نوشته‌ها

سرزمین هشت بهشت و هفت آسمان/ از چالدران صفویه تا تپه‌ای باستانی

آذربایجان غربی یکی از گردشگر پذیرترین استان‌های کشور است که با ثبت هزاران اثر ملی یکی از مقاصد جذاب گردشگری برای مسافران و گردشگران نوروزی است.

به گزارش خبرنگار ایلنا، طبیعت سرسبز و آثار تاریخی آذربایجان غربی، این استان به یکی از بهترین انتخاب‌ها برای گشت‌وگذار تبدیل کرده است. مرکز استان آذربایجان غربی شهر ارومیه است که در آن مکان‌های دیدنی زیادی نظیر موزه‌ها، چشمه‌ها، بازارهای سنتی و بناهای تاریخی وجود دارد. علاوه بر ارومیه، دیگر شهرهای این استان همچون مهاباد، خوی، تکاب، چالدران، سردشت و ماکو آثار باستانی و طبیعی زیبایی را در خود جای دادند. در ادامه سعی کردیم بهترین جاهای دیدنی آذربایجان غربی را معرفی کنیم. با ما همراه باشید.

ارومیه،شهر تاریخ و تمدن با دومین دریاچه شور دنیا

دریاچه ارومیه و کاظم داشی ، مسجد جامع؛ مسجد سردار، مسجد اعظم، عمارت شهربانی، خانه انصاری، بازار ارومیه، مدرسه هدایت، کلیسای ننه مریم، سه گنبد، آتشکده تمر ، یخچال ۹ پله و چندین اثر تاریخی دیگر از جمله آثار تاریخی  و مناطق گردشگری ارومیه هستند که می توانند در ایام نوروز پذیرای گردشگران باشند.

بازار ارومیه که خود یکی از آثار تاریخی شهر ارومیه است در بافت قدیمی این شهر واقع شده و قدمت آن به دوره صفویان می‌رسد و چندین اثر تاریخی دیگر را نیز در دل خود جای داده و  کنیسه یهودیان منطقه نیز در محدوده این بازار قرار گرفته است، بازار ارومیه معماری ساده‌ای داشته و طاق‌ها، چشمه‌ها و گنبدهای مختلفی را در خود جای داده‌ است. این بازار دارای تیمچه‌ها، حمام‌ها، سراها و مساجد مربوط به دوران زندیان و قاجاریان است.

دشت چالدران، بهشت ایران و شهری از دوران صفویه

دشت زیبای چالدران در شمال آذربایجان غربی و دامنه‌های کوه آرارات در مرز ایران و ترکیه که به بهشت ایران معروف است، نیز در دل خود مجموعه جهانی قره کلیسا و مقبره سید صدرالدین و صدها بنای تاریخی را جای داده است.

قره کلیسا یا کلیسای تادئوس مقدس در ۲۰ کیلومتری شمال شرقی چالدران در کنار روستایی به همین نام واقع شده است و تاریخ آن به روایت خورناستی، مورخ ارمنی، به اوایل دوره‌ی مسیحیت برمی‌گردد قره در زبان آذری به معنای سیاه است که این نام به‌خاطر سیاه بودن قسمتی از کلیسا بر روی آن گذاشته شده است.

ظاهراً ساختمان اصلی کلیسا تماما از سنگ‌های سیاه ساخته شده بوده که پس از بازسازی، قسمتی از سنگ‌ها به وسیله‌ی سنگ‌های سفید جایگزین شده است به احتمال زیاد این عمل به صورت عمدی انجام شده تا آیندگان از شکل و ظاهر اولیه‌ی کلیسا مطلع باشند.

این کلیسا در دوره‌های مختلفی، به دلایل مختلف ویران و مجدداً بازسازی شده است. در سال ۱۲۳۰ میلادی ۶۱۶ هجری هنگام حمله‌ی چنگیز، قسمت بزرگی از این کلیسا ویران شد، ولی هنگام اقامت هلاکوخان مغول در آذربایجان، خواجه نصیرالدین طوسی به مرمت آن همت گماشته است.

مقبره سید صدرالدین نیز یکی از مهم‌ترین بناهای تاریخی، مذهبی در این شهر است که به عنوان نماد رشادت و میهن دوستی ایرانیان برای پاسداشت یاد و خاطره ۲۷ هزار شهید جنگ چالدران با الهام از معماری اصیل ایران با استفاده از آجر قرمز و سنگ در ۴ کیلومتری چالدران بین روستاهای گل اشاقی و سعدل در دوران صفویه بنا شد.

تپه حسنلو، نمادی از سکونتگاه‌های باستانی

تپه حسنلو یکی از تپه‌های باستانی ایران است که در دشت سولدوزنقده واقع شده و قدمت آن به بیش از شش هزار سال قبل از میلاد می‌رسد که معروف‌ترین اثر باستانی یافت‌شده در این محل جام طلای حسنلو است که به عصر آهن تعلق داشته و در موزه ایران باستان نگهداری می‌شود.

این تپه به دلیل نام دهکده مجاورش حسنلو نام گرفته‌است و تپه‌های باستانی زیادی پیرامون تپه حسنلو را فرا گرفته‌اند و گویا هنگام آبادی حسنلو و تمدن عظیمش تمدن‌های دیگری نیز با این تپه در تماس بوده‌اند و هم دوره تمدن حسنلو بوجود آمده‌اند.

می‌توان گفت در اطراف تپه حسنلو، به طور تقریبی ۱۴ تپه باستانی شناسایی شده‌اند که نشان از آبادانی، آب‌وهوای مناسب و رشد فرهنگی انسان‌های روزگار کهن در این ناحیه می‌دهند. وجود تپه‌های باستانی دیگر چنین می‌رساند که اقوام ساکن در حسنلو با اقوام ساکن در تپه‌های اطرافش از یک تیره بوده و با هم دادوستد و رابطه داشته‌اند.

تکاب سرزمین افسانه‌ای آذربایجان غربی

تکاب یکی از شهرهای آذربایجان‌غربی است که داستان‌ها و افسانه‌های زیادی را در دل خود جای داده است و آثار تاریخی غنی و دیدنی‌های فراوانی دارد که قدمت برخی از آن‌ها به هشت هزار قبل می‌رسد.

مجموعه جهانی تخت سلیمان و آثار باستانی که در آن قرار دارد، از مهم‌ترین و معروف‌ترین مراکز تاریخ و تمدن کشور ایران است که در کوهستان‌های غرب کشور،‌ در نقطه‌ای بسیار باصفا و خوش آب و هوا واقع شده است.

این مجموعه تاریخی که در حال حاضر «تخت سلیمان» نامیده می‌شود، در دوران قدیم به نام «آتشکده آذرگشسب» معروف بوده است.

مجموعه تاریخی تخت سلیمان شامل دریاچه طبیعی، آتشکده آذرگشنسب، معبد آناهیتا، بنای چهارطاقی، تالار و کاخ شاهی می‌شود. گفته می‌شود که قدمت سکونت در تخت سلیمان به هزاره اول قبل از میلاد مسیح بازمی‌گردد و اوج شکوفایی آن متعلق به حکومت ساسانیان است.

برخی بر این باور هستند که تخت سلیمان برای ساسانیان همان ارزشی را داشته که تخت جمشید برای هخامنشیان داشته است. این مجموعه تاریخی همچنین یکی از آثار ثبت شده ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو است.

غار سهولان مهاباد دومین غار بزرگ آبی کشور

غار سهولان دومین غار بزرگ آبی ایران است که در شمال شرقی مهاباد در جنوب استان قرار داشته و یکی از مهم ترین و کم نظیرترین غارهای طبیعی کشور و از شگفت انگیزترین جلوه های طبیعت زیبای آذربایجان غربی به شمار می رود.

مطالعات غارشناسان نشان می دهد پیدایی این غار بر اثر فعالیت های زمین شناسی به اواخر دوره ˈکرتاسهˈ حدود ۷۰ میلیون سال قبل برمی گردد.

غار سهولان شبیه غار علیصدر در همدان است. این غار آبی با جلوه های طبیعی و قندیل های منحصر به فردی که دارد در دامنه رشته کوه های کوتر قرار دارد و جلوه بسیار زیبایی بر منطقه بخشیده است.

این غار یکی از جاذبه های گردشگری استان آذربایجان غربی محسوب می شود و روزانه پذیرای حدود یک هزار گردشگر و مسافری است که از اقصی نقاط کشور برای دیدن این پدیده طبیعی به مهاباد سفر می کنند.

آبشار شلماش؛ چشم‌نوازترین آبشار ایران

آبشار شلماش یکی از جاذبه‌های طبیعی سردشت و از مهم‌ترین آبشارهای آذربایجان‌غربی به حساب می‌آید که از سه آبشار موازی و در امتداد یکدیگر تشکیل شده و مورد توجه گردشگران است که با دره‌‌ای سرسبز و زیبا در کنار جنگل‌‌های پراکنده واقع شده و از شاخه‌‌‌های رودخانه معروف زاب کوچک محسوب می‌‌شود.

طبیعت زیبای کوهستانی و منظره‌های جذاب آن و نیز موقعیت و نوع سنگ‌های تشکیل‌دهنده آبشار مورد توجه گردشگران و زمین‌شناسان قرار گرفته و عطر زیبای گیاهان موجود و صدای خروشان آبشار طنین دل‌انگیزی را در فضا حاکم کرده است که چشم و دل هر بیننده‌ای را با ترنم زیبای الهی می‌نوازد.

مسجد جامع بوکان یکی از بزرگترین مساجد آذربایجان غربی

مسجد جامع بوکان نیز از جمله آثار تاریخی است که در کنار تپه قدیمی قلعه سردار و در ضلع شرقی رود سرآب قرار گرفته وبه دستور حاکم وقت بوکان ساخته شده است.

مسجد جامع بوکان یکی از بناهای تاریخی و مذهبی است که محبوبیت خاص و عام مردم این شهر برخوردار است و هر هفته مراسم نماز جمعه در این مسجد برگزار می‌شود؛ و همچنین این مسجد جز یکی از مساجد بزرگ و مهم استان آذربایجان غربی است.

منبع:ایلنا

۱۲ اثر تاریخی آذربایجان غربی در انتظار ثبت ملی

معاون میراث‌فرهنگی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی آذربایجان غربی گفت: در ۹ ماهه امسال پرونده ثبتی ۱۲ اثر تاریخی غیرمنقول استان تهیه و به تهران ارسال شده ور در حال حاضر در انتظار ثبت ملی قرار دارند.

به‌گزارش ایسنا به نقل از روابط‌عمومی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی آذربایجان غربی، حسن سپهرفر، با اعلام این مطلب اظهار کرد: این آثار غیرمنقول عبارت از مسجد امام جمعه ارومیه، گاور قلعه‌سی چالدران، تپه گولین، محوطه گرد مقدم و کانی‌بداق پیرانشهر، تپه خاتون زهرا و محوطه اسکندر بوکان، تپه کانی‌اسپی اشنویه، تپه تولکی تپه‌سی و سلطان بولاغی چایپاره، تپه عزت‌آباد و قلعه بابور کرد شوط هستند.

معاون میراث‌فرهنگی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی آذربایجان غربی افزود: امسال همچنین تپه‌چای خوی. تپه قره‌جه‌وران چالدران، بویوک تپه‌سی ماکو، پل دوقوزگوز روستای کسیان چایپاره، محوطه قزلجه در مهاباد، محوطه پی‌قلعه در اشنویه شش پرونده ثبتی اضطراری استان در کمیته شورای ملی ثبت آثار وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی تائید و در انتظار ارسال لوح‌های  ثبتی هستند.

وی ادامه داد: همچنین ۱۳ پرونده ثبتی آثار غیرمنقول استان شامل تپه نجف‌آباد و فقیه‌بیگلو، کلیسای چمکی، موش‌آباد، کلیسای مارگیورگیز و نه نه مریم دیگاله ارومیه، دخمه صخره‌ای هلج و قلعه برده‌شوران ارومیه، حمام یلقون‌آغاج و قره‌بلاغ تکاب، حمام ساری قامیش بوکان، بنای دولاب‌گیر سلماس، مجموعه صخره زیر زمینی قوشچی تهیه شده است.

منبع:ایسنا

تمدید مجوز فعالیت ۲۶ واحد بوم‌گردی در آذربایجان غربی

در دو سال اخیر گرچه شیوع کرونا خسارت زیادی به بخش گردشگری تحمیل کرده است، اما با این وجود با تطبیق شرایط و رعایت پروتکل‌های بهداشتی اقدامات و برنامه‌های حوزه گردشگری نیز به تدریج آغاز شد.

در سال گذشته به دلیل اعمال محدودیت‌های کرونایی در سطح استان، تعدادی از تورهای گردشگری به صورت غیرمجاز برگزار می‌شد که در این راستا از فعالیت ۲۹ تور گردشگری غیرمجاز در سطح استان ممانعت به عمل آمد.

همچنین در سال گذشته ۱۱ مورد شکایت واصله از سامانه خدمات سفر و ۲۲ شکایت دریافتی از دفاتر خدمات مسافرتی مورد بررسی قرار گرفت.

در سال گذشته ۳۶ مورد تذکر کتبی و ۴۲ مورد اخطار کتبی به دفاتر خدمات مسافرتی و گردشگری استان داده شد تا هر چه سریع‌تر نسبت به رفع نواقص موجود اقدام کنند و در کنار آنها دو دفتر خدمات مسافرتی نیز مورد تشویق قرار گرفتند.

همچنین مجوز فعالیت یک دفتر خدمات مسافرتی نیز در سال گذشته به دلیل انجام برخی تخلفات تعلیق و مجوز فعالیت یک دفتر دیگر نیز لغو شد.

در سال ۹۹ نظارت‌ها از واحدهای اقامتی استان نیز شدت پیدا کرد و در نتیجه این نظارت‌ها و بازدیدهای انجام شده از واحدهای اقامتی استان ۲۹ مورد تذکر و چهار مورد اخطار کتبی به این واحدها برای رفع نواقص موجود و اصلاح آنها داده شد.

استانداردسازی ۱۲ مورد از واحدهای اقامتی و پذیرایی

در سال گذشته ۱۰۳ مورد نظارت بر فعالیت دفاتر خدمات مسافرتی و گردشگری استان انجام شد و پروانه استانداردسازی ۱۲ مورد از واحدهای اقامتی و پذیرایی آذربایجان غربی صادر شد.

همچنین در سال گذشته دو مورد پروانه بهره‌برداری واحدهای اقامتی و تفریحی در استان صادر شده است.

صدور دو فقره گواهی‌نامه حرفه‌ای گردشگری سلامت، برگزاری دو تور آشناسازی ویژه خبرنگاران و فعالان گردشگری، تشکیل هفت جلسه کمیته فنی دفاتر خدمات مسافرتی و گردشگری و چهار جلسه تشکیل کمیته فنی راهنمایان گردشگری از دیگر برنامه‌های سال ۹۹ بوده است.

در سال گذشته همچنین برای ۱۳ باب از دفاتر خدمات مسافرتی و گردشگری استان مجوز فعالیت صادر شده است.

صدور مجوز ۴ واحد بوم‌گردی در آذربایجان غربی

در سال گذشته برای ایجاد چهار واحد بوم‌گردی جدید در سطح استان مجوز صادر و همچنین مجوزهای صادره برای ۲۶ واحد بوم‌گردی استان تمدید شد.

در کنار این موارد برای ایجاد ۱۶ واحد بوم‌گردی دیگر در سطح استان موافقت اصولی لازم صادر شد.

با توجه به اینکه در سال‌های اخیر استقبال مسافران از این واحدها قابل توجه بوده است بسیاری از سرمایه‌گذاران برای ایجاد واحدهای بوم‌گردی ابراز تمایل کرده‌اند.

اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان نیز به نوبه خود با کاهش بروکراسی اداری و ارائه تسهیلات از سرمایه‌گذاری در این حوزه حمایت می‌کند.

در این راستا نیز جلسات متعددی با دستگاه‌های مربوطه برای تسهیل در صدور مجوزهای لازم برگزار شد تا سرمایه‌گذاری برای ایجاد واحدهای بوم‌گردی در اسرع وقت انجام شود.

صدور ۵۹ مورد موافقت اصولی برای طرح‌های گردشگری آذربایجان غربی

در سال گذشته ۵۹ مورد موافقت اصولی با پیش‌بینی اشتغال برای ۸۶۸ نفر صادر شد و مجموع سرمایه‌گذاری در این طرح‌ها برابر با سه هزار و ۴۹۵ میلیارد ریال است.

همچنین در سال گذشته، هفت مورد مجوز ایجاد تاسیسات گردشگری نیز با سرمایه‌گذاری ۴۰۹ میلیارد ریالی برای ایجاد یک مهمان‌پذیر در خوی،  یک سفره‌خانه در بوکان، یک هتل و مرکز گردشگری سلامت در ارومیه و اقامتگاه بوم‌گردی در سلماس صادر شده و اشتغال پیش‌بینی شده برای این طرح‌ها برابر با ۵۷ نفر است.

سال گذشته مجوز پنج واحد گردشگری شامل یک مورد مرکز سلامت و تندرستی، یک مورد هتل و سه واحد بوم‌گردی با میزان سرمایه‌گذاری ۳۲۱ میلیارد ریالی و اشتغال‌زایی ۳۸ نفری نیز صادر شد.

منبع:میراث آریا

افزایش سفربه آذربایجان غربی با وجود کرونا

مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی آذربایجان غربی گفت: استقبال گردشگران از سفر به آذربایجان غربی پس از کرونا به گونه‌ای بود که ضریب اشغال هتل‌های استان به طور میانگین ۷۰ درصد بود.

به گزارش همشهری آنلاین، توسعه گردشگری در استان از رویکردهای مسئولان گردشگری استان بوده و طبق آمارها پیش از شیوع کرونا، روند سفر به استان صعودی بوده است.

در همین زمینه مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی از توسعه زیر ساخت‌های گردشگری خبر داده و با بیان اینکه رویکرد این اداره‌کل حمایت از ایجاد تاسیسات مدرن گردشگری مانند تله‌کابین و سرمایه‌گذاری در حوزه گردشگری آبی است افزود: میراث‌فرهنگی با تسهیل روند صدور مجوزهای لازم و پرداخت تسهیلات در حد توان سعی می‌کند با جذب سرمایه‌گذار از ایجاد مراکز تفریحی و گردشگری حمایت کند

جلیل جباری تصریح کرد: هر چقدر تعداد مراکز تفریحی، گردشگری، اقامتی در استان افزایش پیدا کند به همان میزان، ماندگاری و تعداد روزهای اقامت مسافران در استان افزایش خواهد یافت.

وی با اشاره به اینکه یکی از دلایل جذب گردشگر ایجاد مراکز تفریحی و گردشگری است، ادامه داد: در حالت کلی ایجاد مراکز تفریحی و گردشگری به طور مستقیم وظیفه این اداره‌کل نیست بلکه شهرداری‌ها و سایر دستگاه‌های مربوطه باید برای ایجاد این مراکز برنامه‌ریزی و سرمایه‌گذاری کنند.

جباری گفت: طبق آخرین آمارها که پیش از کرونا جمع‌آوری شده در سطح کشور نزدیک به ۷۰ درصد گردشگری کشور از نوع داخلی بوده و این آمار برای آذربایجان غربی نیز صدق می‌کند.

او ادامه داد: این استقبال گردشگران از سفر به آذربایجان غربی به گونه‌ای بود که ضریب اشغال هتل‌های استان به طور میانگین ۷۰ درصد بود.

منبع:همشهری

تعیین حریم ۹ اثر تاریخی در آذربایجان غربی

سال گذشته با توجه به این‌که شیوع کرونا مانع از انجام بسیاری از اقدامات شده بود، اما فعالیت‌های معاونت میراث‌فرهنگی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی آذربایجان غربی برای حفاظت، مرمت و احیای بناهای تاریخی استان همچنان ادامه داشت و کارهای بزرگی نیز در این سال انجام شد.

ازجمله مهم‌ترین اقدامات در سال ۹۹ برای حفاظت از بناهای تاریخی تعیین حریم آثار تاریخی بود که در این راستا در سال گذشته، ۹ اثر تاریخی سطح استان تعیین حریم شد.

این آثار تاریخی تعیین حریم شده عبارت از مقبره سردار بوکان، تپه قلات جلدیان پیرانشهر، امام‌زاده کهنه‌شهر و تپه اهرنجان سلماس و حسنلو نقده هستند و نیز حریم قلعه بسطام چایپاره، محوطه تاریخی کلیسای سیر، ساختمان صدا و سیما و پردیس دانشگاه ارومیه بازنگری شد.

همچنین در سال گذشته ۹ اثر منقول گل‌مهره ساسانی خوی، سرعلم موزه مردم‌شناسی ارومیه، پرنده سفالی تپه سوغانلو پیرانشهر، پیکرک قره‌قوزلو میاندوآب، تبر مفرغی و سنگ قبر موزه ارومیه، پاپیون مفرغی و کوزه طرح‌دار سفالی تپه حسنلو نقده و منبر مسجد جامع ارومیه در فهرست آثار ملی به ثبت رسیدند.

چشمه تراورتن شورسو چایپاره، آبشار قینرجه تکاب، آبشارهای بدلان و گیوران خوی، آبشار داراب سلماس و سنگ‌های روستای خورنج پیرانشهر را هم می‌توان از جمله آثار طبیعی ثبت ملی شده استان برشمرد.

ثبت ۹ اثر میراث ناملموس آذربایجان غربی در فهرست آثار ملی

در سال گذشته ۹ اثر میراث ناملموس استان در فهرست ملی به ثبت رسیدند که این آثار عبارت از حلوای دوشاب، حلوای زنجبیلی، ایران‌آشی، اوماج‌آشی، یارما شیله‌سی، فن تهیه عرق‌گیری گلاب، کباب سنتی خوی، نان کلک در زمره منطه زاگرس و یک مورد طنزخوانی با موسیقی اصیل ایرانی و نقش اجتماعی آن هستند.

در حوزه آثار غیرمنقول ثبت شده آذربایجان غربی در فهرست آثار ملی در سال ۹۹ نیز می‌توان به یادمان شهدای تمرچین پیرانشهر، شهدای بلفت سردشت، شهدای دارلک در سه‌راهی ارومیه ـ مهاباد ـ میاندوآب و یادمان شهید زین‌الدین در سردشت در حوزه دفاع مقدس و قالابلاغی تکاب، گرد مزار، گردسور، صوفیان، شب‌آقا، بیقوش‌تپه‌سی چالدران، جهودلر شاهین‌دژ و ترمنی اشاره کرد.

در سال ۹۹ با همت کارشناسان اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی آذربایجان غربی ۷۷ اثر از اشیای تاریخی موزه ارومیه مورد مرمت قرار گرفت.

کشف ۱۱۰۰ قلم اشیای تاریخی در کاوش‌های باستانی

۱۱۰۰  اثر تاریخی از کاوش‌های باستانی سال گذشته نیز به دست آمد که همه آن‌ها تحویل موزه ارومیه شد تا پس از ثبت آن‌ها در معرض دید عموم قرار بگیرد.

مستندنگاری از ۱۵۰ قلم اشیای تاریخی، تهیه شناسنامه برای ۵۰۰ قلم اشیای تاریخی، ثبت ۳۷۰ قلم اشیای تاریخی از سامانه جام و عکس‌برداری از ۴۰۰ قلم اشیای مکشوفه از قبرستان بالچاک سردشت از دیگر اقدامات سال ۹۹ بود.

در سال گذشته مجوز راه‌اندازی بهرام مستوفی در ماکو، مجوزه مجموعه‌داری کاظمی‌راد در میاندوآب و موزه علم و تکنولوژی میاندوآب نیز اخذ شد.

منبع:میراث آریا

خسارت ۱۵۰ میلیاردی کرونا به گردشگری آذربایجان غربی

مدیر کل میراث فرهنگی ، گردشگری و صنایع دستی آذربایجان غربی گفت: شیوع بیماری کرونا بیش از ۱۵۰ میلیارد تومان خسارت به حوزه گردشگری آذربایجان غربی وارد کرده است.

آشنایی با تپه حسن‌لو – آذربایجان غربی

تپه حسن‌لو در ۷ کیلومتری شهر نقده قرار دارد و یکی از تپه‌های باستانی ایران است که قدمت آن به بیش از ۶ هزار سال قبل از میلاد می‌رسد.

تپه حسن‌لو با وسعت30 هکتار و ارتفاع 20 متر در 7 کیلومتری شمال شرق شهر نقده در استان آذربایجان غربی و در کنار روستای حسن لو واقع شده است. جام بزرگ طلایی حسن‌لو که مربوط به دوران مانائی می‌باشد در این تپه کشف شده است.

بنا به ارزیابی‌ها، قدمت این تپه به 6000 سال قبل از میلاد می‌رسد و تا دوره اسلامی نیز محل سکونت و استقرار بوده و کاوش‌ها نشان می‌دهد چندین بار به علت آتش سوزی تخریب و مجددا بنا گردیده است.

با اکتشافات انجام شده و خارج شدن شهر باستانی از زیر خاک آثاری از جمله زیور آلات زنانه، مجسمه‌های تزئینی، خنجرها و دشنه‌های آهنی و برنزی و… کشف شده است.

جام زرین حسن‌لو به ابعاد 21 سانتی متر بلندی و 25 سانتی متر قطر و 950 گرم وزن متعلق به هزاره اول قبل از میلاد است و از یکی از اتاق‌های سوخته در سال 1338 کشف شده و روی آن نقش خدایان سه گانه‌ای سوار بر ارابه دیده می‌شود.

خدای آب، خدای زمین و خدای خورشید؛ همینطور کاهنی که جام بلندی به دست دارد و چندین نقش دیگر که از بارزترین نمونه‌های هنر دوران خود است .این جام هم‌اکنون در موزه ملی ایران نگهداری می‌شود.

دژ حسن‌لو و دیوار دفاعی آن:

دور تا دور قلعه را دیواری به قطر 3 متر و ارتفاع 7 متر فرا گرفته بود. در فاصله 30 متری از باروی قلعه، برج‌های مربع شکلی به ابعاد 10×10 متر ساخته شده بود.

در مرکز دژ حسن‌لو یک حیاط چند ضلعی نامنظم ساخته شده است. دور تا دور این حیاط را  تالارهای ستون‌دار، ایوان‌های دراز و اتاق‌های کوچک و بزرگ تشکیل می‌دهند.

در انتهای جنوبی حیاط قربانگاه قرار دارد و در انتهای شمالی آن چند لوح سنگی به ارتفاع سه متر و بدون هیچ گونه علامت دیده می‌شود.

بناهای وابسته به حیاط مرکزی:

در جنوب شرقی حیاط مرکزی  یک تالار وسیع با چند انباری از زیر خاک بیرون آمده است. در این تالار خمره‌های بزرگ متعددی یافت شد.

در شمال این انبار قدیمی‌ترین و اولین تالار ستون‌دار به طول 6 و عرض 4 متر قرار گرفته و راه ورودی آن از انبار است. در مرکز این تالار دو ردیف چهار ستونی تعبیه شده و فاصله ستون‌ها از یکدیگر پنج متر است.

در کنار دیوارها ته ستون‌های سنگی دیده می شود. محراب یا محل اصلی معبد در جنوب تالار قرار دارد. در شمال این تالار چند اتاق کوچک و بزرگ ساخته شده است. در میان این تالار اسکلت دو اسب پیدا شده است.

در جنوب حیاط مرکزی یک واحد ساختمانی شامل اتاق‌ها و تالارهای متعدد ساخته شده است. معبد دوم که شامل تالاری ستون‌دار است، بخشی از این واحد ساختمانی را تشکیل می‌دهد.

به فاصله 5/3 متری از در ورودی سمت شمالی تالار، سکویی به اضلاع 2×3 متر قرار دارد.

در وسط جبهه جنوبی تالار، محلی شبیه محراب ساخته شده است که از آن به اتاق کوچک پشت معبد راه دارد. در داخل معبد محلی برای روشن کردن آتش مقدس در نظر گرفته شده بود و در جنوب غربی معبد اجاقی مستطیل شکل دیده می‌شود.

در گوشه جنوب غربی حیاط مرکزی معبد سوم یا تالار ستون‌دار سوم قرار دارد.

این واحد ساختمانی از سمت شرق به حیاط مرکزی، از غرب به دیوار غربی قلعه (برج و باروی حسن‌لو)، از جنوب به راهرویی باریک و از شمال به راهی که در گذشته از معابر دژ حسن‌لو بود و به دروازه غربی حسن‌لو می‌رسید، محدود می‌شود.

این دروازه تنها راه ورودی دژ حسن‌لو از غرب است. واحد ساختمانی جنوب غربی که تالار ستون دار آن جدیدترین تالار ستون دار حسنلو به شمار می‌رود، در شمال غربی معبد دوم احداث شده است.

از گوشه جنوب غربی حیاط مرکزی دری به سوی تالار ستون دار این واحد باز می‌شود. دو ردیف چهار ستونی به انضمام دو پایه ستون هایی که در کنار دیوار قرار دارند، سقف را نگهداری می کردند.

شیوه ساخت این تالار با حذف پایه‌های ستون‌های کنار دیوار، شبیه بناهای دوره هخامنشی مخصوصاً تالارهای ستون‌دار کاخ‌های تخت جمشید است.

آثار مکشوفه از حفاری‌های باستان شناسی تپه حسن‌لو:

اشیای قابل توجه و ارزشمندی که تاکنون در کاوش‌های نقاط مختلف تپه حسن‌لو، به ویژه از گورهای قدیمی پیرامون آن به دست آمده است، نمونه کاملی از صنایع ساکنان قدیمی این ناحیه را نشان می دهد.

این اشیاء شامل اشیای استخوانی و سنگی، اشیای  نقره‌ای، اشیای سفالی، اشیای مفرغی و اشیای طلایی است. معروف‌ترین این اشیاء، جام حسن‌لو است.

منبع:همشهری