• سفرهای هوایی خارجــی ما علاوه بر آنکه درگیر کرونــا هســتند، با بحث افزایش قیمت ارز نیز مواجه شده‌اند. به ‌نظر شما اثر منفی کدامیک از این موارد بر سفرهای هوایی بیشتر بوده و مقصر اصلی گرانی بلیت کروناست یا افزایش نرخ ارز؟

علت گران شدن پروازهای خارجی به هر دو عامل بازمی‌گردد، چرا که از یک سو تعداد پروازهای خارجی به‌دلیل کرونا محدود شد- در این میان تقاضا بیش از عرضه بود، نکته‌ای که موجب افزایش قیمت شد- و از سوی دیگر افزایش قیمت ارز هم تأثیر مستقیم بر قیمت بلیت‌ها گذاشت. بیش از ۶۰ درصد هزینه‌های شرکت‌های هواپیمایی ایرانی و تمام هزینه‌های شرکت‌های خارجی ارزی است و این روند هزینه‌ها بر قیمت بلیت‌ها اثر می‌گذارد. یکی از دلایلی که در برخی از مسیرها شاهد نرخ بالای بلیت بودیم به بحث افزایش نرخ ارز و محدود بودن پروازها به ‌دلیل کرونا باز می‌گردد، البته در این میان انحصارهایی برای برخی شرکت‌های هواپیمایی مانند انحصار پروازهای استانبول برای شرکت هواپیمایی قطر ایجاد شد که این انحصار نیز موجب افزایش نرخ بلیت شد. به‌ طور کلی پروازهای خارجی تابع قیمت‌گذاری نیست و از متغیرهایی مانند قیمت ارز، شرایط بازار، عرضه و تقاضا و… تبعیت می‌کند.

• شما به انحصار شرکت هواپیمایی قطر برای سفر به استانبول اشاره کردید. دلیل این انحصار چه بود؟ در این مدت برای بسیاری سؤال بود که اگر ترکیه با توجه به بحث سلامت و پیشگیری از شیوع بیشتر کرونا تصمیم به لغو پروازهای ایران گرفته است، چرا به شرکت هواپیمایی قطر اجازه جابه‌جایی مسافران ایرانی را می‌دهد؟

ترکیه پروازهای خودش را به ایران قطع کرد و در مقابل هم اجازه پرواز هواپیمای ایرانی به ترکیه را نمی‌داد. شرکت هواپیمایی قطر، تنها شرکتی بود که امکان سفر در این مسیر را داشت. اینکه ترکیه با چه انگیزه‌ای مجوز را به قطر ایرویز داده است از نظر من مرتبط با تعاملات سیاسی و اقتصادی نزدیک این دو کشور است. البته آن بحث سیاسی چندان به ما ارتباط پیدا نمی‌کند.

• چرا در این مدت خبر ازسرگیری پروازهای مختلف به کشورهای ترکیه، عراق و… اعلام می‌شد اما پس از گذشت چند روز این سفرها لغو می‌شدند؟ دلیل این ناهماهنگی‌ها چه بود؟

بیشتر خبرها مربوط به ترکیه بود و تمام این اتفاقات به سیاست‌های ترکیه مربوط می‌شد؛ چرا که ترکیش ایرویز بارها اعلام می‌کرد که پروازهایش را در یک تاریخ مشخص از سر می‌گیرد اما وقتی روز موعود فرا می‌رسید، اعلام می‌شد که وزارت بهداشت یا وزارت حمل‌ونقل ترکیه با این خواسته مخالفت کرده است.

ما در چند مرحله با خلف وعده ترک‌ها مواجه شدیم و این اتفاق موجب می‌شد تا مسافرانی که برای پرواز به ترکیه بلیت خریداری می‌کردند، هنگام استرداد بلیت‌هایشان دچار مشکل شوند، به همین دلیل ما در دوره‌ای به مردم توصیه کردیم که بلیت ترکیه را خریداری نکنند تا تکلیف قطعی پروازها مشخص شود. هم‌اکنون پروازهای ترکیه در حال انجام است و مشکلی هم ندارد.

• با توجه به لغو مکرر پروازهای خارجی این سؤال مطرح است که چرا در شرایطی که پروازهای خارجی قطعی نشده‌اند، بلیت‌فروشی انجام می‌شد؟

شرکت‌ها با توجه به‌ کار بازرگانی‌شان به ‌دنبال این هستند که در نخستین فرصت فعالیت اقتصادی‌شان را شروع و ضررهایشان را جبران کنند اما متأسفانه وقتی موعد پرواز می‌رسید، این برنامه‌ها لغو می‌شدند.

• راهکار پیشگیرانه‌ای وجود نداشت که شاهد تکرار مشکلات مسافران نباشیم؟

این مشکل خارج از اراده شرکت‌های هواپیمایی بود و به تصمیمات مقامات کشور مقابل مربوط می‌شد.

• چرا قوانین فعلی بازگرداندن هزینه‌های بلیت در دوره کرونا با آنچه در روزهای اول کرونا اعمال می‌شد، متفاوت است؟

در روزهای اول کرونا با توجه به بحث‌های خارج از اراده‌ای که برای مسافران پیش آمده بود، بلیت مسافران بدون کسر جریمه بازگردانده می‌شد اما پس از گذشت دوران ابتدایی کرونا، به ‌دلیل آنکه بلیت در شرایطی خریداری شده بود که امکان لغو پرواز وجود داشت، تمام مقررات به دوران قبل کرونا بازگردانده شد.

• با شیوع کرونا، بحث‌هایی پیرامون لغو شدن پروازها، گران شدن پروازهای خارجی و… شکل گرفت اما کمتر به بحث ضررها و زیان‌های شرکت‌های هواپیمایی پرداخته شد. در این مدت شرکت‌های هواپیمایی چه میزان دچار ضرر شده‌اند؟

با توجه به مشکلاتی که کرونا ایجاد کرد، موجب شد تا پروازهای خارجی لغو شوند. در این میان توصیه‌هایی که وزارت بهداشت و ستاد ملی مقابله با کرونا برای جلوگیری از سفر و رعایت فاصله اجتماعی مطرح می‌کردند به‌شدت بر روند کاهشی پروازهای داخلی و خارجی اثر گذاشتند.

ارتباط ما با اکثر کشورهای خارجی قطع شد و در فروردین ماه، جز چند شهر اروپایی، هیچ پروازی نداشتیم. هم‌اکنون پروازهای ما به ۲۰مقصد خارجی برقرار شده است، اما تعداد مسافرهای‌مان به‌شدت پایین است.

• آماری از تعداد مسافران خارجی دارید؟

اخرین آمار ما مربوط به مرداد ماه است و براساس این آمار باید بگویم که تعداد مسافران خارجی ما نسبت به مرداد سال گذشته، ۹۶ درصد کاهش یافته است. این اتفاق خسارت بالایی به صنعت گردشگری و شرکت‌های هواپیمایی زد.

• برآوردی در مورد میزان خسارت‌ها داشته‌اید؟

از اول اسفند تا ۱۵ فروردین ماه، بیش از ۳ هزار میلیارد تومان به شرکت‌های هواپیمایی خسارت مالی وارد شد. این خسارت همچنان ادامه دارد. با این روندی که وجود دارد، به ‌نظر می‌رسد صنعت هواپیمایی تا سال آینده هم درگیر این مشکل باشد.

• در دوره اخیر برآورد جدیدی از میزان خسارت‌ها انجام نشده است؟

به‌ طور کلی پروازهای داخلی و خارجی ما تحت‌الشعاع قرار گرفته و بر این اساس ‌می‌توان گفت که هر ‌ماه نزدیک به هزار میلیارد تومان خسارت وارد می‌شود.

• در هفته‌های اول کرونا قرار شد که تسهیلاتی به شرکت‌های هواپیمایی داده شود، آیا شرکت‌های هواپیمایی توانستند به این تسهیلات دست پیدا کنند؟

سازمان هواپیمایی کشوری و وزارت راه با پیگیری‌هایی که انجام دادند، توانستند اعتبارات لازم را برای پرداخت تسهیلات از ستاد ملی کرونا دریافت کنند. مبلغی نزدیک به ۲ هزار میلیارد تومان برای تمام شرکت‌های هواپیمایی که در این بحران خسارت دیده ‌بودند، در نظر گرفته شد اما هم‌اکنون این موضوع در پیچ و خم بانک‌ها مانده است.

• چه موانعی از جانب بانک‌ها ایجاد شده است؟

با وجود آنکه اعتبار تخصیص یافته، به‌ حساب بانک‌های عامل ریخته شده و همچنین شرکت‌های هواپیمایی به بانک‌ها معرفی شده‌اند، بانک‌ها مانع‌تراشی می‌کنند. در یک دوره داشتن چک برگشتی را به ‌عنوان مانع پرداخت تسهیلات ذکر کردند و دوره‌ای هم گفتند به ‌دلیل آنکه هواپیما نمی‌تواند به عنوان وثیقه مورد قبول قرار بگیرد از شرکت‌ها به‌ عنوان وثیقه درخواست ملک کردند.

هم‌اکنون با پیگیری‌های انجام شده، برخی از موانع برطرف شده است اما برای آنکه هواپیماها در رهن بانک قرار بگیرند، بانک‌ها درخواست داده‌اند که هواپیماها در دفاتر اسناد رسمی ثبت شوند. ما باید بدانیم که نقل و انتقال هواپیما پس از ورود به کشور در سازمان هواپیمایی انجام می‌شود و اگر بخواهیم هواپیمایی را در دفتر اسناد رسمی ثبت کنیم، باید مبلغی نزدیک به ۲ میلیارد تومان هزینه شود. این اتفاق یکی از موانعی است که بسیاری از شرکت‌ها را دچار مشکل کرده است و شرکت‌های هواپیمایی نتوانسته‌اند از تسهیلاتشان استفاده کنند. در این شرایط بحران مالی که شرکت‌های هواپیمایی درگیر آن هستند، پرداخت هزینه ۲میلیاردتومانی برای ثبت محضری یک هواپیما منطقی نیست.

• با توجه به این شرایط، آینده شرکت‌های هواپیمایی را چطور پیش‌بینی می‌کنید؟

انجمن بین‌المللی حمل‌ونقل هوایی برآورد کرده است که شرکت‌های حمل‌ونقل هوایی زیان عمده‌ای را به ‌دلیل کرونا متحمل و بیش از ۱۹هزار هواپیما در دنیا زمینگیر شده‌اند، برهمین اساس این پیش‌بینی وجود دارد که مشکلات صنعت حمل‌ونقل هوایی در یک سال آینده رفع نشود.

منبع:همشهری

همشهری آنلاین – محمد باریکانی: خطوط هوایی خارجی و برخی خطوط هواپیمایی داخلی از اسفندماه سال گذشته تاکنون که پاندمی کرونا جهان را تحت تاثیر قرار داده است، پول مردم را گرفته‌اند و رفته‌اند و سازمان هواپیمایی کشوری هم پیگیر بازگرداندن پول‌های رفته مردم نیست. این جمله‌ای است که حرمت‌الله رفیعی، رئیس انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرت هوایی و جهانگردی ایران به همشهری گفته است.

پاندمی کرونا نه تنها در ایران که بسیاری از خطوط پروازی جهان را نیز متاثر کرد و برخی از شرکت‌های بزرگ هواپیمایی جهان را به تعدیل نیرو و زمینگیر شدن پروازها ناچار کرد. در این میان اما تنها چند خط پروازی توانسته‌اند مسیرهای بین‌المللی پروازهای جهان را پس از یک وقفه طولانی به یکدیگر متصل کنند. براساس آنچه رئیس انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرت هوایی و جهانگردی ایران به همشهری می‌گوید، تمام این اقدامات با مجوز سازمان هواپیمایی کشوری صورت گرفته است و حالا که این مشکلات پیش‌آمده، مسئولان این سازمان می‌گویند آیین نامه‌ای برای بازگرداندن پول مسافران خطوط پروازهای خارجی ندارند.

پیگیری همشهری از فعالان صنعت گردشگری از جمله حرمت‌الله رفیعی مشخص کرده است که خط پروازی اصلی ترکیه در ایران که مدتی بازار پروازهای خارجی کشور به مقصد ترکیه را نیز در اختیار خود گرفته‌اند و ایرلاین‌ های داخلی در این مسیر را متضرر کرده بود، از اسفندماه سال گذشته تاکنون پول مسافران ایرانی که برای خرید بلیت پروازهای کنسل شده به آن خط پروازی از طریق دفاتر خدمات مسافرتی پرداخت شده را پس نداده است.

براساس آماری که فعالان صنعت گردشگری ایران در اختیار همشهری قرار دادند، تمامی ظرفیت پروازی در نظر گرفته شده برای فروردین‌ماه سال ۹۹ تعداد ۴۴۰ هزار صندلی پرواز به مقاصد خارجی بود که از این تعداد حدود ۳۰۰ هزار صندلی تنها برای نوروز در حال فروش بود.

بازهم براساس همین آمار، حدود ۲۵ درصد ظرفیت ۳۰۰ هزار صندلی نوروزی به مسافران فروخته و پول بلیت آنها از ایرانی‌ها دریافت شده بود.  در نهایت ۷۰ هزار صندلی فروخته شده است که تعداد حدود ۳۰ هزار ایرانی بلیت سفر به ترکیه را خریداری کردند و ۸۰‌درصد ایرانی‌هایی که ظرفیت ۷۰‌هزار صندلی را پر کردند عازم کشورهای ترکیه، گرجستان، آذربایجان و دوبی بودند.

برآورد همشهری حاکی است حدود ۱۸۰ میلیارد تومان تنها برای سفر به ترکیه به ایرلاین‌ها پرداخت شد که هنوز بخش عمده این پرداختی‌ها به مسافران مسترد نشده است. تخمین‌زده می‌شود مبلغ بلیت پرواز به ترکیه در سفرهای نوروزی برای هر نفر ۶ میلیون تومان و برای سفر به آذربایجان و گرجستان ۳میلیون تومان و برای سفر به دوبی نیز ۴‌میلیون تومان بوده است.

براساس بررسی‌های همشهری از آمار ارائه شده توسط شرکت‌های خدمات مسافرتی ۷۵‌درصد از مسافران نوروزی بلیت سفر به مقاصدخارجی را از ایرلاین‌های داخلی تهیه کرده‌اند. رئیس انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرت هوایی و جهانگردی ایران حتی به همشهری خبر داده است که خط پروازی معروف آلمان نیز که بزرگترین خط پروازی آن کشور است، از دی‌ماه سال گذشته دفتر خود در تهران را تعطیل کرد و از ایران رفت و هنوز بیش از ۵۰ میلیارد تومانی را که ایرانی‌ها برای خرید بلیت‌های پروازی از طریق شرکت‌های خدمات مسافرتی ایران به آن شرکت داده‌اند، مسترد نکرده است.

دو خط پروازی مهم و شناخته شده کشوری نیز همین مشکل را دارند و هنوز بخشی از بدهی خود به مسافرانی را که پروازهایشان از اسفندماه سال قبل تاکنون کنسل شده است، مسترد نکرده‌اند. دفاتر خدمات مسافرتی ایران پیش‌تر نیز صدای اعتراض خود را نسبت به اقدام ایرلاین‌ها در بازنگرداندن پول بلیت پروازهای کنسل شده مردمی که برای دریافت بلیت به دفاتر خدمات مسافرتی کشور مراجعه کردند و از طریق این دفاتر بلیت پرواز خریداری کردند، به گوش مسئولان هواپیمایی کشور و وزارت میراث فرهنگی رساندند. اما با این حال هنوز بخش بزرگی از مطالبات مردم از سوی ایرلاین‌ها پرداخت نشده و این موضوع مشکلات زیادی برای دفاتر خدمات مسافرتی ایجاد کرده است.

حرمت‌الله رفیعی خطاب به مسئولان شرکت هواپیمایی کشوری می‌گوید: اگر پروازها انجام نمی‌شود چرا مجوز پروازهای خارجی را صادر می‌کنید؟ در همین مسیر ترکیه بارها مجوز فروش بلیت پرواز صادر کردید و آنها هم بدعهدی کردند و پروازها را برقرار نکردند. در حالی که بلیت پرواز به ترکیه فروخته شده است.

او می‌گوید: مجوز داشتن پرواز را سازمان هواپیمایی کشوری صادر می‌کند و سیستم فروش بلیت هم توسط ایرلاین برای آژانس‌ها باز می‌شود و بعد که پروازی بدعهدی می‌کند به آژانس‌ها می‌گویند بلیت نفروشند. خب تکلیف مردمی که بلیت پروازها را خریداری کرده‌اند چه می‌شود؟

حرمت‌الله رفیعی حتی به گرانی بلیت پروازهای خارجی در برخی ایرلاین‌ها اشاره می‌کند و می‌گوید: قیمت بلیت پرواز رفت و برگشت به ترکیه که سال گذشته تا ۵ میلیون تومان بود امسال به ۸۰ میلیون تومان رسیده است و در همین شرایط باز هم خطوط پروازی آن کشور در برقراری پروازها بدعهدی می‌کند.

صنعت حمل‌ونقل یکی از زیرساخت‌های اصلی صنعت گردشگری در جهان است. اما کرونا کاری با این صنعت کرد که براساس برآوردهای سازمان‌های جهانی هوانوردی، تنها در فروردین و اردیبهشت‌ماه سال‌جاری خسارت جهانی کرونا به این صنعت ۲۵۲‌میلیارد دلار برآورد شد.

سازمان بین‌المللی هوانوردی (ایکائو) نیز چندی پیش در گزارشی اعلام کرد: شمار مسافران هوایی بین‌المللی تا اواسط شهریورماه گذشته حدود ۱ میلیارد و ۲۰۰‌میلیون نفر معادل دو سوم افت کرده و درآمد شرکت‌های هواپیمایی در سراسر جهان نیز در همین مدت ۲۳۵ میلیارد دلار ریزش کرده است.

مسئولان سازمان هواپیمایی کشوری اما معتقدند تنها صنعت هوانوردی ایران نیست که از کرونا آسیب دیده است. به گفته کارشناسان صنعت هوانوردی، تصور اولیه آن بود که صنعت حمل‌ونقل هوایی تا آخر سال ۲۰۲۱ به قبل از کرونا بازگردد. اما این امکان میسر نیست و به همین دلیل مجامع جهانی صنعت هوانوردی سال ۲۰۲۴ را برای بازگشت صنعت هوانوردی به شرایط پیش از کرونا مطرح کرده است.

منبع:همشهری