غار زرین‌رود خدابنده در فهرست میراث طبیعی ملی ثبت شد
مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان زنجان، از ثبت غار زرین‌رود خدابنده در فهرست میراث طبیعی ملی خبر داد.
غارها از دیرباز نقش موثری در رقم خوردن تمدن و زندگی بشری داشته؛ به طوری که بسیاری از تمدن‌ها از دل این غارها شکل گرفته است. غارها به عنوان اولین سکونت‌گاه انسان‌ها شناخته شده و طبق مدارک باستان‌شناسی حداقل از حدود یک میلیون سال پیش بشر از غارها استفاده می‌کرده، انسان‌های اولیه از این مکان به عنوان سرپناهی برای در امان ماندن از حوادث طبیعی و شر حمله حیوانات استفاده می‌کردند و از این رو می‌توان نشانه‌های تمدن و تاریخ حیات بشر را در دل غارها جستجو کرد.
در زمانی که هنوز خط اختراع نشده بود، انسان‌های اولیه نسبت به نقاشی بر روی دیواره غارها برای رساندن منظور خود استفاده می‌کردند که برخی از آن‌ها هنوز هم به یادگار مانده و با بهره‌گیری از آنان هر روز زوایای جدید و جالب زندگی بشر نخستین کشف می‌شود، به همین خاطر به جرأت می‌توان گفت قدیمی‌ترین آثار تمدن بشری در غارها یافت شده است.
هرچند با گذشت زمان زندگی غارنشینی به فراموشی سپرده شده اما حتی گذر زمان نیز از اهمیت این موهبت خدادادی نکاسته است تا جایی که بد نیست بدانیم به اعتقاد کارشناسان، غار نقش به‌سزایی در تامین منابع آب زیرزمینی داشته و با مطالعه آن‌ها می‌توان سطح این منابع را تخمین زد. همچنین غارها امروزه به عنوان مقصدی جذاب برای گردشگران علاقه‌مند به طبیعت به شمار می‌روند.
زنجان یکی از شهرهای تاریخی ایران است که آثار زیبا و منحصر به فردی همچون گنبد سلطانیه، معبد داش‌کسن، آرامگاه شیخ براق، پل سردار و مسجد جامع زنجان را در دل خود جای داده است اما این همه ماجرا از زیبایی‌های منحصر به فرد این استان نیست، بلکه در کنار جاذبه‌های تاریخی زنجان، جاذبه‌هایی طبیعی همچون غار کتله‌خور، غار خرمنه‌سر، غار گلجیک و زرین‌غار در این استان دیده می‌شود که هر یک به عنوان یکی از جاذبه‌های گردشگری استان شناخته می‌شوند جاذبه‌هایی که اگر از ظرفیت آن‌ها استفاده شود، قطعاً گامی رو به جلو در توسعه استان به ویژه جهش اقتصادی زنجان در حوزه گردشگری خواهد بود.
زنجان میزبان بزرگ‌ترین غار آهکی جهان
استان زنجان بزرگ‌ترین غار آهکی جهان را در دل خود جای داده است. غار کتله‌خور یکی از غارهای منحصر به فرد و زیبای زنجان بوده که سالانه پذیرای مهمانان بسیاری از اقصی نقاط جهان است، غاری که در ۱۵۵ کیلومتری زنجان و در نزدیکی شهر کوچک گرماب واقع شده است.
این غار اعجاب‌انگیز از نظر قدمت، وسعت، تعداد طبقات و تنوع در تشکیل قندیل‌ها، از غارهای منحصر به فرد دنیا محسوب می‌شود که قبل از سال ۱۳۰۰ کشف و ۳۰ سال بعد توسط سیداسدالله جمالی به ثبت رسید. مهم‌ترین و گسترده‌ترین بازدید از کتله‌خور که باعث شد بیشتر شناخته شود، به سال ۱۳۶۵ برمی‌گردد که تیمی متشکل از غارنوردان زبده، غار را کنکاش و نادیده‌های بسیاری را کشف کردند. کتله خور به لحاظ وسعت و تنوع قندیل‌ها یکی از غارهای منحصر به‌فرد جهان است.
زرین غار یکی دیگر از زیباترین غارهای کشف شده استان زنجان
هر چند کتله‌خور یکی از اعجاب‌انگیزترین غارهای استان محسوب می‌شود اما در کنار این نام می‌توان به وجود غار دیگری در استان به نام غار زرین اشاره کرد. غاری که به نام‌هایی همچون غار زرین‌رود، غار زرین‌آباد و غار دودزا نیز نامیده می‌شود، این غار یکی از زیباترین غارهای کشف شده استان زنجان است که در ضلع غربی جاده ترانزیتی زنجان – همدان و در ۳۵ کیلومتری شهرستان خدابنده مشرف به روستای زرین‌رود از توابع بخش بزینه‌رود و میان روستاهای داش‌بلاغ و آق‌بلاق و در طول محور غارهای علیصدر و کتله‌خور قرار دارد.
غار زرین غار در اسفندماه سال ۱۳۸۴ خورشیدی بعد از وقوع یک زلزله که در منطقه روی داد توسط مردم روستا شناسایی و به کارشناسان گزارش شد ورودی غار زرین غار در ارتفاع ۱۸۵۰ متری از سطح دریا قرار دارد ولی ارتفاع درونی غار در نقاط مختلف، متفاوت است و در برخی قسمت‌ها باید به حالت سینه‌خیز عبور کرد.
در قسمت‌های پایین‌تر زرین غار چشمه‌هایی وجود دارد که این چشمه‌ها رابط بین طبقه فوقانی و تحتانی غار است. آبی بسیار سرد و قابل شرب با عمق‌های متفاوت ۱ تا ۴۰ متر در غار وجود دارد. غار زرین غار دارای چندین طبقه است که دو طبقه آن شناسایی شده و دارای تونل‌های فرعی و استالاکتیت‌ها و استالاگمیت‌ها و ستون‌های بسیار در گذرگاه‌های اصلی است که بر اثر داشتن ناخالصی، رنگ‌های متنوعی به خود گرفته و آن‌هایی که خالص هستند، به صورت بلورهای شیشه‌ای بسیار شفاف خوشه‌ای و درختی دیده می‌شوند. قندیل‌های زرین غار زنده و در حال رشد است و این خود عاملی است در جهت زیباتر شدن غار.
غار زرین غار یکی از غارهای خشکی و آبی است که در آن دریاچه‌های متعدد وجود دارد. غار زرین غار بسیار حرفه‌ای و در عین حال خطرناک بوده و دارای معابر بسیار سخت و صعب‌العبور است. این غار در زنجان ۷۵ کیلومتری جنوب قیدار در روستای قیاس‌کندی و در طول غارهای کتله‌خور و علیصدر است.
زرین غار که غاری آهکی است که با زیبایی‌های خاص و منحصر به فردش چشمان هر بیننده‌ای را به خود جذب می‌کند. غاری که با کوه‌پیمایی سبک می‌توانید به دهانه آن که در ارتفاع نسبتاً بالایی قرار دارد برسید دهانه غار ابعادی در حدود ۸۰ در ۸۰ متر دارد که پس از عبور از دالان‌ها و دهلیزهایی تنگ به دریاچه‌ها و سالن‌های غار می‌رسید.
دالان‌ها و دهلیزهای ابتدایی غار به صورت خشک و در اکثر موارد تنگ است که در قسمت‌های پایین‌تر به دریاچه‌های غار منتهی می‌شود. پس از فرود از چاه عمودی و در عمق ۱۶۵ متری زمین، اولین دریاچه آب ساکن را مشاهده می‌کنید که سنگ‌هایی بزرگ از میان آن سر درآورده‌اند و منظره بی‌بدیلی را آفریده است.
زرین غار به لحاظ دارا بودن دریاچه و سفره‌های آب زیرزمینی شباهت بسیاری به غار کتله‌خور و علیصدر دارد. غاری که امکان دسترسی و پیمایش آن برای عموم امکان‌پذیر نیست و تنها غارنوردان با تجهیزات و امکانات کافی می‌توانند از این غار دیدن و آن را پیمایش کنند.
زیبایی‌های غار زرین رود خدابنده سبب شد تا این غار در فهرست میراث طبیعی ملی ثبت شود که در همین رابطه مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی زنجان می‌گوید: در راستای اجرای قانون حفظ آثار مصوب آبان ۱۳۰۹ و نظام‌نامه آن پرونده ثبتی غار زرین‌رود را تهیه و برای تائید نهایی به دفتر ثبت آثار، حفظ و احیا میراث معنوی و طبیعی وزاتخانه ارسال کردیم که در نهایت در فهرست میراث طبیعی ملی به ثبت رسید.
امیر ارجمند با یادآوری اینکه غار زرین رود یا غار دودزا یکی از زیباترین غارهای استان زنجان است که در نزدیکی شهر زرین‌رود از توابع شهرستان خدابنده قرار دارد که دارای دالان‌ها و دهلیزهای مختلف، پیچ‌وخم‌های زیاد، شیب‌های تند و مسیرهای تنگ و باریک زیادی است، ادامه می‌دهد: این غار در زمره غارهای خشکی و آبی است و برخی نقاط بدون قایق قابل پیمودن نیست.
وی می‌افزاید: با ثبت این اثر طبیعی در فهرست میراث ملی تعداد آثار ثبت فرهنگی – تاریخی و طبیعی استان زنجان به ۸۹۲ اثر رسید.
پی‌نوشت: در این نوشتار از کتاب غار کتله‌خور تالیف لیلا ملا و رضا وثوقی استفاده شده است.