گل سرسبد جاذبه‌های تاریخی این شهرستان مجموعه جهانی تخت‌جمشید است، آینه‌ای تمام نما از تاریخ سلسله‌های باعظمت و باشکوه ایران باستان، یعنی هخامنشیان و ساسانیان‌.

با بازدید از این جاذبه بیش از پیش با فرهنگ، تاریخ، نبوغ‌ و هنر، آداب و رسوم و آئین‌های نیاکان خود در این دوره پر افتخار از تاریخ کشورمان آشنا می‌شویم‌.

تخت جمشید پایتخت تاریخی ایران

معرفی تخت‌جمشید آن چنان که شایسته آن است، حقیقتا دشوار است و تا این شاهکار تاریخی را از نزدیک نبینید، نمی‌توانید عظمت آن را درک کنید.

در هر قسمت از این مجموعه تاریخی شکوه و عظمت ایران باستان و سلسله هخامنشیان به چشم می‌نشیند؛ این مجموعه نمادی بی‌بدیل از نبوغ و هنر نیاکان ما و به قدری جذاب و فریبنده است که دنیا را مجذوب خود کرده است.

معماری تخت‌جمشید که از بخش‌های مختلف تشکیل شده، بی همتا محسوب شده و همچنان الهام بخش بسیاری از معماران و طراحان ایران و جهان به شمار می‌رود.

اگرچه امروز تخت‌جمشید به دلایل مختلف، آسیب‌های فراوانی دیده و آنگونه که باید حفاظت نشده است، اما سرستون‌های منحصر به‌فرد این گنج تاریخی، بقایای به جا مانده از کاخ‌های شاهان هخامنشی و تندیس‌های زیبای آن که با گذشت ۲۵۰۰ سال در برابر حوادث مختلف تاریخی مقاومت کرده و همچنان پابرجا باقی مانده، نگینی است که بر تارک تاریخ ایران می‌درخشد.

نقوش حک شده بر پیکره این مجموعه تاریخی، نمایش دهنده بخشی از سبک زندگی ایرانیان باستان و آداب و آیین‌های پسندیده نیاکان ما محسوب می‌شود.

تخت جمشید، مجموعه بقایای مهم‌ترین کاخ‌های سلسله هخامنشی را خود جای داده که از میان آن‌ها می‌توان به کاخ آپادانا (کاخ اختصاصی داریوش) کاخ تجر (کاخ اختصاصی کوروش) کاخ هدیش (کاخ اختصاصی خشایار شاه) کاخ صد ستون (کاخی به وسعت ۴۶۰۰۰ مترمربع که سقف آن بر صد ستون استوار شده است) کاخ شورا، کاخ اردشیر یکم، کاخ ملکه و آثار دیگر همچون دروازه ملل، آرامگاه اردشیر دوم، خزانه شاهی و تل تخت‌جمشید اشاره کرد.

ایجاد موزه تخت جمشید، که با تاثیرپذیری از معماری این بنای عظیم و باشکوه احداث شده، امکان نمایش بخشی از ارزشمندترین آثار به جا مانده از دوران هخامنشی را که طی سال‌های گذشته تاکنون کشف شده را فراهم کرده است.

قطعا بازدید از موزه منحصر به فرد تخت جمشید، مهمترین بخش و کامل کننده دیدار از این مجموعه جهانی است‌.

نقش رجب

یکی از سلسله‌های مقتدر ایران باستان و حتی جهان، سلسله ساسانیان بوده است، نقش رجب، بخشی از آثار برجای مانده از وقایع تاریخی دوران حاکمیت پادشاهان ساسانی بر ایران به شمار می‌رود.

نقوش برجسته این مجموعه از سه بخش تشکیل شده‌ است که به آن‌ها مجلس می‌گویند. در  مجلس اول واقع در شمال محوطه، شاپور اول، دومین پادشاه ساسانیان را سوار بر اسبی قوی هیکل می‌بینیم و در کنار او ۹ تن از بزرگان حضور دارند که ظاهرا برای امر مهمی در کنار یکدیگر جمع شده‌اند.

در مجلس دوم، مراسم تاجگذاری اردشیر بابکان به تصویر کشیده که در آن ۸ مرد، زن و کودک حضور دارند و یک روحانی زرتشتی در حال اعطای تاج به شاه است‌.

در مجلس سوم نیز مراسم تاجگذاری شاپور یکم، فرزند اردشیر بابکان نمایش داده شده است. در این مجلس نقوش شاپور یکم را در سوار بر اسب می‌بینیم که در حال گرفتن تاج خود از روحانی بزرگ زرتشتی است و او هم سوار بر اسب به تصویر کشیده شده است‌.

نقش رستم

در  نقش رستم نیز نقوش برجسته‌ای در دل صخره‌ها نقش بسته که تاریخ ایران را جاودانه کرده و در آن‌ها بخشی از دوران تاج‌گذاری و بر تخت نشستن اردشیر بابکان و پیروزی شاپور اول بر امپراطوری پر قدرت رم را به تصویر کشیده شده است‌.

در ضمن آرامگاه ابدی پادشاهان قدرتمند هخامنشی همچون داریوش کبیر، خشایارشاه و داریوش دوم نیز در این مجموعه قرار دارد؛ البته هیچ راه ورودی به داخل آرامگاه‌ها وجود ندارد و مقبره‌ها کاملا مهروموم شده‌اند.

کعبه زرتشت

اثر دیگری که در این مجموعه باعث جلب توجه گردشگران می‌شود، کعبه زرتشت است که زمانی کتاب مقدس اوستا و گنجینه‌های درباری در آن نگه‌داری می‌شده است؛ البته اطلاعات زیادی از این بنای مرموز وجود ندارد و معماهای زیادی در مورد آن حل نشده است. یکی دیگر از حقایق جالب در مورد این بنا، وجود سنگ نبشته شاپور یکم روی یکی از دیواره های آن است که به آن سنگ نبشته پهلوی نیز می‌گویند.

شهر تاریخی استخر

در زمان هخامنشان شهرهای آباد و پر رونق زیادی زیادی در استان فارس وجود داشته که یکی از آن‌ها همین شهر تاریخی استخر یا اصتخر است. این شهر در ایران باستان در زمره بزرگ‌ترین و باشکوه‌ترین شهرهای ایران قرار داشته است؛ اما  پس از حمله اعراب به ایران کاملا نابود شد و اکنون به جز یک دروازه سنگی، چند ستون و چند دیوار سنگی چیزی از آن باقی‌نمانده است‌.

مقبره کمبوجیه (زندان سلیمان)

یکی دیگر از آثار شاخص به جا مانده از سلسله هخامنشی، مقبره کمبوجیه یا زندان سلیمان بوده است که درحال‌حاضر تنها یک دیوار با سنگ‌های سفید مرمرنما با حفره‌هایی شبیه به پنجره از آن باقی‌مانده است. مقبره کمبوجیه در زمان خود یک شاهکار معماری بوده و آن چنان محبوب بوده است که داریوش تصمیم‌ گرفته است نمونه مشابه آن را در نقش‌رستم بنا کند که همان کعبه زرتشت است. جالب است بدانید این اثر تاریخی در فهرست میراث جهانی یونسکو به نام بنای زندان به ثبت رسیده است‌.

قلعه استخر

در انتهای شمال غربی جلگه مرودشت، سه کوه جدا از هم دیده می‌شوند که قلعه استخر روی یکی از آن‌ها دیده می‌شود. قلعه استخر متعلق به دوران دیلمیان بوده و اکنون به جز چند ویرانه چیزی از آن باقی‌نماده است‌.

در گذشته استخر بزرگی در میان این قلعه قرار داشته که همیشه پر از آب بوده و اکنون چند درخت سرو چند صد ساله در کنار آن قد برافراشته‌اند. همچنین به تازگی چاهی سنگی به عمق ۶۰ متر در میان این بنا کشف شده که قبلا سرپوشیده است. جالب است این چاه هنوز هم آب دارد.

غار اشکفت گاوی

اگر به غارهای مرموز و باستانی علاقه‌مند هستید، بازدید از غار اشکفت‌ گاوی را که در ۵ کیلومتری جنوب غربی مرودشت واقع شده از دست ندهید. در این غار آثار و نشانه‌هایی از انسان‌های نخستین به دست آمده که می‌توان به شیوه تدفین انسان در عصر انسان هوشمند، ابزارهای سنگی و ابزارهای استخوانی اشاره کرد.

طبق تحقیقات انجام شده، برخی از اشیای کشف شده در این غار متعلق به دوران پارینه سنگی، یعنی ۱۶ تا ۲۷ هزار سال پیش هستند. اشکفت گاوی که دهانه آن به سمت رود کر قرار  دارد و در فاصله ۱۰۰ متری از رود کر قرار گرفته است، در سال ۱۳۴۸ کشف و کاوش آن در سال ۱۳۵۷ آغاز شد.

تل باکون یکی دیگر دیدنی‌های باستانی مرودشت است که در نزدیکی تخت‌جمشید واقع شده است. قدمت یکی از تپه‌ها به ۵۰۰۰ سال پیش از میلاد و قدمت دیگری به ۵۰۰۰ سال پیش از میلاد باز می‌گردد. ظروف سفالی منقوش یافته شده در این دو تپه ارزش بسیاری زیادی دارند و تعدادی از آن‌ها در موزه ملی تهران نگه‌داری می‌شوند.

پل خان

پل خان یکی از پل‌های تاریخی نزدیک مرودشت بوده که در عصر صفویه و در سال‌های بین ۱۰۲۱ تا ۱۰۴۳ روی رودخانه کر احداث شده است. این پل با ۵ دهانه، طول ۱۰۰ متر، عرض ۵ متر بنایی و ارتفاع ۱۳ متر (در بالاترین نقطه پل) مستحکم است که از سنگ و ساروج (خاک رس و آهک) ساخته شده است‌.

پل بیدگل در بخش درودزن، دهستان ابرج، روستای بیدگل، پل تاریخی استخر در دهستان نقش رستم، روستای حاجی آباد، ۱۰۰ متری جنوب غرب شهر استخر متعلق به عصر ساسانی و پل سیوند در ۲ کیلومتری شمال روستای سیوند از توابع مرودشت که متعلق به دوران ساسانیان و اشکانیان است و پل بند امیر واقع در روستای بند امیر، از دیگر پل‌های تاریخی مرودشت هستند.

امامزاده ایوب نبی

در یک کیلومتری جنوب روستای چمنی رامجرد در ۳۰ کیلومتری مرودشت، بقعه‌ای متبرکه به نام امامزاده ایوب نبی وجود دارد که نزد مزدم روستا از احترام ویژه‌ای برخوردار است. همچنین در امامزاده ایوب چشمه‌ای جریان دارد که به اعتقاد مردم اهالی آب آن شفابخش است. وجود فضای سبز دلنشین و سکوهایی برای استراحت در اطراف بقعه موجب شده این امامزاده که در دل کوه قرار گرفته، به تفرجگاهی برای مردم تبدیل شود.

همچنین در ۵۰۰ متری این امامزاده تپه‌ای پرشیبی وجود دارد که در گذشته جوانان از آن به عنوان سرسره استفاده می‌کردند؛ اما امروزه دیگر استقبال چندانی از آن نمی‌شود.

بهشت گمشده یا تنگ بستانک

بهشت گمشده نامی درخور و برازنده این مکان رویایی است. پوشش جنگلی انبوه، آبشارهای خروشان، منظره زیبا و بکر دریاچه سد درودزن که در مسیر آبشارها قرار دارد، درختان سربه‌فلک کشیدده بلوط، معماری منحصربه‌فرد خانه روستاهای منطقه و شالیزارها، همه و همه تنگ بستانک را به بهشتی مثال‌زدنی تبدیل کرده‌اند. یکی از جذابیت‌های خاص این منطقه، رویش انواع مختلفی از درختان در بسترهای سنگی است که نشانه‌ای از قدرت بی‌رقیب و تحسین‌برانگیز طبیعت است.

بهترین زمان بازدید از تنگ بستانک بهار و تابستان، مخصوصا از اوایل اردیبهشت تا اواخر مرداد است. برای دسترسی به بهشت گمشده باید ابتدا وارد جاده تنگ براق شوید و سپس از طریق آن به سمت کامفیروز حرکت کنید .

آبشار دشتک

در نزدیکی مرودشت و در ناحیه‌ای به نام دشتک ابرج، روستایی به نام ابرج وجود دارد که دو آبشار زیبا را در خود جای داده و آبشار دشتک یکی از آن‌ها است. هر کسی برای نخستین بار آبشار دشتک را ببیند؛ مبهوت زیبایی آن می‌شود. در ضمن درختان بلند و کهن گردوی اطراف آبشار نیز زیبایی آن را دو چندان کرده است.

روستای دشتک

اگر چه گردشگران کمی از وجود این روستا و آبشار مطلع هستند؛ اما هر دو جاذبه به خوبی توانایی جذب گردشگر را دارند؛ زیرا روستای دشتک ابرج با برخورداری از صدها هکتار باغ انگور و گردو یکی از زیباترین روستاهای استان فارس بوده و به‌تازگی به روستای هدف گردشگری نیز انتخاب شده است.

از دیگر جاذبه‌های این روستا می‌توان به معماری خاص خانه‌های روستا درخت چهار کهن روستا که احتمالا قدمت آن به ۴۰۰۰ سال می‌رسد، چشمه‌های آب معدنی خنار، نهروم، مرشدی، آبگری، ده گاه، دره و آبگرمی با آبی شفابخش برای درمان بیماری‌ها و چندین چشمه دیگر از جمله بید چنگ، آب چغور، باغ جمال (باباجمال) و…، ۶ آسیاب قدیمی، راه‌پله‌ای با ۱۲۰۰ پله سنگی و امامزاده فخرالدین اشاره کرد.

سد درودزن

سد درون زن یکی از جاذبه‌های شناخته‌شده مرودشت بوده و در ۵۰ کیلومتری شمال غرب مرودشت واقع شده است. قدمت بنای اولیه این سد که در بهترین نقطه رود کر ساخته شد، به سلسله هخامنشیان باز می‌گردد و در آن زمان یکی از شاهکارهای معماری محسوب می‌شده و درحال‌حاضر عنوان قدیمی‌ترین سد خاورمیانه را نیز به خود اختصاص داده است.

در اطراف دریاچه سد نیز مناظر زیبایی به وجود آمده و علاوه بر سازه سد، دریاچه آن نیز دیدنی است؛ البته متاسفانه در چند سال اخیر، خشکسالی گریبان‌گیر این سد نیز شده و آب آن به میزان چشمگیری کاهش پیدا کرده است.

تفرجگاه تیرباغ

اگر می‌خواهید هوای خنک و چشم‌انداز نسبتا سرسبزی را تجربه کنید، تفرجگاه تیرباغ در روستای کنداز را که پوشش گیاهی مناسبی دارد و دارای چند چشمه و رود است، از دست ندهید.

تنگ خشک

تنگ خشک مرودشت یکی از تفرجگاه‌های مرودشت بوده که در بخش سیدان، بعد از روستای سیوند قرار گرفته و پوشش جنگلی نسبتا مناسبی دارد. این تفرجگاه در گذشته از چند آبشار نیز برخوردار بوده است؛ اما درحال‌حاضر متاسفانه تمام آن‌ها خشک شده‌اند.

قصر قلات

در اطراف شهر سیدان واقع در بخش سیدان شهرستان مرودشت، روستایی به نام قلات وجود دارد که طبیعت بکری دارد و چند جاذبه تاریخی مانند قصر قلات (مکانی برای نگه‌داری قلات در زمان هخامنشیان)، کلیسای باستانی روستا که از معماری سنگی و جالبی برخوردار است، آسیاب‌های قدیمی، گورستانی تاریخی با سنگ‌های حجاری و حکاکی شده، بازار قدیمی و سنگ‌فرش شده و قلعه قزل ارسلان را در خود جای داده است.

قلعه قلات

این شهر تعدادی جاذبه تاریخی مانند باغ بدره، حوض ماهی، سرآسیاب، چهل دختران و میان مورت حوض ماهی، آبشارهای سه گانه این روستا و دو رودخانه شب شتری و چشمه انجیری را که پوشش گیاهی جذابی از جمله گیاهان خودروی دارویی و وحشی دارند و تفرجگاه‌های مناسبی در اطراف آن‌ها ایجاد شده است، نیز در خود جای داده است.

از دیگر  دیدنی های مرودشت می‌توان به غار پلنگان اشاره کرد که در آن استخوان حیوانات به وفور دیده می‌شود و به دلیل مشاهده ردپای پلنگ در آن، پلنگان نامیده شده است. این غار در نزدیکی روستای میان‌قلعه واقع شده است.

غار شاداب یا عروس یکی دیگر از غارهای مرودشت بوده ۳۰ کیلومتری شمال غرب مرودشت واقع شده است و برای رسیدن به آن باید تحمل دو ساعت کوه‌نوردی سبک را داشته باشید. این غار به ثبت ملی هم رسیده است.

منبع:برنا