱۹ تعطیل شدند. در این موقع موجر بودن دولت امتیازی مثبت بود. برخلاف سایر کافه‌داران، آن‌ها مجبور به پرداخت اجاره بها در زمان تعطیلی نبودند.
با این حال، لی گفت که برای پروژه بعدی خود به دنبال یک بنای میراثی از دورانی دیگر است تا خود را از مجموعه جدا کند، تا مبادا بازار از میراث ژاپنی اشباع شود. او گفت: «۲۸۰۰ مورد از ساختمان‌های ژاپنی قدیمی در تایوان باقی مانده است و دولت هم در تلاش است تا این ساختمان‌های ارزشمند را حفظ کند.»
هوانگ گفت: «با این حال، برای بسیاری از تایوانی‌ها، این ساختمان‌ها نمایانگر یک «هویت حکومت ائتلافی تایوانی» هستند که در آن نفوذ فرهنگی ژاپن «به‌عنوان یک عنصر خارجی که فرهنگ چینی را تضعیف می‌کند» تلقی نمی‌شود، بلکه بخشی از هویت پیچیده‌تر برای دموکراسی موج سوم است. »
اما هوانگ هشدار داد با استقبال از گذشته تایوان، مردم نباید بیش از حد آن را به عنوان ایده‌آل در نظر بگیرند. مردم دوران ژاپن در تایوان را به دلیل حکومت نظامی که پس از آن به وجود آمد، به خوبی به یاد می‌آورند، نه به دلیل برتری ذاتی فرهنگ یا حکومت ژاپن.
در حالی که ژاپنی‌ها کارهای زیادی برای بهبود زیرساخت‌های تایوان انجام دادند و در میان مستعمرات آسیایی خود مسلماً با این کشور بهترین رفتار را داشتند، چینی‌های قومی همیشه رتبه دوم را در سیستم حکومتی وحشیانه و قوم‌گرای امپراطوری داشتند. وضعیت بومیان تایوانی هم چندان مناسب نبود.
او در ادامه گفت: «عیب پوشی و احساس تعلق خاطر نسبت به گذشته استعماری این خطر را دارد که جامعه تایوانی که مشوق تنوع فرهنگ بالاست، به تفکر راست‌گرایی در ژاپنِ تحت دولت آبه نزدیک شود. آن‌ها این تفکر را دارند که ژاپن خوب است و باید بیشتر به خود افتخار کند، و نگرش جامعه تایوانی نسبت به فرهنگ این کشور هم به بالنده شدن این تفکر کمک کرده است.»