بی‌شک با سفری به وسعت تاریخ به دنبال آگاهی از چگونگی شکل‌گیری اولین موزه خصوصی کشور در حوزه کتب و نسخ خطی هستیم، لذا در این نوشتار تاریخ پرفراز و فرود شکل‌گیری این موزه را پیگیری می‌کنیم.

خردادماه سال ۱۴۰۰ خورشیدی، نشان از گذر ۲۰ سال از حیات اولین موزه خصوصی کتب و نسخ خطی کشور دارد، موزه‌ای که با تلاش‌ها و پیگیری‌های فراوان و با گذر از سختی‌های گوناگون همچنان در زیرزمینی به وسعت تاریخی به حیات خود ادامه می‌دهد.

بی‌تردید انگیزه شکل‌گیری این موزه از کودکی در من شکل گرفته بود، زیرا در خانواده‌ای سنتی، که به فرهنگ و مذهب اعتقاد وافری داشت، رشد یافتم، با این حال دست روزگار ادامه حیات اینجانب را به‌سوی صنعت سوق داد و من در شهر فولادشهر به واسطه فعالیت‌های صنعتی خود پس از طی دوران کودکی پایبند شدم، لکن عشق به مقوله فرهنگ علی رغم فعالیت‌های اقتصادی همچنان در من روشن بود، روی همین اصل از حدود سه دهه قبل در کنار کار صنعت، عصرها کتابخانه کوچکی در شهر جدیدالتاسیس فولادشهر که به واسطه استقرار کارکنان کارخانه عظیم ذوب آهن در دهه ۵۰ خورشیدی ایجاد شده بود، پایه‌گذاری کرده و اولین کتابفروش این شهر جدید شدم.

علاقه به کتب و نسخ خطی مرا به سمت این حوزه از فرهنگ سوق داد و در کنار کتاب‌فروشی خود با سرمایه‌ای که از کار صنعت اندوخته بودم به جمع‌آوری این کتب و نسخ خطی پرداختم، تا اینکه تعداد آن‌ها بسیار زیاد شد و از خانه خود امکان نگهداری از آن‌ها را نداشتم، آنجا بود که از طریق بعضی از دوستان در دهه ۸۰ خورشیدی با فعالیت‌های سازمان میراث‌فرهنگی آشنا شده و پس از معرفی خود و آثاری که داشتم، به من پیشنهاد شد تا موزه‌ای در قالب کتب و نسخ خطی ایجاد کنم.

کاری بسیار سخت و دشوار بود، کما این‌که امکانات و حمایت‌ها در اوایل دهه هشتاد خورشیدی محدود بود و امکانات فرهنگی در شهری همچون فولادشهر که تمامی مظاهر مدرنیسم را یک‌جا در خود جمع کرده بود کاری بود سخت‌تر، لذا تصمیم گرفتم علی‌رغم تمامی مشکلات به این امر مبادرت ورزم و زیرزمینی را در یکی از مراکز اقتصادی شهر با زحمت خریداری کرده و تمامی نسخ خطی و اسناد و مدارک خود را به این زیرزمین انتقال داده و پس از اخذ مشورت از دوستان در اداره کل میراث‌فرهنگی و گردشگری استان، این موزه در یک زیرزمین در ابتدای دهه ۸۰ خورشیدی گشوده شد.

اوایل، کار بسیار سخت بود، زیرا کمتر کسی از گنجینه‌ای که به تدریج در این زیرزمین گردآوری شده بود آگاهی داشت، لذا در این بیست سال با خون دل خوردن بسیار، تلاش کردم تا از بخشی از آثار ارزشمند فرهنگی این کشور نگاهبانی کنم، به این ترتیب در طی این مدت علی‌رغم تمامی مشکلات و بی‌مهری‌ها، بیش از ۳ هزار نسخه خطی و اسناد و مدارک تاریخی که قدمت برخی از آن‌ها همچون قرآن‌های خطی به بیش از هفتصد سال قبل می‌رسد و در عین حال نسخ خطی ارزشمندی همچون: نسخه‌های خطی شاهنامه فردوسی و کتاب اشعار اربعه ملاصدرا فیلسوف سده یازدهم هجری قمری در این گنجینه نگهداری می‌شود.

با گذشت نزدیک به ده سال از افتتاح این موزه و فعالیت‌های فراوانی که در عرصه معرفی آثار موزه با مشقات فراوان انجام شد به تدریج نظر دوستداران میراث‌فرهنگی به این موزه جلب شد، لذا با حمایت سازمان میراث‌فرهنگی و برخی دوستداران، موفق شدیم به تدریج زیرزمین تاریخی را گسترش داده و کارگاه‌هایی همچون کارگاه مرمت اسناد تاریخی را ایجاد و جالب بود که از سراسر کشور نسخ خطی و اسناد تاریخی برای مرمت به این موزه کوچک زیرزمینی حواله می‌شد.

با رونق گردشگری به تدریج پای گردشگران خارجی نیز به فولادشهر باز شد و جالب بود که همگی آن‌ها در این شهر مدرن به دنبال بازدید از این موزه کوچک بودند.

به تدریج در دهه ۹۰ خورشیدی اوضاع بهتر شد و با مشارکت دوستداران میراث‌فرهنگی این موزه کوچک موفق به دریافت ۳ لوح تقدیر فعالیت موزه‌دار برتر از کمیته ملی موزه‌های ایران، کسب دکتری افتخاری مدیریت موزه از سازمان یونسکو، کسب مقام خادم نمونه کتاب و کتابخوانی از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و کسب بیش از ۵۰ تندیس و لوح تقدیر کشوری و بین‌المللی در خصوص موزه‌داری شدم.

با ایجاد ارتباط با دانشگاه‌های معتبر کشور در نیمه دوم فعالیت خود موفق شدم پای بسیاری از دانشجویان را در مقاطع ارشد و دکتری به‌منظور استفاده از منابع این موزه در راستای تدوین پایان نامه‌های خود به این موزه باز کنیم. با این‌حال با رشد تدریجی فعالیت‌های این موزه که در زیرزمین یک مرکز تجاری واقع شده، لزوم ایجاد یک فضای بزرگ‌تر برای آن بیش از هر زمان دیگر احساس می‌شود.

به‌مدت بیش از ۱۰ سال است که با وجود خدماتی که این موزه به توسعه فرهنگ و گردشگری شهر فولادشهر و شهرستان لنجان در محور مرکزی استان داشته، پیگیر تخصیص یک زمین به‌منظور ساخت ساختمان جدیدی برای این موزه بوده‌ایم و این در حالی است که دولت‌ها یکی پس از دیگری آمدند و رفتند و ما همچنان پیگیر این ماجرا بوده‌ایم و هستیم.

با این‌حال در ابتدای سال ۱۴۰۰ خورشیدی پس از ۱۰ سال پیگیری خود با سرمایه شخصی موفق به خرید زمینی با کاربری فرهنگی در فولادشهر شدم و تصمیم بر این شده است که با همکاری معماران برجسته همچون «سیدایوب هاشمی» و پروفسور «گلابچی» این موزه را پس از ۲۰ سال از زیرزمین به سطح زمین انتقال دهیم، لذا امیدواریم تا این موزه که در زمینی به مساحت ۱۶۰۰ متر و در ساختمانی با زیربنای ۶۵۰۰ متر ساخته می‌شود به مکانی مناسب برای آینده این نسخ ارزشمند خطی تبدیل شود.

برآوردهای اولیه حاکی است که ساخت این موزه حداقل به ۲۵۰ میلیارد ریال اعتبار نیاز دارد، لذا با توجه به تلاش‌های فراوانی که در این ۲۰ سال صورت گرفته و این موزه هم اینک در سطح ملی با زحمات فراوان به یک فضای فرهنگی شایسته تبدیل شده از تمام دوستداران میراث‌فرهنگی به‌ویژه سازمان‌های همچون استانداری اصفهان، اداره کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان، راه و شهرسازی، فرهنگ و ارشاد اسلامی، فرمانداری، بخشداری، شهرداری، شورای اسلامی شهر فولادشهر و همچنین نماینده محترم مردم لنجان درخواست دارم تا برای ساخت این موزه از هیچ همتی دریغ نکنند، زیرا معتقدیم این موزه متعلق به همه مردم ایران است و همان‌گونه که در این ۲۰ سال شاهد بودیم، می‌تواند در آینده نیز نقش مهمی در توسعه فرهنگی و اقتصادی شهرستان لنجان به‌ویژه از منظر توسعه گردشگری فرهنگی ایفا کند.

منبع:میراث آریا