حریمی از میراث گذشتگان، از دهه 70 کشف شده، صدها بازدیدکننده خارجی با ذوق بسیار از آن دیدن کرده‌اند، روستای هم‌جوار این محدوده از برکت حضور این ارث باستانی، سود گردشگری را مزه مزه و منطقه خالی از سکنه را احیا کرده‌اند و اما هنوز عده‌ای، ارزش آن را منکر می‌شوند و به دنبال گنج می‌گردند یا معدن ایجاد می‌کنند.این شرح حال تپه باستانی تیمره با هزاران بوم سنگی سیاه و میلیون‌ها نقش‌کنده و سنگ‌نگاره توسط ایرانیان باستان است که این روزها با شروع دوباره فعالیت معادن مقابله می‌کند.
تیمره از جهت روستای غرقاب، در همسایگی منطقه حفاظت شده موته است و چهارپایانی چون آهو، بز و میش در آن تردد دارند. این منطقه پوشش گیاهی و روزگاری حجم زیادی از آب را داشته و قاعدتاً محل مساعدی برای اسکان ایرانیان و یا حتی مهاجرانی که از مسیر ابریشم تردد داشته‌اند، به‌حساب می‌آمده است.
به گزارش ایسنا، هرچه که است این انسان‌ها برای ما یادگاری‌هایی از آنچه می‌دیدند به یادگار گذاشته‌اند، هرچند که بسیاری از این یادگاری‌ها هنوز با موفقیت خوانده نشده‌اند و لازم است تا مطالعات گسترده بر روی آنها انجام شود.
درحالی‌که اولین سنگ‌نگاره‌های تیمره در سال 1378 کشف و مطالعات بر روی آن آغاز شد، «مجموعه سنگ‌نگاره‌ها و منظر فرهنگی تیمره» در سال 1389 ثبت ملی شدند، پیش از اینکه این مجموعه به‌صورت میراث باستانی، ثبت فهرست ملی شود، معادن سنگ سیلیس مجوز اکتشاف و استخراج گرفتند، اما با حضور به‌موقع مردم محلی، باستان‌شناسان و راهنمایان تورهای گردشگری، این معادن متوقف و بعضی از منطقه خارج شدند.
حاصل فعالیت‌های موقت معادن در منطقه میراثی تیمره، نخاله‌های معدنی هستند که روزگاری برای تپه‌ها و کوه‌های سیلیس قرار داشتند و معدن داران به‌قصد دست‌یابی به غنائم زیر آنها، این بوم‌ها را شکسته و دور ریخته‌اند، اما این منطقه از گزند جاده هم در امان نبوده و دقیقاً در میانه آن، جاده‌ای برای تردد خودروهای سنگین ایجاد شده است.
این جاده روزی به‌قصد انجام پروژه انتقال آب از سد «کوچری» به قم ایجاد شده و امروز هم محل تردد خودروهای معدن شده است. معادنی که مجوزهای خود را از شهرستان گلپایگان و خمین گرفته‌اند و مقابله با آنها یک همت عالی از افراد محلی و فعالان میراثی هر دو استان اصفهان و مرکزی می‌طلبید.
سرانجام در مهرماه سال جاری، مردم شهرستان گلپایگان با مراجعه به دادستان و استانداری اصفهان، موفق به اعلام دستور توقف به معادن تیمره شدند.
با اعلام این دستور، مردم روستای غرقاب، با خوشحالی شروع به ادامه فعالیت‌های خود برای گردشگری و طی مسیر تا ثبت جهانی تیمره کردند، اما بار دیگر خبر رسید که معادن به‌صورت پنهانی وارد عمل شده و دست به برداشت یا ادامه کارشان زده‌اند.
مصطفی قانونی، رئیس اداره میراث فرهنگی گلپایگان در گفت‌وگو با ایسنا، اظهار کرد: در حال حاضر دستگاه‌های معادن کار نمی‌کند، اما چند روز گذشته، یگان حفاظت اداره میراث شهرستان با مراجعه به معادن متوجه شدند قسمت‌هایی از معادن به‌صورت دستی اقدام به جمع‌آوری سنگ‌ها را آغاز کرده بودند که با اخطار مجدد نیروی انتظامی، متوقف شدند و صورت جلسه این بازدید به دادستانی ارسال شد.
وی با اشاره به اینکه اولین هدف حفاظتی از منطقه تیمره، تلاش برای خروج معادن از منطقه میراثی ملی است، تأکید کرد: مهم‌ترین آسیب به منظر فرهنگی تیمره و سنگ‌نگاره‌ها ناشی از فعالیت معادن است و بعد از موفقیت در این مورد، با تخصیص اعتبارات، نسبت به پژوهش‌های علمی و حفاظت بیشتر اقدام خواهیم کرد.
در اثنای بازدید از منطقه تیمره، عده‌ای از سرمایه‌گذاران معادن، نسبت به اقدام اداره میراث هر دو استان اصفهان و مرکزی، اعلام نارضایتی کردند. آنها مجوز فعالیت خود را پیش از ثبت ملی تیمره از وزارت صنعت، معدن و تجارت دریافت کرده بودند و حالا مدعی هستند که یکی از وزارتخانه‌های صنعت، معدن و تجارت یا میراث فرهنگی، باید خسارت‌های وارد شده به معدن داران را تقبل کنند.
به گفته این افراد، در حال حاضر هیچ مرجع قانونی پاسخگوی آنها نبوده و لازم است تا پیش از خروج تجهیزات معدنی از پهنه‌های واگذار شده، تأمین خسارت آنها انجام شود.
محسن اتحادی، رئیس اداره صنعت، معدن و تجارت شهرستان گلپایگان هم به ایسنا گفت: منطقه تیمره، مساحت زیادی میان سه استان دارد و لازم است تا اداره کل میراث فرهنگی نسبت به مشخص سازی محدوده به‌طور دقیق اقدام کنند و تا این کار انجام نشود، نتیجه خوبی ایجاد نخواهد شد.
وی با اعلام اینکه دو معدن تیمره که در حوزه اصفهان قرار گرفته‌اند، ادعا می‌کنند که فعالیت نمی‌کنند، افزود: مشخص نیست که این ادعا صادقانه باشد، ممکن است معادن در ساعات غیر اداری و روزهای غیر تعطیل هم فعالیت کنند و از آنجاکه اداره صنعت، معدن و تجارت، یگان حفاظتی در منطقه ندارد تائید یا رد این ادعا مقدور نیست و منتظر اخبار از مردم یا یگان‌های منابع طبیعی و میراث هستیم.
اتحادی معتقد است: اداره میراث فرهنگی، باید منطقه را مشخص کند تا کسی از هیچ سازمان یا ارگانی اجازه دست‌درازی به این منطقه باستانی را پیدا نکند، ممکن است امروز معدن معضل منطقه باشد، اما شاید روزی هتل‌سازی یا معضلات دیگر منطقه تیمره را تهدید کند، بنابراین متولیان امر حفاظت میراث فرهنگی، باید به‌طور مشخص حریم میراث فرهنگی تیمره را مشخص کنند تا مشکلاتی ازاین‌دست تکرار نشود.
هرچند مطالعات رسمی و غیر رسمی بر سنگ‌نگاره‌های تیمره از اواخر دهه 70 آغاز شده، اما به نظر می‌رسد تأخیر در پیگیری‌های بیشتر برای حفاظت از تیمره، آسیب‌های بیشتری را به این محدوده باستانی سرازیر خواهد کرد.
در سال‌های اخیر، گردشگری و بومگردی، به یکی از پربازده‌ترین مشاغل روستایی تبدیل شده، هرچند که ورود کرونا به ایران، رسیدن به چشم‌اندازهای مالی این صنعت پول‌ساز جهانی را با خلل مواجه کرده است، اما به گفته «عمو قدرت» سالمند فعال در حوزه گردشگری و بومگردی در روستای غرقاب: «اگر اجازه دهند دارایی‌های طبیعی و میراثی منطقه حفظ شود، بعد از کرونا سودآوری گردشگران به روستا ادامه خواهد داشت».
منبع:ایسنا
