به گزارش خبرنگار ایمنا، در گذشته نه چندان دور، شش آسیاب آبی در شهر زواره فعال بود و با استفاده از آب قنات‌های پنج هزار ساله این شهر، گندم و جو به آرد تبدیل می‌شد. امروزه پنج آسیاب تقریباً تخریب شده یا از بین رفته‌اند. یکی از این آسیاب‌های شش‌گانه، آسیاب “ششم” معروف به آسیاب “خان” به همت اهالی شهر بازسازی و به ناوگان تأسیسات گردشگری شهر زواره برای میزبانی از مسافران و گردشگران داخلی و خارجی اضافه شد.
محمدرضا شواخی زواره از تاریخچه آسیاب‌های زواره به خبرنگار ایمنا می‌گوید: وجود قنات‌ها و جوی پر آب در گذشته سبب شده تا مردم این دیار در کنار جوی خروشان آب قنات‌ها اقدام به ساخت و راه اندازی ۶ آسیاب آبی نمایند. وجود ۶ آسیاب آبی در نزدیک هم حکایت از استقرار جمعیت زیاد و رونق کسب و کار در این منطقه در گذشته به مرکزیت شهر زواره دارد، زیرا فاصله آسیاب آبی اول تا آسیاب آبی ششم کمتر از چهار کیلومتر است و بین این دو آسیاب چهار آسیاب دیگر هم فعالیت داشته‌اند.
این فعال گردشگری تصریح می‌کند: به دلیل توسعه شهر سه آسیاب از شش آسیاب آبی شهر تاریخی زواره به کلی تخریب شده است که آسیاب‌های اول و دوم در محدوده شهر قرار گرفته و بر بقایای این دو آسیاب ساختمان‌های مسکونی و تجاری ساخته شده است.
او می‌گوید: هم اکنون بقایای آسیاب‌های سوم و چهارم در دو طرف میدان میدان امام حسین (علیه السلام) در ورودی شهر خودنمایی می‌کند. که قابل احیا و بازسازی است. آسیاب آبی پنجم نیز به دلیل تغییر مسیر جاده زواره به اردستان در سالهای گذشته به کلی تخریب شد. آخرین آسیاب آبی زواره که ششمین آسیاب محسوب می‌شود و به آسیاب خان معروف است هم اکنون در فاصله یک کیلومتری محدوده فعلی شهر زواره واقع است که به عنوان بزرگترین آسیاب آبی ایران بازسازی شده است.
این فعال گردشگری اضافه می‌کند: آسیاب‌های آبی زواره روزگاری رونق داشته و افراد زیادی از طریق آنها امرار معاش می‌کردند. آسیاب‌ها علاوه بر مکانی اقتصادی، محلی برای استراحت مسافرانی که با پای مسیر زواره به اردستان تردد می‌کردند بودند. همچنین این آسیاب‌ها محلی برای تفریح مردم این شهر به ویژه جوانان نیز محسوب می‌شده، چراکه جوانان و نوجوانان زواره‌ای با توجه به کمبود آب در این منطقه کویری در روزهای گرم تابستان در تنوره‌های آسیاب‌های آبی زواره شنا یا به قول مردم محلی آب تنی می‌کردند.
اشغال ۱۰۰ نفر با بازسازی آسیاب
حال با گذشت بیش از نیم قرن از ایستادن چرخش سنگ‌های آسیاب آبی ششم زواره معروف به آسیاب “خان” پس از بازسازی دوباره رونق گرفت. بیش از یکسال پیش سید احسان‌الله ایزدی آسیاب “خان” را خرید و پس از مرمت و بازسازی آن را تبدیل به سفره‌خانه سنتی برای پذیرایی از گردشگران کرده است.
او به خبرنگار ایمنا می‌گوید: برای حفظ میراث فرهنگی و توسعه گردشگری شهر تاریخی زواره، آسیاب آبی ششم معروف به آسیاب خان از مجموع شش آسیاب قدیمی شهر زواره که قدمت هزار ساله دارد خریداری و بازسازی کردم.
وی ادامه می‌دهد: مساحت این آسیاب ۷۰۰ متر مربع است و با هزینه‌ای بالغ بر یک میلیارد تومان ساختمان آسیاب آبی خان را بازسازی شد. با کمک کارشناسانی از شهر دزفول در حال تخلیه قنات خروجی آسیاب هستیم تا بتوانیم آب را در آسیاب به جریان در آوریم و سنگ‌های آسیاب آبی پس از ۵۰ سال به حرکت درآیند.
ایزدی مالک آسیاب “خان” زواره بزرگترین آسیاب آبی ایران تصریح می‌کند: در مرحله اول بازسازی آسیاب آبی ششم” خان” زواره و راه اندازی سفره خانه سنتی زمینه اشتغال نزدیک به ۱۵ نفر فراهم شده است. با تکمیل این طرح شامل ساخت اقامت گاه به مساحت دو هزار متر مربع، نمایشگاه دائمی صنایع دستی منطقه و غذاهای محلی و سنتی و شتر سواری و کویر نوردی زمینه اشتغال نزدیک به ۱۰۰ نفر فراهم خواهد شد.
ثبت ملی آسیاب در آینده نزدیک
همچنین مدیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شهرستان اردستان با تأیید قدمت هزار ساله این آسیاب به خبرنگار ایمنا، می‌گوید: قدمت آسیاب آبی خان زواره به پیش از اسلام می‌رسد و در دوران صفویه هم بخش‌هایی به ساختمان اصلی آسیاب افزوده شده است.
مهدی مشهدی تصریح می‌کند: این آسیاب در مقایسه با سایر آسیاب‌های ایران از زیبایی فوق‌العاده‌ای برخوردار است و پرونده این اثر برای ثبت در فهرست آثار ملی ایران آماده شده و به تأیید اداره کل میراث فرهنگی استان اصفهان رسیده است. این پرونده برای بررسی نهایی به زودی به وزارتخانه ارسال خواهد شد.
با احیا و بازسازی آثار تاریخی با قدمت طولانی می‌توان به توسعه گردشگری یک شهرستان یا حتی شهر و کشور کمک چشم‌گیری کرد. البته ناگفته نماند که برای توسعه گردشگری آموزش، حمایت بخش خصوصی، گردشگری رویداد محور، امنیت و رعایت حقوق گردشگری، توسعه امکانات زیربنایی: توسعه تأسیسات، تجهیزات و تسهیلات صنعت گردشگری و توسعه روابط با همسایگان از مهم‌ترین مؤلفه‌های توسعه گردشگری محسوب می‌شود.
منبع:ایمنا
