به گزارش ایسنا به نقل از روابط عمومی چکمیسیون ملی یونسکو ـ ایران، حجت‌الله ایوبی، دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو ـ ایران یادآور شد: با همت بسیار خوب کارشناسان ایرانی، وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی و همکاران ارجمند کمیسیون ملی یونسکو در ایران و دفتر نمایندگی ایران در پاریس این اتفاق فرخنده به ثمر نشست. همچنین باید از مدیران و مسؤولان و هنرمندان استان‌های کردستان و کرمانشاه که در این راه تلاش‌های قابل توجهی کردند، تشکر کنم.

دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو ـ ایران با بیان این‌که این پرونده از اهمیت بالایی برای کشورمان برخوردار بود، یادآور شد: هنرمندان ایرانی در این راه با همراهی در برپایی برنامه‌هایی از جمله نمایشگاه گروهی عکس «اورامان؛ دامان آسمان» نقشی پررنگ در این اتفاق داشتند که از همه آن‌ها تقدیر می‌کنم.

نمایشگاه گروهی عکس «اورامان؛ دامان آسمان» در مهر سال ۱۳۹۹ با حضور حجت حسام مهدی، ارزیاب مصری پرونده اورامانات از سوی سازمان ایکوموس (نهاد مشورتی یونسکو در خصوص نگهداری و پاسداری از میراث فرهنگی) در خانه هنرمندان ایران برگزار شد.

این نمایشگاه دربرگیرنده ۷۰ عکس منتخب از ۳۵ عکاس ایرانی به‌ویژه عکاسان استان‌های کرمانشاه و کردستان بود که تصاویر بدیعی از طبیعت، معماری، زندگی روزانه مردم و آیین‌های منحصر به‌فردی چون «عروسی پیرشالیار» و «پالنگان» را به تصویر کشید.

در ادامه مجموعه برنامه‌های مربوط به پرونده ثبت جهانی چشم انداز فرهنگی اورامانات، مجموعه آثار برگزیده این نمایشگاه  در ۱۰۵ صفحه و شمارگان ۳۰۰ نسخه توسط کمیسیون ملی یونسکو ـ ایران منتشر شد.

هورامان یا اورامانات نام منطقه‌ای تاریخی با بافت پلکانی و آداب و رسوم خاص است که بخش‌هایی از شهرستان‌های سروآباد، سنندج و کامیاران استان کردستان و شهرستان‌های پاوه، جوانرود، نودشه و نوسود استان کرمانشاه را شامل می‌شود.

معماری هورامان (اورامانات) به‌طور کامل با کوهستان انطباق یافته و متکی بر ساخت‌وساز با استفاده از سنگ و به‌شکل خشکه‌چین است و خانه‌ها در روستاهای منطقه با توجه به شیب تند دامنه‌های صخره‌ای به‌صورت پلکانی ساخته شده‌ است، خانه‌ها در اکثر موارد در دو طبقه ساخته شده و بر اساس معیشت، فضای خانه‌ها با یکدیگر متفاوت است و خانه‌های افراد باغ‌دار، کشاورز و دامدار کمابیش با هم متفاوت است. در بسیاری از موارد طبقه همکف به محل نگهداری گله و انبار اختصاص دارد. فضای اصلی مسکونی در طبقه بالاتر واقع است و از بخش‌های مختلفی تشکیل می‌شود. ساکنان این منطقه نیز به گویش هورامی سخن می‌گویند.

کمیسیون ملی یونسکو ـ  ایران، این موفقیت بزرگ را به مردم شریف ایران‌زمین و تمام همکاران محترم دخیل در این پرونده جهانی، تبریک می‌گوید.

پرونده «چشم‌انداز فرهنگی هورامان/ اورامانات» در نشست امروز چهل‌وچهارمین اجلاس کمیته میراث جهانی یونسکو (سه‌شنبه پنجم مرداد ۱۴۰۰) در شهر فوجو چین مورد بررسی قرار گرفت و با تصویب اعضای کمیته، به‌عنوان بیست‌وششمین میراث ملموس کشورمان در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شد.

منبع:ایسنا

آنطور که از شواهد بر می‌آید،‌ گیوه پاپوشی بافتنی با زیره چرم بوده که فقط در ایام خاصی مثل جشن ها آن را می پوشیده اند.

قدیمی ترین اثری که درمورد گیوه در ایران وجود دارد، مربوط به سنگ نگاره های تخت جمشید است. جایی که در آن سربازان هخامنشی کفش هایی به مانند گیوه بر پای دارند.

با بررسی دقیق گیوه هایی که سربازان هخامنشی به پا کرده اند، مشخص می شود با گیوه هایی که امروزه در جای جای ایران مرسوم است، تفاوت هایی دارد.

کردها، بلوچ ها، بختیاری ها و لرها اقوامی هستند که امروزه در سراسر ایران گیوه می پوشند، اگرچه گیوه هر قوم مختص به خودش و طرح و نقش خود را دارد، اما در مجموع ریشه همه این گیوه ها،‌ همان پاپوشی است که در زمان هخامنشیان رواج داشته، پاپوشی بافتنی با زیره چرم.

یکی از ریشه دارترین مناطق ایران که هنر دست ساز گیوه در آن رواج داشته، منطقه کردنشین اورامانات است، جایی که پیشینه گیوه در آن به حدود هزار سال قبل و زمان صدر اسلام برمی گردد.

گیوه از هزار سال‌پیش تابحال جایگاه خود را به عنوان یک پاپوش محبوب بین مردم اورامانات حفظ کرده و در سالهای اخیر هم شهرتش به خارج از مرزها رسیده است. پاپوشی که علاقمندانش آن را به خاطر سبکی، خنک بودن، زیبایی و مقاوم بودنش می پوشند.

یکی از تولیدکنندگان گیوه در منطقه اورامانات کرمانشاه معتقد است، اگر روزی بتوان دوباره همان پاپوش های مادی را با تلفیق گیوه های رایج در مناطق مختلف ایران احیا کرد، صادرات این نوع کفش حتی به کشورهای اروپایی هم امکان‌پذیر می شود.

فریبرز عزیزی در ادامه به ایسنا می گوید: گیوه هایی که امروزه در منطقه اورامانات رایج است، زیره هایی پارچه ای دارد و برای همین فقط در فصل گرم سال یعنی تابستان می شود آنها را پوشید، گاها زیره برخی از گیوه ها هم پلاستیکی است،‌ اما در مجموع بافت گیوه ها نسبت به زمان باستان به هم ریخته و همین باعث شده تا الان تنها آن را به کشورهای گرمسیر صادر کنیم، بنابراین می توان با احیاء همان پاپوش به راحتی آن را به اروپا هم صادر کرد.

وی به تحولات شگرفی که طی سال‌های اخیر در این پاپوش باستانی بوجود آمده هم اشاره ای می کند و ادامه می دهد: تا همین چندسال پیش گیوه ها فقط در رنگ سفید و پاپوشی برای مردان بودند، اما تنها طی پنج سال به اندازه هزار سال تغییر و تحول در گیوه بوجود آمد، جوانان و زنان هنرمند خلاق در اورامانات آن را بروز رسانی کردند، دستان هنرمندشان گیوه های رنگی را خلق کردند و طراحی جدیدی به آن دادند که باعث شد زنان هم بتوانند این کفش های زیبا را بپوشند.

این فعال گردشگری می گوید: به نظرم گیوه هنوز جای کار دارد و باید برخی نقص هایی که در آن وجود دارد را برطرف کنیم تا زندگی خود را ادامه دهد، وگرنه در آینده این دست آفریده باستانی هم به مانند نمد و موج و …رنگ مرگ را به چشم می بیند. هرچند که خیلی ها فکر می کنند که نداشتن لنگه راست و چپ یک مزیت برای گیوه است، اما این مزیت نیست، چراکه براساس آناتومی پای انسان ساخته نمی شود و ممکن است باعث اذیت شدن پاها شود.

وی از مشکلاتی که این روزها راه را برای ادامه زندگی پررونق گیوه مشکل کرده می گوید و اضافه می کند: گیوه بافان زیادی داریم اما کسی از آنها حمایتی نمی کند، تسهیلاتی به آنها پرداخت نمی شود و در عین حال هم طراحان خوبی می خواهیم تا مدام این پاپوش باستانی را بروز رسانی کنند.

عزیزی به ثبت ملی شدن گیوه هورامان در سالهای گذشته هم اشاره می کند و می گوید: گیوه هورامی ثبت ملی شده، یعنی میراث همه مردم ایران است و باید از آن حفاظت کنیم. این پاپوش از پیشینیان به ما ارث رسیده و جایگاه بالایی دارد و نماد فرهنگ ما است،‌ پس چرا نباید در مدارس، ادارات و هدایا از آن استفاده کنیم؟

وی ادامه می دهد: البته من معتقدم که باید هزینه تمام شده گیوه را پایین بیاوریم و مواد اولیه ارزان و باکیفیت را در اختیار تولیدکننده قرار دهیم تا او نیز بتواند محصولات ارزان قیمت را در اختیار مردم قرار دهد. برای نمونه در حال حاضر قیمت یک جفت گیوه مردانه سفید حدود ۵۰۰ تا ۶۰۰ هزار تومان است که هر کسی قدرت خرید آن را ندارد. اگر کاری نکنیم که گیوه ارزان تر شود و ارزان در اختیار مردم قرار گیرد، آن هم به مانند برخی دیگر از صنایع دستی استان خواهد مرد.

منبع:ایسنا