نوشته‌ها

گردشگری بلای جان محله 1000 ساله یزد

در حالی محله 1000 ساله‌ی بازار نو در یزد به واسطه توسعه گردشگری رونق گرفته اما همین گردشگری این روزها بلای جان این محله شده و توسعه بیش از حد بوم‌گردی‌ها، این محله تاریخی را به شدت نیازمند تقویت جریان زندگی کرده است.

«بازار نو» محله‌ای کوچک در مجاورت محله «وقت الساعت» و در محدوده بافت جهانی شهر یزد است که از شمال به محله فهادان و از جنوب، شرق و غرب به محله وقت‌الساعت محدود می‌شود.

در این محله کوچک و تاریخی بافت جهانی یزد، اماکن گردشگری متعددی قرار گرفته که از جمله آن‌ها می‌توان به مسجد «ملا عبدالخالق»، مسجد «آکریما»، «بقعه گنبدهشت»، «مسجد زین‌الدین‌آقا»، «خانه امام حسینی»، «مسجد بازارچه»، «مسجد افشارها» و «مسجد سادات قول هوالهی» اشاره کرد.

این محله تاریخی که تا قبل از ثبت جهانی رونق خود را از دست داده بود، پس از ثبت شدن یزد در فهرست آثار جهانی یونسکو به تکاپو افتاد هرچند که فعالیت‌های اداره کل میراث فرهنگی استان در سال‌های اخیر نیز نسب به مرمت و رونق این محله بی‌تاثیر نبوده است.

به گفته مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان یزد، این محله با وجود رونق چشمگیری که پس از ثبت جهانی داشت، با رشد بیش‌ از حد بومگردی‌ها روبرو شد به همین دلیل نیز به تازگی از اعطای مجوز بومگردی و مراکز اقامتی در این محله خودداری می‌شود.

«سیدمصطفی فاطمی» در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا، با اشاره به این که محله تاریخی «بازار نو» نیازمند تقویت جریان زندگی است، در رابطه با این موضوع تصریح می‌کند: این محله که مرمت آن مانند سایر محلات تاریخی انجام شده، نسبت به محلات تاریخی دیگر از تعداد زیادی بومگردی و مرکز اقامتی برخوردار است که این مسئله مشکلاتی را در این محله به وجود آورده و اداره کل میراث فرهنگی برای تقویت جریان زندگی و سکونت در محله، از اعطای مجوز بوم‌گردی در این محله ممانعت می‌کند تا بسیاری از سازه‌ها تبدیل به مکان گردشگری نشوند و و سکونت محلی‌ها در آن با ظرافت بیشتری نسبت به سایر محلات تاریخی شهر جریان پیدا کند.

این مسئول به آماده سازی و زیباسازی این محله تاریخی نیز اشاره می‌کند و می‌گوید: محله تاریخی «بازار نو» مانند سایر محلات اما با عنایتی ویژه مرمت شده و در حال حاضر نیز برای نوروز و پذیرایی از گردشگران آماده می‌شود.

وی در رابطه با تاریخچه این محله تاریخی و پررونق گردشگری نیز اظهار می‌کند: محله بازار نو در قرن چهارم هجری قمری خارج از حصار شهر قرار داشت اما بعد از این قرن و حوالی قرن پنجم وارد حصار شهر شد لذا این محله 1000 ساله، جزو یکی از قدیمی‌ترین محلات یزد محسوب می‌شود.

مدیر کل میراث فرهنگی استان اضافه می‌کند: محله امروزی «بازار نو» تا قبل از قرن هفتم و طی دوره‌های مختلف، عنوان محله نداشت و هنوز شهرنشینی به آنجا نرسیده بود اما از اواخر قرن‌ ششم تا اوایل قرن هفتم به دنبال ایجاد اندک سازه‌هایی، گسترش بیشتری یافت و در قرن هفتم وارد محدوده حصار بافت تاریخی شد.

وی این دوران را مصادف با حکومت «امیر مبارزالدین» از دوران آل مظفر می‌داند و می‌گوید: در دوران شاه یحیی در قرن هفتم این محله به یکی از مرکزی‌ترین محلات یزد تبدیل می‌شود و مورد توجه ویژه‌ای قرار می‌گیرد.

فاطمی که معتقد است شکل‌گیری بازار این محله متعلق به دوران پس از تبدیل شدن به محله و شهرنشینی است، اظهار می‎کند: به ترتیب مسجد جامع نو، بازار نو و در امتداد آن دروازه نو شکل گرفته است که به علت تخریب بخشی از بازار قدیمی و شکل‌گیری بازاری جدید به آن که بازار نو نام گرفته، به تدریج محله نیز به همین عنوان نامگذاری شده است.

منبع:ایسنا

آشنایی با کاروانسرای زین الدین

کاروانسرای زین الدین که از شاهکار معماری دوره صفویه محسوب می‌شود تنها بنای مدور ایرانی است.

این کاروانسرا در 60 کیلومتری جاده یزد – کرمان و در فاصله 500 متری از جاده قرار دارد.

این کاروانسرا به دستور زین الدین گنجعلی خان ریگ حکمران کرمان و به امر شاه عباس ماضی در قرن 10 قمری ساخته شد.

کاروانسرای زین الدین در قرن 10 قمری محل استقرار تفنگچیان و مستحفظان بوده و اکنون با حفظ اصالت پیشینش، هتل گردشگران در یزد شده است.

کاروانسرای زین‌الدین؛ عملکرد خوب، نتیجه بدmore

این کاروانسرا از نظر معماری دارای اهمیت خاصی است و نمونه دیگری از آن به جز کاروانسرای بین کاشان و نطنز که ویران شده، وجود ندارد.

نقشه این کاروانسرا به شکل دایره است و دارای 5 برج نیم دایره است که به دیواره 8 متری آن متصل‌اند.

ساختمان این بنا از آجر است. پس از سر در نسبتاً وسیع ضلع جنوبی، هشتی و سپس صحن دوازده ضلعی قرار دارد.

در اطراف صحن، رواق‌های سکوداری وجود دارد و در انتهای هر رواق اتاق‌هایی مشابه دیده می‌شود.

در طرفین هشتی ورودی و پشت اتاق‌ها، راهروهای وسیع و طولانی قرار دارد که اصطبل چهارپایان بود. فضای ضلع شمالی بنا- گویا شاه نشین- دارای سقفی بلند با کاربندی است.

در داخل بنا عمدتاً از تزیینات آجر در نما استفاده شده که تابع طرح 12 ضلعی حیاط یا صحن مرکزی آن است. قسمت شاه‌نشین در بدنه و سقف دارای اندود گچ و کاربندی است.

کنگره‌ها و تیراندازهای لبه بام، ترکیب انحنای برج و دیواره ها و نمای تمام آجر آن، چهره خاصی به این کاروانسرا بخشیده است.

از بارزترین مشخصه این بنا می‌توان به قرینه بودن شرق و غرب آن اشاره کرد و آب آن نیز از چشمه تامین می‌شد که امروزه نیز وجود دارد.

این کاروانسرا در سال 2006 دیپلم افتخار یونسکو به دلیل «احیا و ساماندهی با بهره گیری از مصالح سنتی» دریافت کرد.

این بنای تاریخی بازسازی و به محل مناسبی برای اسکان و پذیرایی گردشگران تبدیل شده است.

کاروانسرای زین الدین با شماره ثبتی 926 و مورخ 28/5/51 در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید.

منبع:همشهری