در مزارع و اطراف قنات‌های گورت برج‌های کبوتر چشم بیننده را می‌نوازند. کبوترخانه‌ها از رونق افتاده‌اند اما مالکان کبوترخانه‌های گورت دل از کبوترخانه‌ها برنداشته‌اند و با اینکه گسترش روستا تا پا کبوترخانه‌ها پیش رفته، می‌خواهند مانع دست‌اندازی‌ها به حریم کبوترخانه‌ها شوند و گردشگران را  تا دل روستا به تماشای برج‌ها بکشانند.

شهرداری اصفهان وعده‌هایی برای حمایت از طرح آن‌ها در مرمت کبوترخانه‌ها داده بود  اما تاکنون  نه مرمت کبوترخانه‌ها به جایی رسیده و نه طرح گردشگری کبوترخانه‌ها حتی قدمی به جلو رفته است.

معاونت شهرسازی و معماری شهرداری اصفهان در دوره قبل از ایجاد یک محور گردشگری با کبوترخانه‌های گورت خبر داده بود و این‌که مرمت این بناهای تاریخی را در این روستا آغاز کرده است.

مجید بدیعی یکی از مالکان کبوترخانه‌های گورت گفت: از سوی شهرداری اصفهان یک گروه فرستاده و استعلام‌های لازم  و نقشه‌برداری‌ها انجام شده و بودجه‌ای هم به طور سالانه  برای مرمت کبوترخانه‌های گورت در نظر گرفته شد اما تاکنون هیچ اقدامی در این راستا انجام نشده است.

گورتی‌ها، همچنان امیدوار به وعده‌ها

ساکنان گورت برای به گردش درآوردن چرخ گردشگری این منطقه بر پایه پارک طبیعی و تاریخی کبوترخانه‌ها همچنان پیگیر هستند و امیدشان به رسیدن بودجه سالیانه است که شهرداری پیشتر قولش را به آن‌ها داده بود.

به گفته بدیعی تنها یک کبوترخانه از ۲۲ کبوترخانه گورت از سوی سازمان نوسازی و بهسازی شهرداری مرمت شده و این سازمان وعده داده بود که هر سال یکی از کبوترخانه را مرمت خواهد کرد اما سپس برای ادامه مرمت‌ها شرط واگذاری کبوترخانه‌ها به شهرداری را گذاشت که از سوی مالکان و میراث فرهنگی رد شد.

بیشترین تراکم کبوترخانه‌ها در اصفهان را در همین روستا یعنی گورت می‌توان دید. کبوترخانه‌های گورت در امتداد قناتی کهن شکل گرفته‌اند. اهالی گورت تاکنون بارها برای ایجاد پارک طبیعی و تاریخی کبوترخانه‌ها  اقدام کرده‌اند اما نتوانسته‌اند کاری از پیش ببرند.

سایه سنگین ساخت‌وساز بر سر کبوترخانه‌ها

بنا به گفته اهالی گورت دو کبوترخانه از کبوترخانه‌های گورت با حمایت و نظارت میراث فرهنگی اصفهان مرمت شده‌اند. مالکان ابرای ادامه مرمت‌ها به دلیل کمبود بودجه این نهاد، دست به دامان شهرداری شدند اما این در حالی است که شهرداری منطقه ۱۵ نه تنها همکاری‌های لازم را جهت مرمت کبوترخانه‌ها با مالکان  نداشته بلکه به گفته نماینده این مالکان، مانعی بر سر راه حفاظت و نگهداری آن‌هاست.

بدیعی در این رابطه  گفت: بارها  تلاش کردیم شهرداری منطقه ۱۵ را قانع کنیم که چقدر کبوترخانه‌ها و ایجاد پارک طبیعی و تاریخی می‌تواند برای این منطقه مثمرثمر باشد اما با عوض شدن شهردار این منطقه در طول این سال‌ها کار ما دشوارتر شده است.

با همه تلاش‌هایی که از سوی اهالی و مالکان کبوترخانه‌ها انجام شده اما به گفته مالکان، شهرداری فعلی منطقه ۱۵ اصفهان تمایلی به همراهی با مالکان در راه اندازی پارک طبیعی و تاریخی ندارند و علاوه بر این در حریم درجه یک کبوترخانه‌ها با فاصله پنج متر، مجوز ساخت و ساز صادر می‌کند.

ارتفاع برج‌ها، حریم درجه یک کبوترخانه‌هاست. در گورت کمترین ارتفاع برجها ۱۲ متر است و بنابراین ساخت و سازها نباید در شعاع ۱۲ متری این بناها انجام شود. بدیعی به ایرنا در این باره گفت: شهرداری و میراث فرهنگی این حریم را قبول دارد اما شهرداری خوراسگان به این حریم بی‌توجهی می‌کند و برغم وجود نامه‌های رسمی و تایید کننده حریم‌ها، مجوز ساخت و ساز صادر می‌کند.

بدیعی در ادامه با اشاره به قدمت کبوترخانه‌های گورت افزود: در گورت ۲۲ کبوترخانه وجود داشته که بیست تای آن باقی مانده و از این تعداد ۱۲ کبوترخانه به ثبت ملی رسیده است.

دشت گورت، مکان اجرا فیلم کاروان‌ها

کهن‌ترین کبوترخانه گورت  بازمانده از دوره ایلخانی است و در واقع قسمتی از باروی قلعه‌ای بوده که در دویست سال گذشته تبدیل به کبوترخانه شده و به نام «قلعه» هم مشهور است. گفته می‌شود این کبوترخانه بیشترین ارتفاع را در بین کبوترخانه‌های ایران دارد.

این کبوترخانه به همراه دو کبوترخانه دیگر گورت مشهور به «تریاک چال بزرگ» و «سر آَسیاب» تاکنون مرمت شده‌اند. به گفته بدیعی به جز یکی از کبوترخانه که سقفش فرو ریخته بقیه قابل مرمت هستند.

گفتنی است دشت گورت با  برج‌های برافراشته کبوترخانه همان  مکان اجرای فیلم سینمایی کاروان‌ها ساخته جیمز فارگو است. در این فیلم درام محصول مشترک ایران و آمریکا  که ۴۲ سال پیش ساخته شده و در آن «آنتونی کویین» و «محمدعلی کشاورز» همبازی هستند. فیلم از دقیقه ۱۳ وارد محل گورت می‌شود. ماجرای این فیلم در خاورمیانه می‌گذرد.

کبوترخانه‌ها از بناهای منحصربه‌فرد ایران‌اند و از این جهت این بناهای گلی و عظیم و تراکمشان دردشت گورت  برای فیلم‌ساز آمریکایی جالب توجه و شاخص بوده  و آن را مناسب برای ماجرایی یافته که قرار است در خاورمیانه بگذرد.

از شمار ۲۰ برج کبوتر واقع در گورت، ۱۲ برج  در سال ۸۸ به ثبت ملی رسیده است. ۲ برج نیمه مخروبه  و ۱۸ برج قابل مرمت و بازسازی است. از این تعداد برج کبوتر ،یک برج متعلق به دوران ایلخانی،دو برج قاجاری و بقیه برجها عصر صفوی است.

مدیر شهرداری منطقه ۱۵ درباره تصرف به حریم کبوترخانه‌ها، گفت که برج‌های کبوتر در حریم آن‌هاست و نه در محدوده روستا و بنابراین مجوزها را راسا صادر نمی‌کند.

مسعود قاسمی افزود: جهاد کشاورزی برای درخواست ساخت انبارهای کشاورزی و دامداری و یا فنس‌کشی باغ مجوزها را می‌دهد  و ما به استناد جهاد کشاورزی و کارگروه امور زیربنایی استان مجبوریم که مجوز بدهیم.

مدیرکل میراث فرهنگی یکی از اعضا کارگروه امور زیربنایی است و یکی از وظایف این کارگروه محافظت از بناها و فضاهای باارزش فرهنگی و تاریخی در استان است. اما این‌که چگونه در سال‌های گذشته مجوزها از این فیلتر گذشته‌اند جا تامل دارد.

قاسمی در ادامه بیان کرد: اگر مجوز ساخت‌وساز جدیدی باشد باید کارگروه امور زیربنایی تایید کند تا ما مجوز را صادر کنیم اما  در یک سال‌ونیم اخیر هیچ مجوزی برای اطراف برج‌ها حتی از سوی کارگروه زیربنایی استان هم داده نشده است.

وی از دی ماه سال گذشته مدیر شهرداری منطقه ۱۵ شد، خاطرنشان کرد که نمی‌توانند کار مرمتی بر روی کبوترخانه‌ها داشته باشند و راه حل آن‌ها این است که حریمی برای کبوترخانه‌ها تعیین کنند تا مالکان بتوانند در آن حریم، فعالیت اقتصادی کنند و مرمت کبوترخانه‌ها برایشان مقرون به صرفه باشد.

قاسمی در این باره افزود: معاونت شهرسازی شهرداری  با ما جلسات مکرری داشتند که بتوانیم کبوترخانه‌ها را تملک کنیم ولی  متاسفانه اکثر مالکان مخالفت کردند و بنابراین به این نتیجه رسیدیم که یک طرح توجیحی برای اطراف برج‌های کبوتر تدوین شود تا براساس آن مالکان  ترغیب به ترمیم  برجها شوند و به عنوان منطقه گردشگری در اختیار شهروندان قرار گیرد.

شهرداری منطقه ۱۵ در حالی سخن از طرح گردشگری در اطراف کبوترخانه‌ها می‌گوید که سال‌ها پیش اهالی گورت خودشان آستین‌ها را برای به گردش درآوردن چرخ گردشگری روستایشان بالا زده بودند اما هیچ‌وقت از چتر حمایتی برخوردار نشدند و همیشه با موانع و البته تصرف به حریم کبوترخانه‌ها مواجه بودند.

آن‌چه از کبوترخانه‌ها در اصفهان باقی مانده تنها  تعداد محدودی از سه هزار برجی است که شاردن در قرن چهارده برشمرده است. ۳۰۰ کبوترخانه نیمه فعال و مخروبه در اصفهان تا شعاع ۱۵۰ کیلوتری آن باقی مانده اند که از این تعداد چیزی در حدود ۷۰ برج کبوتر به ثبت ملی رسیده است.

استان اصفهان به عنوان قطب گردشگری کشور دارای ۱۰۷ شهر و یکهزار و ۹۳۴ روستاست؛ بیش از ۲۲ هزار بنا و اثر تاریخی در این استان شناسایی شده و یکهزار و ۸۵۰ مورد آن به ثبت ملی و چهار اثر آن به نام‌های میدان امام (نقش جهان)، کاخ چهلستون، باغ فین کاشان و مسجد جامع به ثبت جهانی رسیده است.