نمای نزدیک از محله گردشگرپذیر و با هویت کشاورز
بلوار کشاورز در عین حال که یکی از نمادهای تهران است، به واسطه قرارگیری ساختمان‌ها و مراکز مهم اطراف آن از پارک لاله گرفته تا بیمارستان امام خمینی(ره) و شرکت نفت و… به‌عنوان مرکز شهر شناخته می‌شود.
همشهری آنلاین_معصومه حق‌جو: مجاورت بلوار با میدان ولی‌عصر(عج) به‌عنوان یکی از میدان‌های مهم و مرکزی شهر، عنوان پاتوق محلی را هم به بلوار داده است. اینجا یک محله هویتی است و از لحاظ انواع گردشگری غذایی، تفریحی، ورزشی و بسیار اهمیت دارد. بلوار کشاورز مدت‌هاست به علت وجود مراکز اداری، حاشیه بسیاری از خیابان‌هایش به پارکینگ خودروها مبدل شده است.
این وضع باعث شده اغلب شهروندان خواهان ایجاد پارکینگ به‌خصوص پارکینگ مکانیزه در این منطقه باشند. از طرفی نبود استراحتگاه برای رانندگان تاکسی به‌ویژه در معابر پر تردد، مانند بلوار کشاورز و ابتدای خیابان پلور، باعث شده مشکلاتی هم برای ساکنان و هم برای رانندگان به وجود بیاید. با توجه به اهمیت محله کشاورز در قلب پایتخت و از بعد فرهنگی و اجتماعی، برآن شدیم تا مشکلات این محله را از زبان مسئولان محلی و شهروندان بازگو کنیم.
«امین خسرویار»، دبیر شورایاری محله کشاورز، مدت‌هاست تلاش می‌کند تا گرهی از مشکلات اهالی باز کند. او می‌گوید بارها راجع به مسائل بلوار کشاورز صحبت کرده‌ایم، اما گامی برای رفع آنها برداشته نشده است: «یکی از مشکلات، ناامنی فضای سبز بلوار است. چند سال قبل، چراغ‌های رنگی زیر درخت‌ها جانمایی شده بود. همین زیباسازی محیطی پای شهروندان را برای پیاده‌روی یا گذران اوقات فراغت و حتی برای گرفتن عکس کنار چراغ‌ها در شب و… باز کرد. تردد شهروندان به‌صورت طبیعی شرایط ارتکاب جرم را در بلوار کم کرده بود. اما در حال حاضر نور نامناسب و تاریکی برخی قسمت‌ها و خالی شدن بلوار از حضور پررنگ شهروندان، بلوار را به پاتوقی برای بروز آسیب‌های اجتماعی تبدیل و آرامش و امنیت را برای حضور خانواده‌ها خدشه‌دار کرده است. نظارت نیروی انتظامی هم به دلیل کمبود نیرو و مسائلی از این دست، چنان که باید مؤثر نیست.»
خسرویار پیشنهادی برای استفاده بهینه از بلوار کشاورز دارد: «بارها شاهد اجرای موسیقی در معابر و گوشه و کنار مترو بوده‌ایم. می‌توان از این ظرفیت استفاده کرد و با ایجاد فضای مناسب و برنامه‌ریزی، از این جوانان بااستعداد دعوت کرد تا در فضای میانی بلوار کشاورز به ارائه هنر خود بپردازند. با توجه به شرایط روحی شهروندان و ادامه‌دار بودن مقابله با کرونا و شنیدن خبرهای بد، حضور این هنرمندان می‌تواند هم فضای مفرحی ایجاد کند و هم در این شرایط نامناسب اقتصادی کمکی باشد برای بهبود معیشت آنها و شناخته شدنشان.»
او معتقد است اگر در برخی قسمت‌های محله جاذبه گردشگری ایجاد شود، حضور شهروندان می‌تواند از میزان ارتکاب جرم و تجمع خلافکاران جلوگیری کند. از طرفی باعث وزن و بار گرفتن اوقات فراغت در دوران کرونا می‌شود و جلو شب‌مردگی در برخی قسمت‌های منطقه را می‌گیرد.
دبیر شورایاری محله کشاورز عملکرد شهرداری را در دوران کرونا برای روحیه‌بخشی به شهروندان قابل قبول نمی‌داند: «در منطقه ۶ زیرساخت‌هایی مانند پارک لاله، ساعی، بوستان هنرمندان و… داریم. متأسفانه شهرداری به خوبی از این ظرفیت‌ها استفاده نمی‌کند. با توجه به کرونا، می‌توان با استفاده از زیرساخت‌های شهرداری برای سالمندان، کودکان، جوانان و بانوان برنامه‌ریزی و فضایی برای تفریح آنها و حتی یادگیری مهیا کرد. نمی‌توانیم به سالمندی که تا قبل از کرونا در پارک محله پیاده‌روی می‌کرده یا دیگر دوستان سالمندش را در پارک ملاقات می‌کرده بگوییم خانه‌نشین شود.»
- ظرفیت سراهای محله به کار گرفته نمی‌شود
شهرداری در مقایسه با ارگان‌های دیگر مانند وزارت ارشاد و بهزیستی و… به علت در اختیار داشتن نیروهای اجرایی و امکانات و زیرساخت‌ها، دست بازتری برای اجرای برنامه‌های مختلف دارد و می‌تواند در زمینه فرهنگسازی و برنامه‌ریزی برای اوقات فراغت شهروندان آستین بالا بزند.
خسرویار می‌گوید ازظرفیتی که سراهای محله دارند هم می‌توان برای پر کردن اوقات فراغت و روحیه دادن به شهروندان استفاده کرد: «سراهای محله با تدارک چند صندلی و یک میکروفن و حضور یک مجری و نوازنده با کمترین هزینه می‌توانند برنامه‌های شاد، مسابقه نقاشی برای کودکان یا برنامه خاطره‌گویی و… و. برای سالمندان برگزار کنند. هزینه‌این کار بسیار کم است. متأسفانه شهرداری وظایف خود را محدود به موضوعاتی مانند ساخت‌وساز یا ارائه خدمات شهری و… کرده است. سراهای محله‌ها که زیرمجموعه این سازمان هستند وظیفه‌شان اجرای برنامه‌های فرهنگی و اجتماعی و ارتقای فرهنگ شهرنشینی بوده، اما مدت‌هاست از کارکرد اصلی خود دور شده‌اند. این‌سراها به بنگاه اقتصادی تبدیل شده است.»
دبیر شورایاری محله کشاورز از تعطیلی برنامه‌هایی که تا قبل از کرونا برگزار می‌شده هم انتقاد می‌کند: «کرونا بهانه‌ای شده برای تعطیلی پاره‌ای برنامه‌ها و کم‌کاری. این در حالی است که در قلب پایتخت سرانه فضای سبز بالاست و می‌توان از همین ظرفیت بهترین استفاده را کرد. هر محله یا منطقه دارای پارک یا فضای ورزشی است و بنابراین، فقط نیاز به تغییر شکل برگزاری برنامه‌هایی است که قبل از کرونا پابرجا بوده است. به‌عنوان مثال، همزمان با اعیاد و مناسبت‌ها، در پارک‌ها می‌توان با تدارک صندلی و رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی و حضور هنرمندان محله برنامه‌های شاد یا شب‌نشینی با موسیقی زنده برگزار کرد.»به گفته خسرویار، خانه‌نشینی در دوران کرونا و فرسودگی و خستگی روانی، نداشتن تفریح و فضایی برای پر کردن اوقات فراغت مسلماً در آینده آسیب‌های جدی بر روان شهروندان برجا خواهد گذاشت.
- نبود سرویس بهداشتی
مشکل نبود سرویس بهداشتی یکی دیگر از معضلات محله است. دبیر شورایاری محله کشاورز می‌گوید: «با توجه به موقعیت اداری خیابان حضرت ولی‌عصر(عج) و بلوار کشاورز، جمعیت شناوری که در این منطقه رفت‌وآمد دارند و همچنین حضور رانندگان تاکسی، ایجاد استراحتگاه و سرویس‌های بهداشتی در این محدوده یکی از ضرورت‌هاست.»
«عارفه روشن‌بین»، مدیر محله کشاورز، هم درباره این مشکلات توضیحاتی داد. او به نبود سرویس بهداشتی اشاره می‌کند و می‌گوید: «قبلاً دو سرویس بهداشتی پرتابل (متحرک) در خیابان جویبار قرار داشت که نظافت آن مشکل بود و معمولاً بوی نامطبوعی از آن استشمام می‌شد. این سازه‌ها جمع‌آوری و یک سرویس بهداشتی استاندارد پشت مترو جهاد برای استفاده مهیا شد. اما مشکل اصلی برای استفاده از آن، بعد مسافت برای رانندگان و کاسبان است.» از نظر مدیر محله کشاورز، مهم‌ترین مشکل این است؛ کسبه‌ای که در خیابان جویبار مستقر هستند و تاکسی‌داران نمی‌توانند برای استفاده از سرویس، محل کسب خود را ترک کنند.
مورد بعدی که روشن‌بین به آن اشاره می‌کند مربوط به آمفی‌تئاتر روباز پارک لاله است: «با توجه به‌اینکه بسیار تأکید شده که در شرایط فعلی باید از تجمع در فضاهای بسته خودداری کرد، برخی از برنامه‌ها را در آمفی‌تئاتر برگزار می‌کنیم. به نظر من، شهرداری هم می‌تواند از این فضا برای اجرای برنامه‌های مناسبتی به‌خصوص در مناسبت‌های پیش رو مانند محرم یا برنامه‌های شاد و آموزشی برای سالمندان و… و. بیشترین استفاده را داشته باشد. البته به پیشنهاد دبیر شورایاری، طرحی برای استفاده بهینه از آمفی‌تئاتر ارائه شده است. اگر طرح ارائه و توسط پیمانکار اجرا شود، هم شهروندان و هم شهرداری می‌توانند از آن بهره‌ببرند.»
- تأمین روشنایی استاندارد
به گفته مدیر محله کشاورز، پارک لاله تا تأمین روشنایی استاندارد و مناسب برای تردد شهروندان فاصله زیادی دارد: «پشت زمین اسکیت و نگارخانه و در واقع ورودی ضلع شمالی پارک لاله تاریک است. اگر شب به‌اینجا مراجعه کنید، متوجه می‌شوید که نقطه کور و فضای بی‌دفاع شهری شرایط خوبی برای خلافکاران فراهم کرده است.
این وضعیت امنیت شهروندان و به‌خصوص نوجوانان و جوانان را که‌این روزها بیشتر اوقات فراغت خود را در پارک‌ها می‌گذرانند، تحت‌الشعاع قرار می‌دهد. بارها بانوان ساکن محله درباره ناامنی این پارک و پشت زمین اسکیت به ما گزارش داده‌اند و شاکی هستند. به گفته آنها، تردد در پارک، زمانی که هوا تاریک است، بدون همراه میسر نیست.»مشکل نور ناکافی فقط مربوط به‌این قسمت از پارک نیست. روشن‌بین می‌گوید: «اگر از درب خیابان فاطمی وارد پارک لاله شوید، متوجه می‌شوید که نور زمین بازی هم نامناسب است و ممکن است برای افرادی که در این محوطه مشغول بازی هستند مشکل ایجاد شود.»
او در ادامه اضافه می‌کند: «با توجه به‌اینکه محله کشاورز پایلوت محله دوستدار کودک است و پارک لاله نیز به‌عنوان پارک دوستدار کودک انتخاب شده است، قرار شده فضاسازی مناسبی انجام شود. امیدواریم با این اقدام بسیاری از مشکلات حل شود.»
- شهرداری زمین بی‌استفاده را به فضای سبز تبدیل کند
«محمد چراغی» یکی از کسبه‌ای است که در خیابان جویبار مغازه‌دارد. او می‌گوید در شرایطی که خانه‌نشینی در حال تبدیل شدن به یک عادت است، ایجاد فضای سبز در زمین‌های بدون استفاده هر محله می‌تواند شهروندان را از انزوای اجباری خارج کند: «زمینی سر کوچه یزدان و جویبار قرار دارد که قبلاً فضای سبز بود. بعدها به کارگاه مترو تبدیل شد و مدتی هم به‌عنوان پارکینگ بانک مورد استفاده قرار گرفت، ولی حالا بدون استفاده رها شده است، در حالی که قابلیت تبدیل شدن به فضای سبز را دارد.
قبلاً قرار بود چنین اتفاقی بیفتد. بارها نامه داده‌ایم و از طریق شورایاران موضوع را پیگیری کرده‌ایم، ولی هنوز خبری نیست.» این شهروند می‌گوید: «اغلب اهالی از چهره ناخوشایندایجادشده ناراضی هستند. برخی می‌گویند زمین صاحب پیدا کرده است و به همین علت شهرداری نمی‌تواند در این زمین اقدامی انجام بدهد، اما آن‌طور که از قدیمی‌های محله شنیده‌ام، این زمین ۱۰ سال قبل هم فضای سبز بوده و صاحب نداشته است. حداقل اگر واقعاً مالک دارد، اطراف آن با دیوارکشی محصور شود تا بالاخره توسط مالک تعیین تکلیف شود.»او ادامه می‌دهد: «محله کشاورز به‌عنوان محله پایلوت دوستدار کودک انتخاب شده، بنابراین، می‌توانند این زمین را برای بازی کودکان در نظر بگیرند، چون فضای مناسبی دارد و اهالی هم با اینکه تبدیل به فضای سبز شود، موافقند.»
به گفته چراغی، یک سرویس بهداشتی هم نبش خیابان جویبار و زرتشت جنوبی وجود دارد که درش همیشه باز است و منظره نامناسبی ایجاد کرده، این در حالی است که از قدیم خیابان زرتشت جزو یکی از خیابان‌های مهم منطقه ۶ بوده و هست. هر عابری که از این قسمت عبور کند با این منظره زشت روبه‌رو می‌شود. باید فکری به حال این وضع کرد.
- ضرورت احداث استراحتگاه
«ولی‌الله خان‌زاده» یکی از رانندگان تاکسی مسن در خیابان پلور است. ساکن محله نیست و می‌گوید برای استراحت در این گرما مجبور است یا در سایه ماشین بنشیند یا تا زمانی که مسافری نیست، روی صندلی عقب پاهایش را استراحت بدهد: «زمانی که برف و باران است روی زمین نمی‌توانیم نماز بخوانیم یا حتی با پهن کردن زیرانداز استراحت کنیم. الان هم گرما به اندازه‌ای شدید شده که حتی از روزنامه‌هایی که پهن می‌کنیم هم به پوست نفوذ می‌کند.»
در بسیاری از نقاط شهر درهای مساجد محلی به دلیل کمبود نیروهای خدماتی برای نظافت و حراست فقط در زمان اقامه نماز باز است. خان‌زاده در این‌باره توضیح می‌دهد: «این موضوع باعث می‌شود امکان استفاده راننده‌های تاکسی یا دیگر کسبه، از امکانات مسجد در تمام ساعت‌های‌کاری فراهم نباشد.
این وضع باعث می‌شود که یکسری امکانات و فضا، به علت کمبود نفرات لازم برای نگهداری و حفاظت، بدون استفاده باقی بماند، در حالی که هزینه نگهداری و حفاظت از امکانات مورد نظر، در قیاس با بودجه لازم برای احداث مکان جدید، بسیار کمتر است. مساجد جامع با توجه به داشتن امکانات بیشتر و توانایی مالی و حتی املاکی که وقف مسجد هستند و اجاره داده می‌شوند، می‌توانند از این محل برای استخدام نیروهای حراست و خدماتی و… و. استفاده کنند تا با حضور این نیروها زمان بیشتری درهای مساجد باز باشند.»
او می‌گوید نبود جای پارک هم معضل دیگر منطقه ۶ است، چون اغلب مراکز اداری در این منطقه متمرکزند: «شرایط کرونا باعث شده اغلب کارمندان اداره‌ها و شرکت‌ها از خودرو شخصی استفاده کنند، اما جای پارکی وجود ندارد، مگر اینکه صبح خیلی زود از منزل خارج شوند. اگر هم دیر برسند، باید در مکان‌هایی پارک کنند که باعث ترافیک یا سدمعبر می‌شود.»
شهرداری‌ها زمینی در اختیار ندارند تا برای احداث پارکینگ طبقاتی اختصاص بدهند، مگر اینکه زمینی وقفی وجود داشته باشد و ذکر شده باشد که برای چنین اموری مورد استفاده قرار بگیرد. در حال حاضر، چنین وقف‌هایی اندک است. خان‌زاده با بیان این مطلب توضیح می‌دهد: «شهرداری می‌تواند به جای پارکینگ طبقاتی که نیاز به صرف بودجه و تعیین مکان مناسب دارد، برای احداث پارکینگ مکانیزه اقدام کند. این کار هم باعث جلب رضایت کارمندان اداره‌ها و شرکت‌ها می‌شود و هم از سردرگمی برای پیدا کردن جای پارک و پارک دوبل و ایجاد ترافیک جلوگیری می‌کند. می‌توان این پارکینگ‌ها را هنگام اذان برای استفاده رانندگان هم رایگان کرد.»
- پارکینگ مکانیزه؛ یک تیر و دو نشان
افزایش قیمت زمین در سال‌های اخیر منجر شده که امکان خرید آن با توجه به بودجه و توانایی مالی شهرداری به حداقل ممکن برسد. همین محدودیت باعث می‌شود دست شهرداری برای احداث مکان‌هایی همچون سرویس‌های بهداشتی و نمازخانه‌های کوچک و استراحتگاه برای رانندگان و همچنین پارکینگ‌های طبقاتی و… بسته شود.
با توجه به کمبود جای پارک در منطقه ۶ که اغلب مراکز اداری در آن قرار دارند، اگر پارکینگ مکانیزه در نقاط مختلف و پر تردد احداث شود، مسلماً شهروندان مجبور به پارک دوبل نمی‌شوند و از طرف دیگر مشکل سدمعبر و ایجاد ترافیک مضاعف را هم شاهد نخواهیم بود. احداث این پارکینگ‌ها به فضای زیادی نیاز ندارد. در عین حال می‌توانند برای پارک تعداد زیادی خودرو، فضای کافی مهیا کنند و منبع درآمدی برای شهرداری باشند و مشکل کمبود جای پارک را تا حد زیادی کاهش بدهند.
- روزی روزگاری آب کرج
بلوار در دوره پهلوی اول، زمانی که منطقه ۶ در حال شکل‌گیری بود، با نام آب کرج احداث شد و به‌دلیل وجود رودخانه و سرسبز بودن، محلی برای تفریح و گردش آخر هفته تهرانی‌ها بود. آب کرج بعدها به بلوار الیزابت تغییر نام داد و چند کافه و رستوران معروف مثل کوچینی در آن راه‌اندازی شد. رستوران شاندرمن و هتل بلوار هم جزء قدیمی‌های این بلوار هستند که افراد زیادی با آنها خاطره دارند.
بعد از پیروزی انقلاب به دلیل همجواری ساختمان قبلی وزارت جهاد کشاورزی و ساختمان فعلی قوه قضاییه، نام آن به بلوار کشاورز تغییر کرد. این بلوار از لحاظ تاریخی و ملی هم بسیار بااهمیت است به همین دلیل حدود ۶ سال قبل بعد از تلاش‌های بسیار، در فهرست میراث ملی ایران به ثبت رسید. استقرار بیمارستان‌هایی مانند پارس، ساسان، یاس سپید و آریا موجب شده این بلوار به‌عنوان یکی از مراکز درمانی پایتخت هم شناخته شود. موزه فرش، موزه هنرهای معاصر و مراکز فرهنگی مثل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در نزدیکی بلوار، کافه کتاب‌ها و کتابفروشی‌ها هم این منطقه را به یکی از پاتوق‌های علاقه‌مندان به گشت‌وگذارهای فرهنگی تبدیل کرده است. بلوار کشاورز فعلی با قدمت ۵۰ سال از میدان ولی‌عصر(عج) آغاز می‌شود و تا خیابان دکتر قریب به طول ۲/۲ کیلومتر امتداد دارد.