سرآغاز حضور فرش در کشور آذربایجان به هزاره دوم پیش از میلاد مربوط می‌شود که همین پیشینه باعث شد در قرن بیستم مسئولین این کشور تصمیم به ساخت موزه‌ای در زمینه فرش اتخاذ کنند. ایده ساخت این موزه توسط هنرمند فرش‌باف آذربایجانی «لطیف کریموف» ارائه شده بود که هدفش از این ایده حفظ و حتی ترویج هنر فرش‌بافی بوده است.

موزه فرش باکو، ابتدا در بخش قدیمی این شهر و در نزدیکی یکی از مساجد باکو ساخته شده اما در حال حاضر ساختمان فعلی این موزه در پارک ساحلی این شهر جای گرفته است. این موزه در سال ۱۹۷۲ افتتاح شده و نزدیک به ۵۰ سال قدمت دارد.

موزه فرش باکو عنوان اولین موزه فرش جهان را نیز به دوش می‌کشد. این موزه در سال ۲۰۰۸ با تغییری در ظاهر ساختمانش توجهات زیادی را به خود جذب کرد و از سال ۲۰۱۴ به طور رسمی پس از سال‌ها تغییرات، پذیرای علاقه‌مندان فرش و گردشگران است.

در این موزه علاوه بر فرش، اشیای مختلفی به نمایش گذاشته شده که در کنار فرش‌ها به معرفی فرهنگ آذربایجان کمک می‌کنند؛ این اشیای ارزشمند مجموعه‌هایی از زیورآلات، ظروف فلزی، سرامیکی، چوبی، شیشه‌ای و… می‌شود که در این موزه در معرض دید علاقه‌مندان قرار گرفته‌ است.

فرش‌ها و قالیچه‌های حاضر در این موزه از زمان باستان تا دوره معاصر را شامل می‌شود و هر کدام از آن‌ نشان‌دهنده بافت‌های مختلف است. وجود همین فرش‌ها باعث شده‌ که موزه فرش باکو به داشتن بزرگ‌ترین مجموعه‌های فرش آذربایجانی معروف شود.

موزه فرش باکو در سه طبقه بیش از ۱۴ هزار شی را برای علاقه‌مندان به نمایش گذاشته است؛ طبقه اول این موزه زیراندازها، جاجیم‌ها، گلیم‌های خوش نقش و فایل‌های ویدیویی که بافت فرش‌ها را به نمایش می‌گذارد، برای علاقه‌مندان جانمایی شده است. در این طبقه یافته‌های باستانی، چادر عشایر بومیان، محصولات فرشی و بافتنی نیز به نمایش درآمده است.

طبقه دوم اما میزبان نفیس‌ترین فرش‌های موزه است. فرش‌های این طبقه از زیباترین طرح‌ها برخوردار است که عموما از دیگر شهرها و کشورها جمع‌آوری شده‌ است؛ جالب اینجاست که در بین فرش‌های این طبقه فرش‌های نفیسی از ایران و تبریز نیز به چشم می‌خورد. در این طبقه اما مجموعه‌ای از لباس‌های سنتی، ظروف سرامیکی، زیورآلات و اتاق‌های نمادینی که با قالی‌ها و نقاشی‌های دیواری تزیین شده‌ نیز قابل مشاهده است.

طبقه سوم اما بر خلاف دو طبقه قبل که به تاریخ فرش و هنر فرش‌بافی پرداخته‌ بود، آثار معاصر را در خود جای داده است. در این طبقه علاقه‌مندان با فرش‌هایی که از روی نقاشی‌های «طاهیر سالاهو» بافته شده‌، روبه‌رو خواهند شد که آن‌ها بسیار شگفت‌زده خواهد کرد.

از آثار مورد توجه موزه باکو می‌توان به فرش «شاه عباس» اشاره کرد که گفته می‌شود از قدیمی‌ترین فرش‌هایی است که از تبریز به باکو آورده شده است. این فرش متعلق به قرن ۱۶ میلادی است و طرح‌های آن صحنه شکار به رنگ‌های آبی و قرمز را شامل می‌شود و جنسی از پشم دارد.

یکی دیگر از قدیمی‌ترین فرش‌های موجود در این موزه متعلق به قرن ۱۷ است که از مدرسه‌ای در تبریز به این مکان آورده شده است. طرح این فرش از گل، شاخسارهای رنگی و یا تصاویر شاعران ایرانی بافته شده است. همانطور که گفته شد، این اثر در طبقه دوم موزه برای علاقه‌مندان به نمایش درآمده است.

در این موزه دوره‌های آموزشی در زمینه فرش و هنرهای مربوط به آن نیز برگزار شده و موزه اکثرا میزبان سخنرانی‌های عمومی بسیاری است. البته علاقه‌مندان به حوزه کتاب و کتاب‌خوانی نیز در این موزه می‌توانند از کتاب‌فروشی مجموعه کتاب‌هایی که مربوط به صنایع‌دستی و هنر فرش آذربایجان است را تهیه کنند.

از دیگر ویژگی‌های این موزه باید به این مورد اشاره کرد که موزه فرش باکو تاکنون در بیش از ۳۰ کشور چندین نمایشگاه برگزار کرده و در برگزاری بسیاری از فعالیت‌های فرهنگی و نمایشگاهی مشارکت داشته است.

منبع:ایسنا