نوشته‌ها

نگاهی به ظرفیت‌های گردشگری چایپاره

چایپاره در یک منطقه کوهستانی قرار گرفته است که بهار و تابستان هوای آن معتدل بوده و در پاییز و زمستان با بارش باران و برف این شهرستان جلوه دیگری پیدا می‌کند و رودخانه‌های پرآبی نیز در این شهرستان جاری است.

در خصوص وجه تسمیه چایپاره دو دیدگاه وجود دارد که یک دیدگاه معتقد است این نام همان چهارپاره بوده که چون در گذشته این شهرستان از چهار منطقه تشکیل شده بود این نام را انتخاب کردند و دیدگاه دوم می‌گوید پاره به معنی بخشی از رود است که چون رودخانه آغ‌چای از وسط این شهرستان می‌گذرد از این نام استفاده شده است.

از نظر تاریخی نیز آثار مهمی در این شهرستان وجود دارد که از آن جمله می‌توان به پایگاه ملی بسطام اشاره کرد که قلعه تاریخی بسطام در این شهرستان براساس مطالعات انجام شده متعلق به پادشاهان اورارتو بوده است.

با توجه به آنچه که در بالا در مورد چایپاره گفته شد می‌توان پتانسیل‌های گردشگری این شهرستان را از سه منظر مورد بررسی قرار داد:

۱- موقعیت جغرافیایی و مکانی

با نگاهی به نقشه جغرافیایی در محدوده شمال آذربایجان غربی می‌توان برخی از مزیت‌های جغرافیایی منطقه را مورد ارزیابی قرار داد.

الف- عبور جاده ترانزیتی ایران –اروپا به عنوان یکی از شاهراه‌های اصلی تجاری ایران با کشورهای اروپایی از شمال آذربایجان غربی که یکی از ظرفیت‌های تجاری مهم ایران محسوب می‌شود و این جاده از حوزه شهرستان چایپاره عبور می‌کند.

در شرایط حاضر یکی از مزیت‌های این جاده برای شهرستان علاوه بر توسعه راه‌های اصلی، شکل‌گیری طبقه‌ای از رانندگان حامل کالاهای تجاری است که در مسیر ایران به اروپا تردد می‌کنند، توسعه زیرساخت‌های رفاهی در حوزه شهرستان و ساماندهی جاده‌های روستایی می‌تواند در افزایش گردشگر تاثیرگذار باشد و این رانندگان نیز می‌توانند به عنوان سفیران گردشگری این شهرستان در کشورهای اروپایی باشند به شرطی که در جلب رضایت گردشگران و مسافران اقدامات مثبتی در چایپاره اتفاق بیفتد.

ب- واقع شدن در مرکز شهرستان‌های شمال استان از جمله شوط، خوی، چالدران و پلدشت نیز منجر به سرازیر شدن بخشی از مردم بومی شهرستان‌های مذکور به چایپاره و رونق تجاری در شهر قره‌ضیاءالدین و روستاهای اطراف شده به گونه‌ای که در بازار هفتگی شهر قره‌ضیاءالدین که از سابقه چند ده‌ساله برخوردار است، اجناس و کالاهای متنوعی مبادله می‌شوند که می‌تواند برای شهرنشینان سایر شهرستان‌های استان مکان جذابی برای خرید اجناس بومی و محلی باشد.

ج- قرار گرفتن در میان دو منطقه آزاد تجاری صنعتی ارس و ماکو

۲- جاذبه‌های متنوع طبیعی

در این خصوص چایپاره دارای سلسله کوه‌های مرتفع در جهت جنوب و شمال شهرستان است که در میانه این سلسله کوه‌ها، دشت هموار و حاصل‌خیز قره ضیاءالدین قرار گرفته، این دشت در دوره‌های مختلف تاریخی به دلیل داشتن خاک مناسب و حاصل‌خیز پذیرای جوامع انسانی مختلفی بوده است.

رودخانه آغ‌چای دیگر جاذبه طبیعی مهم شهرستان چایپاره است که از غرب شهرستان وارد شده و پس از مشروب کردن دشت قره ضیاءالدین در جهت شرقی از شهرستان خارج می‌شود.

علاوه بر این، روستاهایی که در دره‌های میان‌کوهی جنوب و غرب شهرستان شکل گرفتند، از جمله روستاهای آباد و پرجمعیت شهرستان محسوب می‌شوند برخی از این روستاها نظیر بسطام و چورس به عنوان روستاهای هدف گردشگری استان نیز معرفی شده‌اند که هر کدام از این روستاها از طبیعت زیبایی برخوردار بوده و در صورت توسعه واحدهای بوم‌گردی در این روستا می‌توانند نقش مهمی در جذب گردشگر در چایپاره ایفا کنند.

۳- جاذبه‌های تاریخی

قلعه اورارتویی بسطام به همراه بناهای تاریخی شاخصی همچون قرمزمسجد روستای چورس، بنای حمام بیگ جوان، یخچال چورس، گوردخمه روستای چیرکندی و پل دوقوزگوز روستای کسیان از جمله مهمترین ظرفیت‌های تاریخی شهرستان محسوب می‌شوند که دارای تاریخی از هزاره اول ق. م تا دوره قاجاریه هستند.

افزون بر این، ظرفیت‌های گردشگری دریاچه پشت آغ‌چای و تکیه حضرت ابوالفضل (ع) واقع در مسیر جاده حمزیان مواردی هستند که می‌توانند در توسعه گردشگری شهرستان چایپاره موثر باشند.

با توجه به آنچه که از ظرفیت‌های گردشگری چایپاره در بالا ذکر شد می‌توان به این نکته توجه کرد که این شهرستان پتانسیل بالایی برای توسعه گردشگری برخوردار است که برای معرفی و استفاده از این ظرفیت‌ها نیاز است که دستگاه‌های متولی دست در دست هم داده و با حمایت از سرمایه‌گذاری زمینه لازم برای رونق گردشگری در این شهرستان را فراهم کنند.

از جمله دیگر اقدامات برای استفاده از این ظرفیت‌های گردشگری برگزاری جشنواره‌های فصلی، برگزاری تورهای رسانه‌ای، برگزاری نمایشگاه‌های معرفی ظرفیت‌های گردشگری و صنایع‌دستی شهرستان، تهیه بسته‌های سفر، دعوت از مدیران آژانس‌های مسافرتی سایر استان و حتی کشورهای همجوار و نشان دادن ظرفیت‌های چایپاره است.

منبع:میراث آریا

محوطه‌های اورارتویی در دشت قره‌ضیاءالدین چایپاره

​رودخانه آغ‌چای که از ارتفاعات ۳۲۰۰ متری حاجی‌بیگ و دامنه‌های جنوبی کوه‌های قره‌جوی واقع در مرز ایران و ترکیه و کوه مندلیخ سرچشمه می‌گیرد، پس از دریافت منابع آب شاخه‌های قره‌دره و قره‌جه‌چای در محل ملحملو به نام آغ‌چای نامیده شده و به رودخانه قطور چای می‌پیوندد.

این رودخانه با جهت غربی‌شرقی پس از عبور از دشت قره ضیاءالدین و منطقه حفاظت شده مراکان به رودخانه ارس می‌ریزد.

مطالعات باستان‌شناسی انجام شده در محدوده دشت قره ضیاءالدین و سلسله ارتفاعات پیرامون آن منجر به شناسایی ۱۶ محوطه تاریخی مربوط به دوره اورارتوها در منطقه شده است. جریان رودخانه آغ‌چای به‌عنوان اصلی‌ترین منبع تأمین آب مورد نیاز مردم بومی منطقه از جمله مهمترین دلایل شکل‌گیری استقرارهای انسانی در محدوده مورد مطالعه به‌شمار می‌آید.

براساس مطالعات صورت گرفته، سابقه سکونت در محدوده دشت قره ضیاءالدین به دوره مس سنگی در محوطه آناقیزلی روستای چورس می‌رسد.

این محوطه بر بالای برجستگی صخره‌ای کم‌ارتفاع و در فاصله دو کیلومتری از رودخانه آغ‌چای واقع شده است، براساس یافته‌های سفالی، محوطه آناقیزلی علاوه بر دوره مس سنگی، در دوره‌های مفرغ قدیم، هزاره اول ق.م و قرون میانی اسلامی دارای سکونت بوده است.

پراکندگی و تراکم سکونتگاه‌ها در هزاره اول ق.م و زمان حکومت اورارتوها به اوج خود می‌رسد، بزرگترین استقرار اورارتوها در حوزه شمال‌غرب ایران، قلعه بسطام است که به‌عنوان بزرگترین قلعه اورارتویی سرزمین ایران با مساحت حدود ۸۰ هکتار به حساب می‌آید.

 این قلعه در ساحل شمالی رودخانه آغ‌چای و بر روی یک صخره طبیعی بلند واقع شده است، کاوش‌های باستان‌شناسی در این محوطه توسط باستان‌شناسان آلمانی و ایرانی به مدت ۱۳ فصل منجر به کشف بقایای فضاهای معماری مختلفی شده است.

محوطه‌های قرمزی‌داغ، کول‌تپه، تپه‌عباد، تپه‌ماران، تپه‌کسیان و محوطه‌های دیگر در داخل و حاشیه دشت قره ضیاءالدین در دوره اورارتوها شکل گرفتند.

علاوه بر جریان رودخانه آغ‌چای، وجود چشمه‌های مختلف آب در محدوده دشت قره ضیاءالدین در شکل‌گیری و استمرار سکونت محوطه‌های تاریخی منطقه مؤثر بوده‌اند.

امروزه در روستاهای چورس، بسطام، قره‌کندی، حسین‌بگلو، دیزج حاتم‌خان، بادکی، اللهوردی‌کندی، بیگ درویش و زنگلان بخش مهمی از آب شرب مردم بومی منطقه از طریق این چشمه‌ها تأمین می‌شود.

شهرستان چایپاره با وسعتی در حدود ۱۰۳۶ کیلومترمربع در شمال استان آذربایجان‌ غربی واقع شده و ۲/۸ درصد از مساحت استان را در برگرفته است.

منبع:میراث آریا