نوشته‌ها

مرگ با طعم سودای گنج‌

بر اساس آمار منتشر شده از سوی یگان حفاظت وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی ۵۸ نفر طی سه سال‌ اخیر جان خود را در حین حفاری‌های غیر مجاز در سراسر کشور از دست دادند، این آمار تلخ تکان‌دهنده باید درس عبرتی برای سوداگران شود.

بیشترین آمار مرگ و میر ناشی از این حفاری‌های غیرمجاز مربوط به استان کرمانشاه با ۱۱ نفر فوتی طی سه سال اخیر است.

مرگ در گودال با گازگرفتگی

مرداد سال ۹۹ بود که در شهرستان گیلان‌غرب پنج جوان ۳۴ تا ۴۳ساله برای پیدا کردن گنج به دامنه ارتفاعات غار مشرف به روستای کلاه دراز سفلی دهستان چله رفتند و گودالی را به دهانه حدود ۵۰ سانتی‌متر و عمق ۹ متر حفر کردند که متاسفانه به دلیل گازگرفتگی فوت کردند و یک نفر هم توسط پرسنل نیروی انتظامی دستگیر شد.

بر اساس بررسی انجام شده توسط یگان حفاظت میراث‌فرهنگی استان کرمانشاه و بنابر اظهارات فرمانده نیروی انتظامی شهرستان گیلانغرب، این پنج نفر به قصد دستیابی به اموال تاریخی اقدام به حفر تونل در صخره‌ای در نزدیکی روستای کلاه دراز سفلی که فاقد داده تاریخی بود، کردند.

همچنین در اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۰ بود که چهار نفر دیگر از استان کرمانشاه اقدام به حفاری غیر مجاز در تپه‌ای بنام سنجان که بین دو روستای محمد آباد و زمانی از توابع بخش دینور شهرستان صحنه واقع شده است، کردند و چاهی را به عمقی حدود ۳۰ متر حفر و موتور برق و دستگاه پیکور را به درون چاه منتقل کردند که در نهایت سه نفر از این حفاران به علت گازگرفتگی جان خود را از دست دادند و با تلاش نیروهای آتش نشانی و انتظامی جسد آن‌ها از درون چاه خارج می‌شود، همچنین یک نفر نیز توسط پرسنل نیروی انتظامی دستگیر شد.

طی بررسی انجام شده توسط کارشناسان، این تپه ثبت یا شناسایی نشده بود و برابر اعلام آن‌ها دارای یک یا دو لایه آثار سکونت تا عمق نیم متر بوده است. حفاران غیرمجاز براساس توهم گنج‌یابی تاوان سنگینی را به قیمت از دست دادن جان خود پرداخت می‌کنند.

ریزش آوار و برق‌گرفتگی

بعد از استان کرمانشاه استان اصفهان با هشت فوتی طی سال‌های ۹۸ و ۹۹ رتبه دوم را در مرگ و میر ناشی از این حفاری‌های غیرمجاز به خود اختصاص داده است. ازاین تعداد چهار حفار غیرمجاز که سه نفر آن‌ها بین ۴۰ تا ۴۶ سال سن داشتند در شهر کهریزسنگ و یک نفر ۴۲ساله در شهر گلدشت کشته شده‌اند. متوفیان در کهریزسنگ در حین انجام عملیات حفاری در چاه دچار گاز گرفتگی شده ومتوفی گلدشت در حین حفاری به سیستم انتقال برق زیرزمینی برخورد کرده و دچار برق گرفتگی شده است.

همچنین در سال ۱۳۹۸ یک فرد ۳۵ساله در حین حفاری در یک خانه تاریخی در بافت تاریخی شهر اصفهان براثر ریزش آوار خانه تاریخی در زیر آوار مدفون می‌شود و فوت می‌کند.

استان‌های خراسان رضوی و ایلام هر کدام با پنج فوتی رتبه‌های بعدی آمار مرگ و میر ناشی از حفاری‌های غیرمجاز طی سال‌های ۹۸.۹۹ و ۱۴۰۰ به خود اختصاص داده است. همچنین میانگین سنی فوت شدگان در استان خراسان رضوی ۳۲ تا ۳۵ سال بوده است.

استان‌های فارس، گلستان و گیلان طی سه سال اخیر چهار فوتی، استان‌های همدان و مرکزی سه فوتی، مازندران، کردستان، اردبیل و آذربایجان غربی با دو فوتی و استان‌های آذربایجان شرقی، خوزستان و زنجان با یک فوتی کمترین آمار مرگ و میر ناشی از حفاری‌های غیرمجاز را داشتند.

خوشبختانه استان‌های البرز، بوشهر، تهران، چهارمحال و بختیاری، خراسان جنوبی، خراسان شمالی، سمنان، سیستان و بلوچستان، قزوین، قم، کرمان، کهگیلویه و بوبراحمد، لرستان، هرمزگان و یزد هیچ آمار فوتی طی سه سال گذشته نداشتند.

سوداگران حفاری‌های غیرمجاز که به جای رسیدن به «گنج» به کام «مرگ» رفته‌اند. آمار فوتی‌ها ناشی از حفاری‌های غیرمجاز طی سال‌های ۹۸. ۹۹ و ۱۴۰۰ نشان می‌دهد که میانگین سنی افرادی که به کام مرگ کشیده شده‌اند ۳۲ تا ۴۵ سال است، جوانانی که با سودای گنج‌یابی زندگی خود و خانوادهَشان را نابود کردند.

منبع:میراث آریا

توهم گنج و گنج‌یابی

افزایش جرایم در این حوزه و آمار تکان‌دهنده در محاکم قضایی، ورود کلاه‌برداران حرفه‌ای به این عرصه، مال‌باختگانی که در دام این کلاه‌برداران اسیر می‌شوند و وجود تلفات انسانی بی‌شمار در جریان این حفاری‌ها نشان می‌دهد که در این موارد برخورد جدی و بدون اغماض و آگاه‌سازی مردم ضرورتی انکارناپذیر است.

۶۰درصد حفاری‌های غیرمجاز در کشور توسط افراد سودجو، خلاف‌کار و کلاه‌برداران حرفه‌ای صورت می‌گیرد که تعدادی از آن‌ها نیز توسط رمال‌ها و دعانویسان تحریک شده و اقدام به این کار می‌کنند و سویی دیگر تبلیغ آزادانه در فضای مجازی تحت عناوین آموزش و فروش دستگاه‌های گنج‌یاب عاملی برای تحریک و ایجاد وسوسه افراد ناآگاه هستند.

در این راستا علاوه بر تخریب محوطه‌های تاریخی، بیشترین آسیب را روستاییان متحمل می‌شوند چرا که ورود این افراد به محیط روستاها اولا موجب توسعه و رواج انواع بذهکاری‌ها در روستاها می‌شود و از طرفی دیگر این سوداگران با حفاری‌های عجیب و غریب مانند حفر تونل و چاه موجب خسارت‌های مالی و جانی و دامی به آن‌ها می‌شوند، همچنین علاوه بر این موارد بارها اتفاق افتاده است حفاران غیرمجاز در روستاها زمانی که از حفاری‌های غیرمجاز نتیجه نمی‌گیرند با دزدیدن اموال و احشام و دام‌های اهالی به کار خود خاتمه و متواری می‌شوند.

اما بررسی بیشتر دلایل افزایش حفاری‌های غیرمجاز در کشور نشان می‌دهد آنچه موجب افزایش این معضل اجتماعی شده است عواملی مانندعدم آگاهی و فرهنگ‌سازی، افزایش پول‌شویی در جامعه، بیکاری و فشارهای اقتصادی هستند.

بعضی از جوانان بیکار با مشاهده کسانی که از طریق پول‌شویی به جایی رسیده‌اند فکر می‌کنند که این افراد از طریق گنج‌یابی به این زندگی رویایی رسیده‌اند لذا بیل و کلنگ برداشته و به تخریب هویت و شناسنامه خود اقدام می‌کنند.

از طرفی دیگر بیکاری رابطه مستقیم با افزایش حفاری‌ها دارد چرا که در دوران شیوع ویروس کرونا شاهد افزایش حفاری‌ها در کشو هستیم و از طرفی به‌طور سنتی در فصل زمستان با افزایش بیکاری آمار حفاری غیرمجازی بیشتر می‌شود.

یکی دیگر از معضلات حفاری‌های غیرمجاز، حفاری بقاع متبرکه و امام‌زاده‌ها با هدف شبه‌افکنی در دین است چرا که این افراد در برخی موارد جزء گروه‌های معاند بوده، دو هدف را دنبال می‌کنند یک به دنبال جسد مومیایی و دفینه و دوم به دنبال شبهه‌افنکی در مورد اعتقادات مردم هستند، لذا ضرورت دارد دستگاه‌های امنیتی و انتظامی موضوع را به طور ویژه پیگیری و متخلفان را به جزای عمل خود برسانند.

برخورد با این اقدامات نیازمند پیشگیری‌های اجتماعی و کیفری است برای پیشگیری اجتماعی می‌توان اقداماتی مانند آموزش کودکان و نوجوانان و گنجاندن یک واحد درسی به دانش‌آموزان درباره اهمیت و آشنایی با میراث‌فرهنگی و حفظ آن، اجرای کلاس‌های درس تاریخ در محوطه‌ها و بناهای تاریخی و استفاده از رسانه‌های اجتماعی و فضای مجازی به‌ویژه صدا و سیما به منظور آشنایی عموم شهروندان به منظور بالا بردن مشارکت مردمی در حفظ و صیانت از آثار تاریخی انجام داد و همچین استفاده از گروه‌ها، انجمن‌ها و تشکل‌های مردمی و فعال کردن انجمن‌های میراث‌فرهنگی و… در بعد پیشگیری نقش بسیار مهمی دارد.

از طرفی مجازات کیفری عاملان و اجرای عدالت بدون اغماض می‌تواند از تخریب و غارت اموال فرهنگی و تاریخی جلوگیری کرده و موجب حفاظت از این میراث گرانبها شود.

منبع:میراث آریا