پیشینه مجموعه شهرداری رشت در میدان اصلی این شهر، مربوط به دوره پهلوی است و با برخورداری از مجموعه‌ای از آثار تاریخی، در تاریخ آذرماه۱۳۵۶ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید. این مجموعه شامل کاخ شهرداری، موزه پست و ساختمان قدیمی هتل ایران است. این‌درحالی‌است که ساختمان شهرداری و برج ساعت آن، نماد شهر رشت به‌حساب می‌آید و سالانه میلیون‌ها گردشگر از آن بازدید می‌کنند.
ساختمان بلدیه یا همان شهرداری رشت در سال ۱۳۰۵خورشیدی، در ضلع غربی میدان شهرداری در شهر رشت افتتاح شد. این بنای تاریخی که  با الهام از معماری سن‌پترزبورگ و توسط «آرتم سرداراف»، معمار ارمنی-آلمانی مقیم رشت، ساخته شده است از آن زمان تاکنون به‌عنوان ساختمان شهرداری رشت مورد استفاده قرار می‌گرفت، اما در جشن ۱۰۰ سالگی تاریخ بلدیه یا همان شهرداری رشت در سال ۱۳۸۶، ساختمان جدید اداری شهرداری رشت در میدان «گیل» کلنگ‌زنی و در همان ایام وعده ایجاد «موزه بلدیه» و «مرکز اسناد شهرداری رشت» در کاخ شهرداری داده شد. برهمین اساس بود که در اجلاس مجمع مشورتی کلانشهرها در تیرماه ۱۳۹۳ نیز قرار شد موزه بلدیه و مرکز اسناد در کاخ شهرداری رشت دایر و ساختمان هتل ایران در میدان شهرداری نیز میزبان موزه هنرهای معاصر شود. پس از آن نیز، در بهار سال‌گذشته برخی مسئولان اداره‌کل میراث فرهنگی استان گیلان از تبدیل شدن ساختمان شهرداری رشت به موزه مردم‌شناسی خبرداد؛ موضوعی که همچنان به نتیجه مشخصی ختم نشده‌است.

طرحی برای مرمت عمارت شهرداری
براین اساس با تفاهم‌نامه مشترکی که میان اداره‌کل میراث‌فرهنگی گیلان و شهرداری رشت به امضاء رسید، مقرر شد طبقه دوم ساختمان شهرداری با عاملیت اداره‌کل میراث فرهنگی، برای ساخت موزه مردم‌شناسی درنظر گرفته شود. همچنین طبقه نخست ساختمان شهرداری رشت نیز قرار شد به عنوان موزه بلدیه در اختیار شهرداری رشت قرار گیرد.
به‌گفته مسئولان مربوط، برای مرمت عمارت شهرداری و تبدیل آن به موزه ۱۳۰میلیارد ریال اعتبار نیاز است. براین اساس قرار براین شد که۷۰میلیارد ریال آن ازسوی اداره‌کل میراث فرهنگی گیلان تأمین شود و شهرداری نیز موظف شد تا بودجه‌ای تأمین کند تا طرح به‌صورت‌کامل اجرا شود.
در روزهای ابتدای کار، نقشه‌های کاربری موزه‌ای ازسوی مشاور طرح ارائه و در کمیته فنی با کلیت آن موافقت شد. پس از آن بود که «مسعود حلاج‌پور» مدیرکل میراث فرهنگی گیلان در گفت‌وگو با رسانه‌های محلی اعلام کرد که «آبان ماه سال‌گذشته برای مرمت ابنیه تاریخی از معاون رئیس‌جمهوری درخواست اعتبار کرده‌ایم که حدود ۱۰میلیارد تومان ازسوی سازمان برنامه و بودجه کشور به این مهم اختصاص یافت.» با این حال آنچه که اکنون روی میز شورای‌اسلامی‌شهر در دوره ششم است، عدم اجرای همه طرح و برنامه‌های درنظر گرفته شده و نیز تعلل دست‌اندرکاران و برگشت احتمالی بودجه است.

تفاهم‌نامه‌ای که به سرانجام نرسید
رئیس شورای‌اسلامی شهر رشت با اشاره به فرسودگی بنای شهرداری اظهار می‌کند: در دوران فعالیت شورای‌شهر رشت در دوره پنجم، قراردادی میان شهرداری و اداره‌کل میراث فرهنگی پیرامون ساختمان تاریخی شهرداری و ساختمان فرهنگی واقع در پیاده‌راه سعدی، منعقد شد و قرار بود براساس آن، بخشی از «ساختمان ساعت» و ساختمان فرهنگی – ورزشی شهرداری، برای مدت معین به اداره‌کل میراث فرهنگی گیلان واگذار شود.
«محمدحسین واثق‌کارگرنیا» می‌افزاید: درمقابل قرار بود اداره‌کل میراث‌فرهنگی نیز ۱۰میلیارد تومان بابت مرمت و بازسازی این بنای تاریخی، ازجمله برای رفع خطر و سربندی این ساختمان، هزینه کند تا تبدیل به موزه شود.
وی اظهار می‌کند: اما اداره‌کل میراث فرهنگی گیلان تاکنون پیرامون جذب و هزینه‌کرد ۱۰میلیارد تومان از محل اعتبارات دولتی برای این ۲ ساختمان تاریخی اقدامی انجام نداده‌است. بعد از پیگیری هم مشخص شد، میراث فرهنگی در جذب این اعتبار دولتی موفق نبوده‌است و عملا هیچ اقدامی در زمینه بازسازی ساختمان تاریخی شهرداری رشت انجام نشده‌است.

زیان شهرداری در برخی قراردادها
واثق‌کارگرنیا با انتقاد از اینکه گاهی اوقات در قراردادهای میان شهرداری و دیگر سازمان‌ها، منافع شهرداری رشت درنظر گرفته نمی‌شود، می‌گوید: متاسفانه در برخی از این‌گونه قراردادها و تفاهم‌نامه‌ها شهرداری رشت متضرر می‌شود؛ موضوعی که باید تجدیدنظرهای لازم درآن انجام شود. وی با تاکید به اینکه ساختمان ساعت شهرداری رشت واقع در میدان «شهدای ذهاب» نشانه اصالت این شهر است، می‌افزاید: اگر بخواهیم در جهان برای رشت نمادی مشهور معرفی کنیم، ساختمان ساعت شهرداری مطرح‌ترین نماد است و شهرداری باید این اصالت را حفظ کند.

چرا اعتبار برگشت خورد؟
معاون میراث‌فرهنگی اداره‌کل میراث‌فرهنگی استان گیلان در پاسخ به سئوال خبرنگارهمشهری درباره دلایل اجرا نشدن مفاد تفاهم‌نامه شهرداری رشت و این اداره‌کل درخصوص مرمت و ایجاد موزه می‌گوید: ما ۳ بار این پروژه را به مناقصه گذاشتیم و براساس اوراق ۱۴۰۲، ۸میلیاردتومان اعتبار اختصاص دادیم، اما پیمانکاری اعلام آمادگی نکرد و تمایلی برای شرکت در مناقصه را نداشتند. حتی ما ویژگی‌های تخصصی را هم که گذاشته بودیم، حذف کردیم، اما هیچ پیمانکاری حاضر به کار نشد.
«ولی جهانی» مشکلات اقتصادی کنونی کشور را از اصلی‌ترین دلایل رویگردانی پیمانکاران از پذیرفتن اجرای چنین طرحی می‌داند و اظهار می‌کند: با توجه به اینکه هزینه‌های مرمت متفاوت است و معمولا نرخ‌ها هر دو سه ماه یک‌بار، چند درصد جهش پیدا می‌کند، پیمانکاران علاقه‌ای برای مشارکت در چنین طرح‌هایی ندارند.
وی ادامه می‌دهد: براساس مقررات موجود، یک ماه طول می‌کشد تا برنده مناقصه اعلام شود، ‌ اما حتی دراین یک ماه نیز قیمت‌ها نوسان زیادی را تجربه می‌کند و پیمانکار حاضر به کار نمی‌شود. با برخی از شرکت‌ها هم رایزنی شد، اما موافق انجام کار نبودند. با توجه به این موضوع، به‌دلیل پایان سال مالی، بخشی از اعتبار برگشت داده شد.
جهانی عنوان می‌کند: ازسوی دیگر برای پیمانکار هم به‌صرفه نبود که امسال کار کند و ۲ سال بعد براساس اوراق اداره‌کل میراث فرهنگی، هزینه خود را دریافت کند. ما به‌عنوان «سازمان ناظر» باید اعتبار دولتی را دریافت کنیم و تلاش می‌کنیم بودجه برگردانده شود تا دوباره برای پروژه فراخوان اعلام کنیم. این‌درحالی‌است که خود شهرداری نیز باید مشوق‌هایی را برای سرمایه‌گذاران درنظر بگیرد.

بودجه کافی نداریم
معاون میراث‌فرهنگی اداره‌کل میراث‌فرهنگی استان گیلان همچنین می‌گوید: وقتی مرمت یک بنای تاریخی را آغاز می‌کنیم، این روند طول می‌کشد و زمانبر است. به‌عنوان مثال مجموع نیروهای تخصصی ما در حوزه آجرکاری سنتی و استادکار ماهر حدود ۴نفر هستند. ازسوی دیگر نمی‌توان درمدت ۴ ماه همه بودجه مرمت را جذب کرد، چراکه مرمت بنای تاریخی زمانبر است. به‌هرحال با وجود درخواست از سازمان برنامه و بودجه کشور، این مشکل هنوز رفع نشده‌است.
جهانی درباره رفع مشکل ایجاد موزه مردم‌شناسی نیز اظهار می‌کند: اگرچه وظیفه ذاتی اداره‌کل میراث‌فرهنگی مرمت بناهای تاریخی است، اما براساس «ماده ۹۸» قانون ششم برنامه توسعه، همه دستگاه‌ها موظفند بناهای تاریخی خود را مرمت کنند. یا اگر نمی‌توانند، به بخش‌خصوصی واگذار کنند.
وی ادامه می‌دهد: با توجه به این موضوع نه‌تنها ساختمان شهرداری، بلکه به‌عنوان مثال ساختمان شیلات کیاشهر، اسکله بندرانزلی و بناهای تاریخی دیگری هم هستند که باید ازسوی دستگاه‌های مربوط مرمت شوند، چراکه اداره‌کل میراث‌فرهنگی توان مالی لازم برای مرمت این بناها را ندارد و بودجه ما استانی و محدود است.
جهانی اضافه می‌کند: بودجه استانی ما سالانه حدود ۲میلیارد تومان است. بودجه ملی نیز حدود ۳میلیارد تومان می‌شود که آن‌هم ازطریق اوراق تأمین می‌شود واین درحالی‌است که مرمت یک بنای تاریخی بزرگ، حداقل ۱۵میلیارد تومان هزینه دارد.

منبع:همشهری