جای تعجب نیست که اگر از یک سنندجی بپرسید روز جمعه برای کوهنوردی یا برای پیاده‌روی و یا برای عوض کردن حال و هوای خود کجا می‌روی پاسخش یک اسم ۵ حرفی باشد؛ “آبیدر”

آبیدر یکی از کوه‌های اطراف شهر سنندج است که به یکی از نمادهای اصلی این شهر در ذهن بسیاری از گردشگران داخلی و خارجی مبدل شده است و ارزش بسیاری برای مردم شهر دارد.

اگر در چند دهه گذشته می‌خواستید از طبیعت آبیدر استفاده کنید تنها راه ممکن استفاده از پیاده راه‌های خاکی بود اما با احداث جاده دسترسی تا قله آبیدر پای خودروهای نیز به بالای این کوه باز شد به طوری که اکنون روزانه هزاران خودرو از آن بالا می‌روند و تعدادی نیز به وسیله خودروهای آفرود خود به طبیعت گردی می‌پردازند.

حضور خودرو در بالای کوه آبیدر موجب تاثیر بر روی حیات وحش این کوه شده به طوری که در گذشته بسیاری از حیوانات وحشی که در آن زندگی می‌کردند اکنون دیگر دیده نمی‌شوند.

شاید حضور ویروس کرونا از حیث فرصت تنفس دادن به محیط زیست نقش مثبتی را بازی کرده باشد و چند ماهی حیات وحش و گونه‌های گیاهی آبیدر به واسطه عدم تردد خودروها و کاهش مراجعات مردم از گزند در امان مانده باشند.

نبی احسنی، کارشناس محیط زیست با بیان اینکه موضوع حضور خودروها در مناطق کوهستانی همیشه جای مجادله دوستداران محیط زیست بوده اظهار کرد که افرادی به جای لذت بردن از پستی و بلندی‌های طبیعت و لمس آن، خودورهای قوی خود را به کار می‌اندازند تا به دامن کوهستان بروند.

وی با اشاره به اینکه بیوم‌ها از چند اکوسیستم مشابه تشکیل شده‌اند افزود که استان کردستان در بیوم درختان برگ باریک و برگ پهن معتدله خزان کننده قرار دارد که بارندگی ۳۰۰ تا ١۰۰۰ میلیمتری در سال دارند.

این کارشناس محیط زیست با بیان اینکه اکوسیستم آبیدر سنندج نه خیلی کوهستانی و نه تپه ماهوری و دشت است، تصریح کرد: اکوسیستم آبیدر با داشتن گیاهان چند ساله و یک ساله به نوع خود منحصر به فرد است که البته درخت به اندازه‌ای که باید باشد در این اکوسیستم وجود ندارد و تنها تعداد کمی درخت زالزالک، بادام تلخ و نارون کوهی یافت می‌شود.

وی عنوان کرد که به دلیل شیب زیاد آبیدر و سایر پارامترهای این اکوسیستم نباید عبور خودرو در آن اتفاق بیافتد زیرا روز به روز تعداد گیاهان این اکوسیستم کاهش می‌یابد و فرسایش خاک در آن به وجود می‌آید.

احسنی ادامه داد که سست شدن خاک در کوه آبیدر زمینه از بین رفتن و تغییر این اکوسیستم را فراهم می‌آورد.

وی خاطرنشان کرد که یکی دیگر از مزایای اکوسیستم آبیدر برای شهر سنندج که از لحاظ توپوگرافی در میان چند کوه بلند محاصره شده و جریان هوا در آن کم است، بحث تصفیه هوا است.

این کارشناس محیط زیست با بیان اینکه آبیدر هویت فرهنگی شهر سنندج است گفت: مردم سنندج به واسطه وابستگی به این کوه، در چند سال اخیر اکوسیستم آبیدر را از گزند تخریب محفوظ نگاه داشته اند.

وی اظهار کرد که اکنون عده‌ای که بیشتر از قشر جوان شهر است اقدام به استفاده از خودرو قوی شخصی برای گردش در طبیعت آبیدر می‌کنند.

احسنی با بیان اینکه تنها راه مناسب استفاده از اکوسیستم آبیدر حضور مردم بدون خودرو است، افزود که استفاده از مسیرهای آسفالت در مقایسه با اینکه افراد در هر طبیعتی اقدام به حرکت با خودرو خود کنند کم ضررتر است.

وی تصریح کرد که اگر به همین شکل از اکوسیستم آبیدر استفاده شود در آینده نزدیک خطر بروز سیلاب و سایر بحران‌ها به وجود می‌آید که مسئولان مربوطه باید از هم‌اکنون اقدامات پیشگیرانه خود را شروع کنند.

این کارشناس محیط زیست با ابراز مخالفت شدید خود با عبور خودروها در طبیعت و به ویژه پارک جنگلی آبیدر عنوان کرد که چند سالی است عده‌ای با نام آفرودسوار خارج از مسیرها در داخل اکوسیستم‌های ناب کردستان در حال رفت و آمد هستند که یک نوع گردشگری زشت را میان مردم جا انداخته است.

وی ادامه داد که افرادی که از خودرو برای طبیعت گردی استفاده می‌کنند متاسفانه از ضررهای این عادت خود اطلاعی ندارند.

احسنی با تاکید بر ضرورت کار فرهنگی در خصوص تهدیدات رفتار مردم بر روی اکوسیستم آبیدر خاطرنشان کرد که اگر مردم از خطرات حضور با خودرو در آبیدر باخبر شوند شاید در رفتار خود تجدید نظر کنند.

وی با اشاره به عدم وجود اطلاعات منسجم در خصوص آبیدر گفت: متاسفانه دیتاهای علمی درخصوص آبیدر وجود ندارد و جمع کردن آن می‌تواند درخصوص آشنایی بیشتر و علمی مردم و شناسایی بحران‌ها و عوامل تهدیدکننده و مدیریت اکوسیستم مهم باشد.

این کارشناس محیط زیست با تاکید بر ضرورت ایجاد فرم گردشگری در آبیدر سنندج اظهار کرد که می‌توان از وجود افرادی که آبیدر را به خوبی می شناسند برای معرفی آن به سایر گردشگران استفاده کرد و این راه بسیار کم خطرتر از حضور افراد تنها و با خودرو شخصی در طبیعت آبیدر است.

وی با بیان اینکه نمونه آبیدر با وجود تعداد زیادی کوه در اطراف شهر سنندج یافت نمی‌شود درپایان یادآور شد که آبیدر سنندج مدیریت منسجمی ندارد و شهرداری، منابع طبیعی و آبخیزداری و میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری هرکدام مدیریت بخشی از آن را به عهده دارد و باید مدیریت آبیدر به یک ارگان واگذار شود.
آسور شعبانی، مدیر سازمان سیما، منظر و فضای سبز شهرداری سنندج در گفت و گو با ایسنا تصریح کرد که می‌توان نحوه استفاده از پارک جنگلی آبیدر را به چند بخش تقسیم کرد و در تعدادی از بخش‌ها عبور خودرو را ممنوع کرد.

وی عنوان کرد که یکی از تفریحات امروزه جوانان سنندجی حضور در آبیدر است و تعدادی از افراد توانایی پیاده روی را ندارند پس با این وجود نمی‌توان به کل ورود خودرو به پارک جنگلی آبید را ممنوع کرد.

مدیر سازمان سیما، منظر و فضای سبز شهرداری سنندج با بیان اینکه نباید دید یک جانبه داشت ادامه داد که مسیرهای مرتفع پارک آبیدر را می‌توان برای خودروها عبور ممنوع اعلام کرد و بخشی از مسیر نیز قابلیت پیمایش توسط خودرو را داشته باشد.

وی خاطرنشان کرد که به دلیل محبوبیت آبیدر در میان تمام اقشار و سنین شهر سنندج باید پیش از تصمیمگیری به نظر همه آن‌ها توجه کرد.

شعبانی گفت: می‌توان در تعدادی از مسیرهای آبیدر نیز تنها عبور وسایل نقلیه عمومی را آزاد گذاشت اما به شخصه با مسدودسازی عبور خودرو در این پارک جنگلی مخالف هستم.

وی اظهار کرد که یکسری برنامه برای آبیدر مثل اختصاص مسیر کالسکه‌رو در نظر گرفته شده اما تصمیم اصلی را مردم باید بگیرند.

مدیر سازمان سیما، منظر و فضای سبز شهرداری سنندج با بیان اینکه نمونه دیگری از آبیدر در شهر سنندج وجود ندارد افزود که در آینده سعی می‌کنیم با برنامه‌های ایجاد فضای سبز، مردم را به سمت دیگر پارک ها بکشانیم.

وی با تایید خطر ایجاد سیلاب به دلیل تحلیل اکوسیستم آبیدر تصریح کرد که با اطمینان می توان گفت که تعدادی از پروژه های آبیدر در آینده دچار مشکل خواهند شد.

شعبانی در پایان یادآور شد که آبیدر یکی از مهمترین سرمایه‌های مردم سنندج چه از لحاظ طبیعی و چه از لحاظ امکانات تفریحی است و باید برنامه‌های آینده برای آبیدر تمرکز زدایی از این پارک جنگلی است و این موضوع تنها با ایجاد چند لکه سبز دیگر در تپه‌های شهر سنندج به وقوع می‌پیوندد.

گسترش فضای شهری و فرسایش خاک به دلیل دستورزی‌های انسان در سال‌های اخیر لطمه بزرگی به کوه آبیدر زده است اما تیر نهایی را عدم برنامه‌ریزی مناسب برای درنظر گرفتن تهدیدات و چگونگی استفاده صحیح از این نعمت خدادای بر پیکره اکوسیستم آبیدر در سال‌های گذشته شلیک کرده است.

هرچند که در سال‌های اخیر توجه بسیاری از دوستداران محیط زیست و مردم فرهنگی شهر سنندج به بحث حفاظت از آبیدر جلب شده به طوری که در تابستان و با دیدن شعله‌های آتش هزاران نفر خودجوش به کمک آتش نشانان می‌شتابند و علاقه به آبیدر موجب شده تا تعداد زیادی از مردم سنندج برای بازدید از این کوه تنها گزینه پیاده‌روی را انتخاب کنند تا حضور خودروها و آلودگی آن‌ها آسیبی به این ثروت زیبا نیاندازد.

امید آن می‌رود مسئولان استانی با درنظر گرفتن بودجه‌ای برای انجام مطالعات علمی و کارشناسی شده تهدیدها و فرصت‌های اکوسیستم آبیدر را شناسایی کنند تا اکوسیستم آبیدر برای دهه‌های آینده نیز سالم باقی بماند.

همچنین همشهریان و بازدیدکنندگان از پارک جنگلی آبیدر باید عادت حضور همیشگی با خودرو در این پارک را ترک و یا حداقل کم کنند و از آفرودسواری در دامنه این کوه بپرهیزند چرا که طبیعت آبیدر تنها امانتی در اختیار ماست که باید در حفظ آن نهایت تلاش خود را بکنیم.

منبع:ایسنا