به گزارش ایسنا، در سال ۱۳۲۲ در منطقه دوخواهران نهاوند کتیبه‌ی‌ ارزشمندی به زبان یونانی کشف شد که این کتیبه فرمان یکی از پادشاهان سلوکی به حاکم وقت نهاوند بوده و این کتیبه اکنون در موزه ملی ایران نگهداری می‌شود.

این کتیبه از دو قسمت متمایز تشکیل شده که قسمت اول آن نامه‌ای است که فرمان شاه را به اهالی نهاوند ابلاغ می‌کند از آنان درخواست می‌کند تا فرمان وی را روی سنگی نقش کرده و در معبد اصلی شهر نصب کند و هم‌چنین در این کتیبه «آنتیوخوس سوم» به «مندموس» پادشاه وقت نهاوند دستور می‌دهد که معبدی در خور و شأن همسرش ملکه «لائودیسه» در نهاوند بسازند.

بر اساس مطالعاتی که انجام شده این معبد در زمان آنتیخوس سوم در شهر نهاوند بنا شده و این معبد برای کاهنه‌ای که همسر آنتیخوس سوم بوده بنا شده است.

همچنین علاوه بر این کتیبه مجسمه‌های مفرقی کوچکی که منصوب به خدایان یونان بوده در این منطقه کشف شده است و کشف این آثار باعث شد که وجود معبد یونانی در نهاوند محرز شود و این محوطه تاریخی و منطقه دوخواهران در سال‌ ۱۳۲۷ به شماره ۳۷۴ به‌عنوان‌ میراث‌ فرهنگی‌ در فهرست‌ آثار ملی‌ ایران‌ ثبت‌ شود.

بر اثر حفاری‌های متعددی‌ که ‌طی چند فصل کاوش در سال‌های قبل برای‌ یافتن‌ آثار معبد سلوکیان‌ در نهاوند انجام‌ شده‌ ستون‌ها، سرستون‌ها و سنگ‌های‌ تراش‌ خورده‌ زیادی‌ در منطقه دوخواهران یافت‌ شده‌ که نشان از وجود این معبد می‌دهند.

بنا بر اظهارات «مهدی رهبر» باستان‌شناس و سرپرست تیم کاوش معبد لائودیسه، امامزاده دوخواهران که اهالی نهاوند تاکنون این محل را به‌عنوان زیارتگاه می‌دانستند و تقدیس می‌کردند، همان معبد لائودیسه است و امام‌زاده‌ای در این منطقه وجود ندارد.

و البته محدودیت ۶۰ ساله ساخت‌وساز در منطقه دوخواهران به عنوان قدیمی‌ترین منطقه نهاوند به خاطر ثبت شدن در فهرست آثار ملی، باعث شده که این منطقه بسیار فرسوده از کمترین امکانات رفاهی برخوردار و همین امر نیز مردم این منطقه را با مشکلات عدیده‌ای مواجه کند.

با وجود وقفه چندین ساله کاوش برای کشف این معبد، طی چند سال اخیر چند فصل کاوش در این منطقه انجام و آثار زیادی کشف شد که ثابت کرد بعد از سلوکیان، اشکانیان نیز در نهاوند حضور چشمگیری داشته‌اند و این گوشه‌ای از رازهای سر به‌مهر این معبد یونانی در شهر تاریخی نهاوند است.

تاکنون ۶ فصل کاوش در منطقه دوخواهران انجام شده است

رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری نهاوند گفت: از سال ۱۳۸۴ کاوش‌هایمان را در منطقه دوخواهران به سرپرستی مهدی رهبر آغاز کرده‌ایم و تا امروز شش فصل کاوش باستان‌شناسی برای کشف معبد لائودیسه در منطقه دوخواهران انجام داده‌ایم.

محسن جانجان در گفت‌وگو با ایسنا، اظهار داشت: با توجه به این ‌که محل دقیق معبد لائودیسه مشخص نیست کل ۱۲ هکتار منطقه دوخواهران در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است و همین ثبت شدن در فهرست آثار ملی باعث ایجاد محدودیت‌هایی برای ساخت‌و ساز مردم این منطقه شد.

وی تصریح کرد: همین محدودیت ۶۰ ساله ساخت‌و ساز باعث شد که بناها و املاکی که در منطقه دوخواهران وجود دارند دچار فرسودگی شوند و مطالبات مردم این منطقه این بود که مسئولین برای این مشکل چاره‌اندیشی کنند.

جانجان ادامه داد: ما برای حل این مشکل بعد از ۶۰ سال یک پرونده خیلی دقیق و علمی تشکیل دادیم و دو فصل آخر کاوش را بر این مبنا قرار دادیم که تعیین‌تکلیف کنیم منطقه دوخواهران و مردم این منطقه را از بلاتکلیفی نجات دهیم.

وی با بیان اینکه شهر نهاوند روی گسل زلزله قرار دارد و خانه‌های منطقه دوخواهران نیز فرسوده هستند، افزود: در دو فصل آخر این کاوش علاوه بر این‌که ما دنبال کشف معبد لائودیسه بودیم هدف دیگر این بود که مناطقی که آثار تاریخی ندارند را آزاد اعلام کنیم و مردم بتوانند ساخت‌و سازشان را انجام دهند و از این وضعیت خلاص شوند.

ساخت‌وساز در منطقه دوخواهران طبق ضوابط میراث‌فرهنگی آزاد اعلام شد

جانجان ادامه داد: بعد از پیگیری‌های مکرر و جلسات مستمر با کارشناسان وزارت‌خانه میراث فرهنگی و گردشگری و با توجه به نتایج کاوش‌های دو فصل آخر لائودیسه به این جمع‌بندی رسیدیم و توانستیم این مجوز را بعد از مشقت‌های فراوان بگیریم که ساخت‌وساز در کل محله دوخواهران بر اساس ضوابط میراث‌فرهنگی آزاد اعلام شود.

به گفته وی طبق قوانین میراث فرهنگی ساخت‌وساز در منطقه دوخواهران به‌عنوان یک بافت تاریخی باید بر اساس وضع موجود بنا و بدون افزایش سطح و ارتفاع بنا انجام شود و نمای بنا نیز باید هم‌گون با بافت تاریخی بازسازی شود.

جانجان یادآوری کرد: خوشبختانه تا الان چندین مجوز برای ساخت‌وساز در این منطقه صادر کردیم که به زودی یک درمانگاه در این منطقه احداث می‌شود و مجوز ساخت پارک صخره‌ای نیز اخیرا صادر شده و چندین مجوز نیز برای افراد حقیقی صادر شد که می‌توانند ساخت‌وساز انجام دهند و خوشبختانه مشکل محدودیت ساخت‌وساز این منطقه حل شد.

رئیس اداره میراث‌فرهنگی نهاوند به مشکلات کاوش‌های باستان‌شناسی در منطقه دوخواهران اشاره کرد و گفت: با توجه به این‌که در منطقه دوخواهران ساخت‌وسازهای متراکی داریم کاوش در این منطقه دشوار است و مثل سایر محوطه‌های باستانی دیگر نیست که ما بدون معارض بتوانیم کاوش‌ها را انجام دهیم.

وی یادآوری کرد: خانه‌های فرسوده‌ای که متراکم در کنار هم قرار دارند کاوش به‌صورت گسترده را برای ما عملا غیرممکن کرده است، در این شش فصل کاوش تا آنجا که توانستیم ملک تملک کردیم و کاوش‌ها را انجام دادیم.

جانجان اظهار داشت: خوشبختانه در این کاوش‌ها توانستیم سرنخ‌ها و آثار فراوانی از دوران سلوکی پیدا کنیم اما هنوز محل دقیق معبد لائودیسه پیدا نشده است.

به گفته جانجان برای فصل پنجم کاوش معبد لائودیسه ۱۵۰ میلیون و برای فصل ششم کاوش ۲۰۰ میلیون تومان اعتبار هزینه شده است و در حال حاضر نیز اعتباری برای ادامه فصل‌های بعدی کاوش در نظر گرفته نشده است.

کشف سفال‌هایی متعلق به دوران پیش از تاریخ در منطقه دوخواهران نهاوند

وی به آثار کشف شده در فصل پنجم کاوش اشاره کرد و افزود: ما در فصل پنجم کاوش برای کشف معبد لائودیسه سفال‌هایی مربوط به پیش از تاریخ را کشف کردیم که کشف این آثار نشان می‌دهد که در دوران پیش از تاریخ در شهر نهاوند استقرار و سکونت وجود داشته است و این بسیار با اهمیت و مهم است.

جانجان ادامه داد: درست است که شهریت نهاوند و یا به عبارتی تبدیل به شهر شدن نهاوند در دوران سلوکیان بوده است اما با کشف این آثار مشخص شد که پیش از تاریخ نیز در نهاوند استقرار و سکونت وجود داشته است و این در فصل پنجم کاوش کشف شد.

به گفته‌ی او آثار فراوانی از دوره‌های مختلف تاریخی از جمله دوره ساسانیان، دوره اشکانیان و دوره سلوکی در نهاوند کشف شده و خصوصا آثار سفالی فراوانی از دوره اشکانیان در منطقه دوخواهران کشف شده است.

اهمیت حفظ منطقه‌ی دوخواهران به عنوان هسته مرکزی شهر تاریخی نهاوند

رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری نهاوند تاکید کرد که شهر تاریخی نهاوند در واقع همان منطقه دوخواهران است که در دوران سلوکی شکل گرفته است و این منطقه به‌عنوان هسته مرکزی شهر تاریخی نهاوند فارغ از این‌که معبد لائودیسه وجود دارد یا خیر، این منطقه باید حفظ شود.

جانجان اظهار کرد: ما در همه فصل‌های کاوش آثاری از جمله سفال، سنگ تراش خورده، ستون، سرستون و غیره از دوران سلوکی و معبد لائودیسه پیدا کردیم منتها این آثار سرجایشان نبوده‌اند و ما باید محل دقیق معبد را پیدا کنیم.

وی با اشاره به احتمال این‌که مکان معبد لائودیسه در محل امام‌زاده دوخواهران باشد، ادامه داد: تا زمانی که کل محدوده امام‌زاده را کاوش نکنیم نمی‌توانیم بگوییم این احتمال درست است یا نه و برای پیدا کردن این معبد باید وجب‌به وجب این منطقه کاوش شود.

جانجان با بیان این‌که انجام کاوش‌ها برای مردم این منطقه می‌تواند راه‌گشا باشد، خاطرنشان کرد: اگر بتوانیم اعتبار جذب کنیم کاوش‌هایمان را در این منطقه ادامه خواهیم داد و از اهداف این کاوش‌ها تعیین‌تکلیف مردم این منطقه است و قسمت‌هایی که کاوش می‌شوند در صورتی‌که فاقد آثار باشند آزاد اعلام می‌شوند و مردم می‌توانند راحت‌تر و بدون دغدغه ساخت‌وساز انجام دهند.

رئیس میراث‌فرهنگی نهاوند در خاتمه تاکید کرد: در حال حاضر برای ادامه فصل‌های بعدی کاوش اعتباری نداریم و اگر اعتباری جذب شود فصل‌های بعدی کاوش را آغاز می‌کنیم و کشف این معبد قطعا باعث رونق گردشگری شهرستان و استان خواهد شد و نهاوند را در سطح جهانی مطرح می‌کند.

به گزارش ایسنا، مبرهن است که معبد لائودیسه به عنوان تنها معبد یونانی در ایران، یک اثر تاریخی بسیار باارزش و بااهمیت  است که رازهای تاریخی سر به‌مهر زیادی را در دل خود جای داده است.
و کشف آن یک فرصت‌ تاریخی برای توسعه شهرستان نهاوند و حتی استان همدان است که می‌تواند نهاوند را متحول و در سطح جهانی مطرح کند و تحقق این مهم تلاش و دلسوزی مضاعف مسئولین را می‌طلبد.

منبع:ایسنا