به گزارش ایرنا، کهن شهر قزوین دارای چندین سرای تاریخی است که یکی از آنها سرا یا کاروانسرای وزیر نام دارد که بنایی قاجاری به شمار می رود و در دل بازار سنتی و بافت تاریخی این شهر قرار گرفته است.

ابن بنای ۲ طبقه که چهار جانب آن را حجره هایی دربرگرفته اند و در طبقه پایین آن نیز یک حیاط وجود دارد، در سال ۱۳۷۹ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.

گنبد بزرگ و آجری زیبا در ورودی اصلی این بنا با یک نورگیر به قطر یک متر به همراه تزئینات و کاشی کاری های زیبا با نقوش مختلف از جمله خورشید، گل و گیاه و حیوانات شکاری در لچکی طاق حجره های این بنا و ارسی های موجود در حجره های آن دوستداران بناهای تاریخی و میراث فرهنگی را به سر ذوق می آورد و حاکی از ارزش بالای این بنای تاریخی است.

سرای وزیر این بنای تاریخی زیبا که محل فعالیت بخشی از کسبه بازار سنتی قزوین است این روزها حال و احوال خوبی ندارد و به مثابه یک بیمار با وضعیت اورژانسی که نیاز به رسیدگی فوری دارد می ماند و به دلیل عدم رسیدگی و کم توجهی در نگهداری و حفاظت از این مجموعه طی چند ده سال گذشته تاکنون بخش های زیادی از آن دچار تخریب شده است.

در حال حاضر بخش های مختلفی از بام این بنای تاریخی و همچنین قسمتی از دیوار آن بیشتر از سایر بخش ها دچار تخریب و ریزش شده اند به طوری که برای کسبه و ساکنان و مجاوران این مکان خطر جانی به همراه دارد.

با توجه به وضعیت نابه سامان این بنای تاریخی که بخشی از مجموعه بازار سنتی قزوین را تشکیل می دهد، باید مرمت و ساماندهی این بنای تاریخی به طور عاجل و فوری از سوی دستگاه های مربوطه (میراث فرهنگی از حیث تاریخی بودن بنا و ثبت آن در فهرست ملی و اوقاف و امور خیریه از حیث مالکیت و وقفی بودن) در دستور کار قرار بگیرد.

بدون شک بازسازی و مرمت این بنای تاریخی می تواند ضمن حفظ و احیای آن، به جذابیت های گردشگری قزوین بیافزاید و گامی در تکمیل پازل مرمت و احیای گذرگاه گردشگری بافت تاریخی این شهر باشد.

ریزش بخش هایی از سرای وزیر و خطر جانی برای کسبه و عابران پیاده

کریمی از کسبه سرای وزیر در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: از سال ۷۰ به عنوان خیاط در یکی از حجره های این سرا مشغول به فعالیت شدم، در اوایل دهه ۷۰ افرادی به این مجموعه آمدند و هزینه مرمت سرا را ۴۵ میلیون تومان برآورد کردند و وقتی پرسیدیم کار مرمت و بازسازی چه زمانی آغاز می شود جواب دادند که بلافاصله کار شروع خواهد شد و می رویم که برای آوردن مصالح هماهنگی کنیم که از آن موقع تا الان که نزدیک به ۳۰ سال است هنوز منتظر هستیم و خبری نشده است.

وی با بیان اینکه مالکیت حجره های این سرا به صورت سرقفلی است، افزود: تا آنجا که مطلع هستم بخشی از سرای وزیر وقف روشنایی حرم حضرت علی (ع) است و همچنین واقف که فردی به نام موسی وزیر بوده به برگزاری روضه در روزهای تاسوعا و عاشورا سفارش کرده که چندسالی برگزار شد اما دیگر پیگیری نشد.

این کسبه فعال در سرای تاریخی وزیر قزوین گفت: در حال حاضر دیوار جنوبی سرا که رو به کوچه مسجد حاج سیدجوادی است نشست کرده و خطر ریزش آن جدی است و تعجب می کنم با توجه به اینکه این کوچه محل گذر و عبور بخشی از کسبه بازار، مردم و اهالی محل است، اقدامی برای مرمت و رفع خطر آن صورت نمی گیرد.

وی مدعی شد: با کوچک ترین پس لرزه این دیوار تخریب می شود و این وضعیت برای کسبه و همچنین ساکنان بخشی از خانه های پست سرا و عابران پیاده خطر جانی به دنبال دارد.

کریمی با بیان اینکه با مستندات می توان اذعان کرد که اهمیت و ارزش این بنا نسبت به برخی مکان های تاریخی مرمت شده در اطراف آن بیشتر است، گفت: بخشی از بام سرای وزیر نیز در حال ریزش و تخریب است و مرمت و بهسازی قسمتی از آن نیز که در سال های قبل انجام شده اصولی نبوده و با بارندگی های یکی دوسال اخیر این بخش ها نیز رو به تخریب گذاشته است.

وی اضافه کرد: هیات امنای سرای وزیر به نمایندگی از کسبه این مجموعه چندین بار برای بهسازی و مرمت این بنا از دستگاه های مختلف و ذیربط تقاضا کرده اند که بی نتیجه باقی مانده است.

این کسبه فعال در سرای تاریخی وزیر با بیان اینکه هر سال هزینه های مرمت و بهسازی این سرا بیشتر می شود و حجم خرابی ها نیز گسترش می یابد، گفت: برای ما جای تعجب دارد که یک بنای نسبتا عظیم تاریخی در مرکز شهر قزوین به حال خود رها شده و وضعیتش روز به روز بدتر می شود.

 سرای وزیر باید در اولویت شماره یک مرمت بناهای تاریخی قزوین قرار بگیرد

یک فعال حوزه میراث فرهنگی و از راهنمایان گردشگری شهر قزوین نیز که خواست نامش بیان نشود در گفت و گو با خبرنگار ایرنا در خصوص وضعیت سرای وزیر گفت: سرای وزیر قزوین زیباترین سرای تاریخی قزوین به شمار می رود و به دلیل شرایط بحرانی اش نیازمند رسیدگی فوری بوده و باید در اولویت شماره یک مرمت قرار بگیرد و اگر فکری به حال آن نشود، به زودی شاهد تخریب و از میان رفتن این بنای تاریخی خواهیم بود.

وی با اشاره به نشست بخشی از دیوار این بنای تاریخی،گفت: برای جلوگیری از رفت و آمد از کنار این دیوار از طرف کوچه پشت سرا، نیوجرسی هایی را قرار گذاشتند که کارساز نبود چرا که این مکان محل گذر کسبه و مردم به بازار است و بخشی از رفت و آمد خودروها و چرخ های باری از این مکان انجام می شود.

این فعال حوزه میراث فرهنگی گفت: ادارات کل میراث فرهنگی و اوقاف مسوولیت بازسازی و مرمت این بنا به یکدیگر محول می کنند در حالی که رسیدگی و ترمیم این بنا حداقل در بخش هایی که خطر ریزش آن وجود دارد باید به سرعت انجام شود چرا که دیواری که نشست کرده و ترک برداشته که در آن از سوی میراث فرهنگی شاهدگذاری شده که ترک های ایجاد شده در شاهد نشان از وضعیت بحرانی این بنا را می رساند آجرهای یک رج نبوده بلکه بسیار ضخیم و سنگین است و اگر فرو بریزد به راحتی می تواند منازل مقابل خود را به طور کامل تخریب و ویران کند.

وی افزود: متاسفانه بخشی از کاشی های ارزشمند سرای وزیر در سالیان گذشته به سرقت رفته است که دلیل آن نبود نگهبان و دوربین های حفاظتی در مجموعه است در حالی که تزیینات موجود در لچکی طاق های این بنا آنقدر ارزشمند و با اهمیت هستند که به تنهایی می توان یک تور تخصصی گردشگری برای آن برگزار کرد.

این فعال حوزه میراث فرهنگی با بیان اینکه شترخواب سرای وزیر نیز متروکه شده و حال و روز خوبی ندارد، افزود: بخشی از بام سرای وزیر در سال های قبل مورد مرمت قرار گرفت اما به دلیل کم کاری پیمانکار آجرهای تازه مرمت شده شکسته اند و هزینه های انجام شده اتلاف شده است.

وی اضافه کرد: وضعیت ایمنی این بنا نیز اصلا مناسب نیست البته در سال های قبل سیم های برق داخل مجموعه منظم و ساماندهی شدند ولی خطر ریزش و آوار شدن بام و همچنین ریزش حجره های طبقه دوم به پایین در خیلی از بخش ها وجود دارد.

کمبود اعتبارات میراث فرهنگی، مانعی بر سرراه مرمت و ساماندهی سرای وزیر

معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی قزوین در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: باید اذعان کرد سرای تاریخی وزیر وضعیت خوبی ندارد به گونه ای که خطر تخریب بخشی از آن وجود دارد و در همین ارتباط نامه نگاری هایی با مدیریت بحران استانداری و همچنین وزارت میراث فرهنگی داشته ایم.

احسان نورانی افزود: سرای وزیر شامل چند مجموعه از جمله تیمچه و راسته است که بخشی از آن در سالیان قبل مرمت شده اما به دلیل کمبود اعتبارات مرمت و ساماندهی کل این مجموعه تاریخی به سرانجام نرسیده است.

وی با بیان اینکه در حال حاضر دیواره جنوب غربی سرای وزیر که مقابل مسجد حاج سید جوادی قرار دارد ترک و شکاف برداشته و خطر ریزش آن وجود دارد،افزود: اداره کل میراث فرهنگی طرح مرمت و شیوه ساماندهی این بنا را به همراه آسیب شناسی آن تهیه و حاضر کرده اما اجرای این طرح به دلیل نبود اعتبارات لازم هنوز اجرایی نشده است.

این مسوول گفت: سرای وزیر به همراه آب انبار مسجد شهید ثالث و همچنین مسجد سردار به عنوان سه بنای تاریخی قزوین که به مرمت و ساماندهی فوری نیازمند هستند، به شمار می رود.

معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی قزوین در خصوص هزینه های مورد نیاز برای مرمت و ساماندهی سرای وزیر گفت: برآورد می شود مرمت و ساماندهی اصولی این مجموعه به ۷ تا ۸ میلیارد تومان اعتبار نیاز داشته باشد اما برای رفع ایرادات نقاط پرخطر و رو تخریب مانند دیواره ها و بام این بنا به حداقل ۲ میلیارد تومان بودجه نیازمند هستیم.

نورانی اظهار داشت: این بنای تاریخی موقوفه است اما به دلیل درآمد کم سرقفلی های این بنا و اجاره ناچیز آن، اعتبار خاصی نیز در اختیار اداره کل اوقاف برای مشارکت در مرمت این بنا وجود ندارد.

وی در خصوص امکان استفاده از ظرفیت بخش خصوصی برای مرمت و ساماندهی سرای وزیر نیز گفت: این امکان وجود دارد و در سال قبل به عنوان یکی از راه ها آنرا در نظر داشتیم اما متاسفانه به دلیل شیوع کرونا تقریبا جذب سرمایه گذاران در بخش های گردشگری راکد و معطل است و نمی توان حساب خاصی در این خصوص باز کرد.

 

اعتبارات مدیریت بحران به لحاظ قانونی نمی‌تواند صرف ساماندهی سرای وزیر شود

مدیرکل مدیریت بحران استانداری قزوین نیز در گفت و گو با خبرنگار ایرنا در مورد نامه نگاری های میراث فرهنگی به مدیریت بحران در خصوص وضعیت نامناسب سرای وزیر و احتمال ریزش آن اظهار بی اطلاعی کرد و گفت:گاهی اوقات دستگاه های اجرایی از سر رفع تکلیف و یا کم توجهی نسبت به ضوابط و چارچوب های قانونی تعیین شده مسایل و یا درخواست هایی را عنوان می کنند که معقول نیست.

قدرت الله مهدیخانی افزود: قانون به صراحت و با جزییات وظایف مدیریت بحران را مشخص کرده و این بخش پاسخگوی مخاطرات و حوادث طبیعی است و معمولا حوادثی با منشاء انسانی مانند آتش سوزی ها به جز در ابعاد بزرگ و خاص و همچنین این مورد خاص ارتباطی با وظایف کاری ما ندارد.

این مسوول خاطرنشان کرد: در مورد این بنا حادثه ای مانند زلزله مشکل ایجاد نکرده بلکه مشکل بواسطه فرسودگی و قدمت بالای بنا و بارندگی ها بوده که ارتباطی با موضوعات مدیریت بحران ندارد و نمی توانیم از اعتبارات این بخش به این مجموعه اختصاص دهیم.

مهدیخانی اظهار داشت: قبول داریم که حفظ، احیا و ساماندهی بناهای تاریخی یک ضرورت است و در این مساله شکی وجود ندارد اما اعتبارات مدیریت بحران محدود بوده و باید صرف پیشگیری و همچنین کمک به کاهش خسارات جانی در حوادث و بلایای طبیعی بشود.

وی اظهار داشت: البته مقداری از اعتبارات مدیریت بحران به شکل متمرکز در اختیار وزارتخانه ها قرار می گیرد تا در مواقع ضروری به مصرف برسد که در این خصوص باید اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی قزوین از وزارت متبوعه پیگیر باشد.

مدیرکل مدیریت بحران استانداری قزوین گفت: ماده ۱۸ قانون مدیریت بحران پیش بینی کرده است در شرایط خاص و اضطراری می توان از محل اعتبارات داخلی دستگاه به جز بخش حقوق و مزایای کارکنان نسبت به رفع حطرات احتمالی اقدام کنند که اداره کل میراث فرهنگی قزوین می تواند از این ظرفیت قانونی نیز برای حل مشکل مربوط به این مجموعه تاریخی استفاده کند.

درآمدهای وقفی سرای وزیر قزوین کفاف مرمت این مجموعه را نمی‌دهد

حجت الاسلام مصطفی مجیدی مدیرکل اوقاف و امور خیریه استان قزوین در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: سرای وزیر یک ملک وقفی است که کسبه مشغول در آن دارای حقوق سرقفلی هستند.

وی اظهار داشت: اداره کل اوقاف و امور خیریه در سالیان گذشته ۱۴ حجره سرای وزیر را ساماندهی و مرمت کرد اما به دلیل عدم همراهی لازم کسبه و نبود اعتبارات لازم ادامه این کار متوقف ماند و همچنین با توجه به ثبتی بودن این مجموعه تاریخی و لزوم ساماندهی و مرمت آن، میراث فرهنگی نیز تاکنون به دلیل محدودیت های اعتباری نتوانسته کمکی برای مرمت آن داشته باشد.

مدیرکل اوقاف و امور خیریه قزوین با بیان اینکه درآمدهایی که از محل فغالیت سرقفلی های این مجموعه به موقوفه اختصاص می یابد بسیار محدود و ناچیز است،افزود: این درآمدها حکم نمک در آش را دارد و به هیچ عنوان کفاف ساماندهی و مرمت و بازسازی این بنای تاریخی را نمی دهد.

وی اظهار داشت: به مستاجرین و صاحبان سرقفلی های این مجموعه پیشنهاد دادیم که در قالب یک طرح مشارکتی به مرمت و ساماندهی این مجموعه بپردازیم که در ابتدا به شکل ضمنی اعلام آمادگی کردند اما در ادامه تمایلی برای این کار از خود نشان ندادند.

این مسوول گفت: قبل از این پیگیر جذب سرمایه گذار برای بازسازی و ساماندهی سرای وزیر بودیم اما کسی برای مشارکت در این کار اعلام آمادگی نکرد.

وی با اشاره به نیاز مبرم و فوری سرای وزیر به ساماندهی و مرمت،اظهار داشت: از طریق مذاکره و پیگیری با اداره کل راه و شهرسازی در تلاش هستیم تا در صورت امکان در قالب طرح های بازآفرینی شهری بتوانیم ساماندهی این بنای تاریخی وقفی را کلید بزنیم که امیدواریم به نتیجه برسد.

منبع:ایرنا