به گزارش خبرگزاری مهر، مهرشاد کاظمی رئیس ستاد گردشگری به مناسبت روز جهانی موزه، در نشست مجازی «تهران در آینه موزه‌ها» با اشاره به پیشینه تهران گفت: این شهر دارای سه دوره تاریخی؛ روستایی، شهری که با حصار طهماسبی آغاز می‌شود و دوره پایتختی که برای این دوره تاریخی، آثاری در تهران از جمله امامزاده‌های اسماعیل (ع)، یحیی (ع) و زید (ع) موجود است و خاستگاه تهران هم از آن مکان‌ها آغاز شده؛ سنگ‌هایی مربوط به سال ۵۵۰ و درب آن امامزاده‌ها و آثاری که از آن دوره به جا مانده است.

وی گفت: در مورد حصار طهماسبی نیز حدود ۳۰ متر از این حصار در بالاتر از میدان اعدام باقی است و دروازه محمدیه هم به آن اتصال داشته، این آثار نشان می‌دهد که تهران پیشینه و حیات تاریخی دارد، هستی و هویت و گنجینه‌ای از فرهنگ ایران را می‌توان در تهران دید.

کاظمی افزود: اقوام مختلفی در طول تاریخ چه قبل از پایتختی و به خصوص بعد از پایتختی به تهران مهاجرت کردند و این اقوام از خود یادگارهای بسیاری به صورت ملموس و غیرملموس به جای گذاشتند و این آثار باعث شده که تهران از لحاظ تنوع موزه‌ای بسیار شکوفا باشد.

رئیس ستاد گردشگری شهرداری تهران بیان کرد: موزه‌هایی در حوزه‌ها و موضوع‌های مختلفی از جمله پزشکی، محیط زیست، حیات وحش، زمین شناسی، فرهنگی، هنری، تاریخی فعالیت می‌کنند و هر کدام از اینها در جهان، رده‌های بالایی دارد که نشان دهنده پیشینه و تاریخ فرهنگ مردم این سرزمین است، به عنوان مثال آثاری که در موزه هنرهای معاصر وجود دارد بی‌نظیر است و این موزه از لحاظ ارزش و تعداد آثار در دنیا برتر است.

وی درباره موزه تهران گفت: با توجه به پیشینه فرهنگی تاریخی تهران و آثار چند هزار ساله در تهران تا دوره معاصر ضرورت دارد این شهر موزه خاص خود را داشته باشد، این طرح چند سالی است که دنبال می‌شود و از دوره سوم شورای اسلامی شهر تهران مصوبه‌ای برای تأسیس موزه این شهر وجود دارد و در این دوره مدیریت شهری هم در دستور کار قرار داشته است.

کاظمی افزود: درباره راه‌اندازی موزه تهران اتفاق نظر هست اما راجب به مکان آن تاکنون تصمیم‌گیری نشده است، سال ۱۳۹۷ زمانی که بنده مدیرکل ارشاد استان تهران بودم، با همکاری موزه ملی ایران، موزه تهران به صورت موقت در طبقه دوم موزه ملی راه‌اندازی شد و قدیمی‌ترین اثر هنری به جا مانده از مردم تهران که در این موزه به نمایش گذاشته شده بود، یک گلدان ۵ هزار ساله بود که شهردار تهران آقای حناچی در جریان بازدید از این موزه بر راه‌اندازی موزه تهران تاکید کرد.

رئیس ستاد گردشگری شهرداری تهران اظهارداشت: احمد مسجدجامعی عضو شورای اسلامی شهر تهران همزمان با روز جهانی موزه، در دویست و نود و پنجمین جلسه این شورا پیشنهاد داد که ساختمان روزنامه اطلاعات به عنوان موزه تهران مصوب و راه‌اندازی گردد، این مکان توجیه هم دارد.

وی گفت: در تهران چند مجموعه موزه مانند مجموعه‌های نیاوران، سعدآباد و کاخ گلستان و راسته موزه‌ای داریم به عنوان مثال از میدان توپخانه، امام خمینی (ره) تا میدان حر، باغ شاه و در همان مکان ده‌ها موزه در محدوده دروازه باغ ملی، موزه ایران باستان، موزه مقدم و موزه ثبت تا موزه تیمورتاش در میدان حر و در ابتدای آن موزه علی‌اکبر صنعتی، موزه سکه بانک سپه، موزه ارتباطات یا پست وجود دارد، در آن محدوده ساختمان روزنامه اطلاعات از لحاظ قدمت و مساحت برای موزه مناسب است.

کاظمی افزود: امیدواریم در مدت باقی مانده از عمر این دوره مدیریت شهری موزه تهران راه‌اندازی شود و بتوانیم بخشی از میراث و هویت تهران را به نمایش بگذاریم، این موزه از لحاظ آموزشی هم می‌تواند برای نوجوانان و جوانان مفید باشد تا بیشتر با فرهنگ، هنر و تاریخ این شهر آشنا شوند و وقتی از این موزه بازدید کنند، احساس غرور و سربلندی از فرهنگ و تمدن و شکوفایی که در گذشته داشتیم برای آنان تجلی پیدا می‌کند.

رئیس ستاد گردشگری شهرداری تهران در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به فعالیت ۶۳۸ موزه در کشور گفت: تهران حدود ۲۰۰ موزه دارد که از این تعداد حدود ۵۰ موزه متعلق به بخش خصوصی و مجموعه‌دار است، یک سوم موزه‌های کشور در تهران وجود دارد و می‌توان تهران را شهر موزه‌ها بنامیم، در شهرهای معروف دنیا مانند پاریس حدود ۲۸۰ موزه وجود دارد که تهران هم در همین حدود موزه دارد و از این لحاظ در کشور بی‌نظیر است.

وی گفت: براساس پیشینه فرهنگی تاریخی تهران، شهرداری طی دهه‌های گذشته رسالتی برای خود تعریف کرده و صرفاً در حوزه خدماتی فعالیت نمی‌کند بلکه خود را به عنوان یک نهاد اجتماعی و فرهنگی معرفی کرده و سرمایه‌گذاری قابل توجهی را در بخش فرهنگ، هنر و تاریخ و اجتماع مردم تهران انجام داده که بخشی از اینها به صورت سرمایه‌گذاری در راه‌اندازی موزه‌های مختلف است.

کاظمی افزود: در حال حاضر مالکیت حدود ۶۲ موزه و یا خانه موزه برعهده شهرداری تهران است، منازل اشخاص معروف و شخصیت‌های ماندگار فرهنگی و سیاسی توسط شهرداری خریداری شده و به صورت خانه موزه فعالیت می‌کنند.

رئیس ستاد گردشگری شهرداری تهران همچنین با اشاره به پیشینه و آثار تاریخی شهر ری گفت: شهر ری یک نوع موزه روباز است و قرار است موزه ویژه این شهر در مجتمع رازی راه‌اندازی و در آینده نزدیک افتتاح شود.

پیشینه تهران بر اساس یافته‌ها و داده‌های باستان‌شناختی

معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان تهران نیز در این نشست با ارائه توضیحاتی درباره پیشینه تهران بر اساس یافته‌ها و داده‌های باستان‌شناختی گفت: پیشینه تهران براساس این یافته‌ها عمدتاً به کاوش‌های سیف‌الله کامبخش‌فرد نسبت داده می‌شد که کاوش‌هایی را حدود سال‌های ۵۰-۱۳۴۷ در تپه‌های قیطریه انجام داد و توانست آثاری را از هزاره اول قبل از میلاد، حدود ۳ هزار سال قبل شناسایی کند و این مبنایی برای اصطلاح تهران ۳ هزار ساله شد.

مرتضی ادیب‌زاده گفت: چند سال گذشته نیز در حین اجرای پروژه‌های عمرانی شهری و خط انتقال لوله فاضلاب در خیابان مولوی، شواهدی از داده‌های باستان‌شناسی در حین خاک‌برداری‌ها شناسایی شد که با پیگیری دانشجویان علاقه‌مند در این حوزه، پروژه عمرانی متوقف و کاوش‌های باستان‌شناسی انجام شد.

وی افزود: در این کاوش‌ها بقایایی ارزشمند از یک لایه تاریخی، فرهنگی و باستان‌شناختی متعلق به هزاره پنجم قبل از میلاد و تقریباً هم‌افق با فرهنگ چشمه علی و به نوعی همان داده‌های فرهنگ چشمه علی در شهر ری در مرکز بافت تاریخی تهران شناسایی شد، از این پس تهران را با آن یافته تدفینی و بانوی ۷ هزار ساله، تهران ۷ هزار ساله قلمداد می‌کنیم.

معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان تهران در ادامه بیان کرد: تهران به واسطه پایتخت بودن، همیشه کانون توجه بوده است و بسیاری از مراکز دانشگاهی، پژوهشی، علمی، سیاسی و سایر نهادهای اجتماعی برای نخستین بار در تهران شکل گرفته و بسیاری از اتفاقات و رخدادهای فرهنگی هنری در این شهر رخ داده است.

وی گفت: نیاز است که یک مرکز تخصصی به عنوان تهران‎شناسی و موزه بزرگ تهران داشته باشیم تا داده‌های فرهنگی و اجتماعی و پیشینه ۷ هزار ساله، فرهنگ چشمه علی، آثار تپه‌های قیطریه، داده‌های دروس، کوهپایه‌های شمالی تهران و آثار فاخر دوره معاصر در حوزه موسیقی، تجسمی و سایر رشته‌های هنری را به نمایش بگذاریم.

ادیب‌زاده افزود: بسیاری از اشیا و آثار مختلف فرهنگی، هنری و نسخ خطی مربوط به تهران در موزه‌های مختلف پراکنده است و می‌توان آثار خوشنویسی، نگارگری و سبک‌های مختلف هنری و داده‌های مربوط به تهران را با یک سیر تاریخی؛ پیش از تاریخ، تاریخی، دوران اسلامی و معاصر به صورت متمرکز در موزه‌ای به نمایش گذاشت.

معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان تهران گفت: بارها در مورد ایجاد موزه تهران و بحث تهران‌شناسی اعلام نیاز شده و اعلام آمادگی می‌کنیم که با شهرداری و سایر نهادها که متولی امور اداره شهر هستند، همکاری مشترکی را برای راه‌اندازی این موزه داشته باشیم.

وی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به فعالیت یکصد و ۵۶ موزه در تهران گفت: این موزه‌ها دولتی و خصوصی و زیرمجموعه برخی از نهادها و تعدادی هم خانه موزه مشاهیر و شخصیت‌های مختلف فرهنگی، علمی و سیاسی هستند و موزه‌های مردم‌شناسی بسیار متنوعی از فرهنگ‌های مختلف در تهران وجود دارد.

ادیب‌زاده افزود: تلاش ما در حوزه موزه و بافت فرهنگی تهران این است که سطح کیفی موزه‌ها را با توجه به همه کمبودها و کاستی‌ها که در حوزه اعتبارات در سالیان گذشته بوده ارتقا دهیم، در مورد موزه‌های پنج گانه‌ای که زیرمجموعه اداره کل میراث استان تهران است، به ویژه در دوره شیوع کرونا توانستیم سطح فعالیت آنها را با نمایش‌های آنلاین، نمایشگاه‌ها، نشست‌های تخصصی و معرفی‌های تخصصی اشیا ارتقا دهیم.

معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان تهران همچنین درباره چگونگی کسب مجوز برای تأسیس موزه‌های خصوصی و استانداردهای لازم در این حوزه مطالبی را بیان کرد.

مدیر موزه آبگینه و سفالینه‌های ایران نیز در این نشست با اشاره به موزه‌ها و ظرفیت‌های فرهنگی شهر تهران گفت: جریان موزه‌داری در کشور از شهر تهران و کاخ گلستان آغاز شده است، در موزه‌ای که ناصرالدین شاه از هدایا و سایر آثار هنری که گردآوری کرده بود، هر چند که این موزه، موزه عمومی نبود.

حمید وکیل‌باشی افزود: در ادامه، در آغاز قرن حاضر، موزه ایران باستان به عنوان اولین موزه ملی ایران در تهران شکل گرفت، انتخاب شهر تهران به عنوان پایتخت در بیش از ۲۰۰ سال اخیر، شرایط خاصی را به لحاظ فرهنگی و اجتماعی در این شهر ایجاد و وضعیت شهر را متفاوت از گذشته کرده است.

وی بیان کرد: آنچه که در تاریخ و فرهنگ تهران به آن پرداخته می‌شود، عمدتاً مربوط به دو قرن اخیر است اما نباید غفلت کرد که تهران، سرزمینی است که نشانه‌های فرهنگی آن قدمتی چند هزار ساله دارد.

وکیل‌باشی اظهارداشت: در حاضر تهران در میان سایر شهرها و استان‌های کشور از بیشترین تعداد موزه برخوردار است و عمده این موزه‌ها به صورت ملی بخشی از فرهنگ، هنر باستان‌شناسی و سایر شاخه‌های مربوط به موزه‌داری را معرفی می‌کنند.

نشست «تهران در آینه موزه‌ها» عصر سه‌شنبه به مناسبت روز جهانی موزه‌ها و میراث فرهنگی با حضور مهرشاد کاظمی رئیس ستاد گردشگری شهرداری تهران، مرتضی ادیب‌زاده معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان تهران و حمید وکیل‌باشی مدیر موزه آبگینه و سفالینه‌های ایران برگزار و از صفحه خانه اندیشمندان علوم انسانی در فضای مجازی پخش شد.

کمیته بین‌المللی موزه‌ها ایکوم (ICOM)، روز هجدهم ماه می را روز جهانی موزه و میراث فرهنگی نامگذاری کرده است. هدف از نامگذاری روز جهانی موزه و میراث فرهنگی نشان‌دادن اهمیت موزه‌ها در تبادلات فرهنگی، غنی‌سازی فرهنگ‌ها، درک متقابل ملت‌ها از هم و برپایی صلح و دوستی میان مردم جهان است. امسال این روز مصادف با ۲۸ اردیبهشت است.

منبع:خبرگزاری مهر