نوشته‌ها

تماشای تحول صنعت ۱۰۰۰ ساله ابریشم در موزه ابریشم سوژو

تماشای آثار هنری و تاریخی به جا مانده از جوامع گذشته برای هر فردی هیجان‌انگیز است. دیدن این آثار موجب آشنایی افراد با تفکر جامعه قبل از خود می‌شود و سفری در زمان برای آن‌ها به ارمغان می‌آورد. موزه‌ها از اماکنی هستند که این تجربه هیجان‌انگیز و سفر در زمان را برای بازدیدکنندگان خود به همراه دارند.

چین کشوری وسیع با تنوع جاذبه‌های گردشگری است، این کشور دارای آداب و رسوم و فرهنگی رنگارنگ و جذاب است به همین دلیل موزه‌ها و اماکن گردشگری فراوان و گوناگونی در این کشور وجود دارد که بازدید از هر یک از آن‌ها تجربه‌ای جذاب به همراه داشته و گردشگران را با تاریخ و فرهنگ این کشور آشنا می‌سازد.

صنعت ابریشم از جمله صنایعی است که مورد توجه مناطق گوناگون جهان قرار گرفته است‌. این صنعت در کشور چین رونق فراوانی داشته و از این رو به عنوان یکی از کشورهای مهم در این زمینه فعالیت داشته است. از زمان گسترش جاده ابریشم تا اواسط قرن ۱۵ میلادی، صنعت ابریشم چین مورد استقبال کشورهای گوناگون قرار گرفت و تاکنون نیز به عنوان بزرگ‌ترین کشور صادر کننده ابریشم جهان به شمار می‌رود. کارخانه ابریشم سوژو در چین، به عنوان یکی از مراکز مهم صنعت ابریشم، سالانه گردشگران زیادی از سراسر جهان را جذب می‌کند و سبب رونق صنعت گردشگری این کشور در سال‌های اخیر شده است.

شهر سوژو چین دارای باغ‌های سرسبز و کانال‌های آبی است و قرن‌ها به عنوان مرکز تجارت ابریشم شناخته شده و «کارخانه ابریشم سوژو» از کهن‌ترین کارخانه‌های ابریشم چین محسوب می‌شود.

روش‌های گوناگونی از چگونگی استفاده از پیله کرم ابریشم و استفاده از آن به عنوان نخ، بیان شده است. در یکی از این روایات بیان می‌شود زمانی که سی لینگ شی، همسر امپراطور زرد در حال نوشیدن چای خود بود و ناگهان پیله کرم ابریشم به داخل فنجان چایی او می‌افتد. در این هنگام رشته‌های سفید موجود در پیله آزاد می‌شوند و بر این اساس سی لینگ شی متوجه می‌شود که این رشته‌ها می‌توانند به عنوان نخ مورد استفاده قرار گیرند و به این ترتیب جرقه‌ای مبنی بر آغاز صنعت ابریشم در ذهن وی ایجاد می‌شود.

ابریشم همواره جزء کالا مورد استفاده و انتخاب‌ ثروتمندان جامعه بوده است، لذا به دلیل ائتلاف تاریخی ثروتمندان و خانواده‌های سلطنتی با صنایع ابریشمی، نقش مهم و اثرگذاری در توسعه و رونق تجارت ابریشم داشته‌اند، به گونه‌ای که تولید و تجارت ابریشم چین به دیگر مناطق جهان قدمتی ۵۰۰۰ ساله دارد.

در ابتدا ابریشم برای استفاده شخصی خانواده‌های امپراطوری و یا پیشکش به مهمانان مورد علاقه پادشاهان مورد استفاده قرار می‌گرفته است، اما به مرور زمان علم و مهارت تولید ابریشم و دسترسی به مزرعه‌های ابریشم در چین و پس از آن در بسیاری از مناطق جغرافیایی آسیا گسترش یافت. ابریشم به سبب نوع بافت منحصربه‌فرد و ویژگی درخشندگی‌ به سرعت به محصولی تجملی در اوراسیا تبدیل شد و بر این اساس به توسعه مسیر تجاری به نام جاده ابریشم کمک کرد.

در ابتدا کشف ابریشم سبب شده بود تقاضای این محصول افزایش چشمگیری پیدا کند. امپراطوری‌ها نیز سعی می‌کردند تا راز تولید آن را برای حفظ انحصار و جلوگیری از تولید انبوه نزد خود نگه داشته و به دیگران آموزش ندهند. با این وجود در سال ۱۳۰ پیش از میلاد این راز به کره رسید و پس از آن نیز در مناطق مختلف گسترش یافته و مورد استفاده قرار گرفت. این در صورتی بود که کشور چین قرن‌ها، اعتبار خود را به عنوان کشور پیشگام در تولید محصولات ابریشمی حفظ کرد.

استان جیانگ سو، به عنوان پایتخت ابریشم چین نام‌گذاری شده است و در دوره سلسله‌های امپراطوری تانگ و سونگ به عنوان مرکز تولید ابریشم شناخته می‌شد. سپس این عنوان به سلسله امپراطوری مینگ و چینگ نیز انتقال پیدا کرد. به شکلی که محصولات ابریشمی در این دوره تنها برای خانواده‌های سلطنتی تولید می‌شدند.

در موزه کارخانه ابریشم سوژو می‌توان استحکام پارچه‌های ابریشمی را بررسی کرد. این موزه توسط کارخانه ابریشم سوژو ایجاد شده و دارای چند بخش گوناگون است. بازدید از این موزه، اطلاعات ارزشمندی از دوران کشف ابریشم، تحولات این صنعت و موارد استفاده آن از گذشته تا امروز به نمایش می‌گذارد.

در تالار شماره یک این موزه، داستان چگونگی شروع تولید ابریشم در چین بیان می‌شود، به شکلی که حکاکی‌های دیوار این تالار تصاویری از نحوه تجارت و گسترش این صنعت با کشورهای مناطق مختلف را به نمایش می‌گذارد. در تالار شماره دو نمونه‌هایی از آثار با ارزش ابریشم و تصاویر مراحل ابتدایی این صنعت در اواخر دوره نوسنگی تا دوره امپراطوری مینگ و دوره امپراطوری چینگ نشان داده می‌شود.

علاوه بر این‌ها در داخل موزه کارگاه آموزشی تولید ابریشم برای بازدیدکنندگان برگزار می‌شود و تعداد زیادی دستگاه بافندگی ابریشم قدیمی که مربوط به روش‌های سنتی ابریشم است، در موزه ابریشم سوژو به نمایش گذاشته شده است. همچنین راهنمایان موزه با لباس‌های باستانی خود روش‌های ابتدایی بافت ابریشم تا تخصصی‌ترین و پیشرفته‌ترین شیوه‌های تولید نخ ابریشم امروزی را به بازدیدکنندگان و گردشگران نمایش می‌دهند.

کارخانه ابریشم سوژو در سال ۱۹۲۶ به عنوان یک کارخانه دولتی تاسیس شد. در این کارخانه، روش‌های مدرن با شیوه‌های سنتی برداشت، بافت و تولید ابریشم با یک‌دیگر ادغام شد، به گونه‌ای که در این کارخانه، جداسازی پیله‌ها همچنان با دست و توسط کارگران انجام می‌شود، از این رو ظرافت صنعت ابریشم را با خود به همراه دارد.

منبع:ایسنا

بهبود ثبات‌ رنگ ابریشم با رنگزاهای حاصل از سبزیجات

پژوهش بهبود ثبات‌های عمومی رنگی ابریشم رنگرزی شده با رنگزاهای حاصل از میوه‌ها و سبزیجات که در گروه پژوهشی هنرهای سنتی، پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری انجام شد نشان داد که شیدهای حاصل از سبزیجات بسیار متنوع، درخشان و زیباترند.

به گزارش گروه فرهنگی ایرنا به نقل از روابط‌عمومی پژوهشگاه میراث ‌فرهنگی و گردشگری، سامرا سلیم‌پور آبکنار، مجری طرح بهبود ثبات‌های عمومی رنگی ابریشم رنگرزی شده با رنگزاهای حاصل از میوه ها و سبزیجات درباره این طرح، گفت: ابریشم بدلیل درخشندگی ذاتی، زیردست نرم، راحتی در پوشش، آویزش مناسب، رطوبت بازیافتی خوب و استحکام بالایش به عنوان ملکه الیاف شناخته می‌شود.

عضو هیأت‌علمی گروه پژوهشی هنرهای سنتی، پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری، افزود: این لیف پروتئینی آبدوست دارای گروه‌های عاملی مهمی نظیر هیدروکسیل، کربوکسیل و آمین است و به همین دلیل قابلیت اتصال با انواع ترکیبات از جمله رنگزاهای طبیعی را داراست.

سلیم پورآبکنار خاطرنشان کرد: رنگزاهای طبیعی بخاطر شیدهای منحصر به فرد، درخشندگی، عدم ایجاد حساسیت یا آلرژی برای پوست، غیر سرطان زا بودن، دوستدار محیط زیست، تجدیدپذیر بودن و زیست تخریب پذیری … گزینه‌های مناسبی برای رنگرزی نخ‌های ابریشمی قالی هستند از این رو، بافندگان سنتی تابلو فرش‌ها و قالیچه های ابریشمی علاقه خاصی به استفاده از رنگزاهای طبیعی در رنگرزی سنتی ابریشم دارند.

وی افزود: با این وجود، محدودیت‌هایی در رنگرزی ابریشم با رنگزاهای طبیعی همچون نرخ جذب پایین رنگزا، خطر رنگرزی نایکنواخت، محدودیت در تنوع شیدهای رنگی و ثباتهای عمومی رنگی پایین  وجود دارد که رنگرزان سنتی به منظور افزایش نرخ جذب رنگزاهای طبیعی و بهبود ثباتهای عمومی رنگی، عموما از دندانه‌های فلزی (نمکهای فلزی) استفاده می کنند که با مشکلات متعددی همچون تغییر شید رنگ، زبر شدن زیر دست کالا، کاهش ثبات نوری و سایشی کالای رنگرزی شده، آلایندگی محیط زیست (با خروج دندانه های فلزی در پساب) و… روبرو می شوند.

مجری طرح بهبود ثبات‌های عمومی رنگی ابریشم رنگرزی شده با رنگزاهای حاصل از میوه ها و سبزیجات تصریح کرد: به منظور برطرف کردن این مشکل، پژوهش پیش رو بجای استفاده از دندانه های فلزی، تکنیک اصلاح سطح نخ ابریشمی با استفاده از سینتان (یک تانن سنتز شده) را پیشنهاد می کند که مهمترین دستاورد آن افزایش جذب میزان رنگزا، بهبود ثبات‌های عمومی رنگی (شستشویی، نوری و سایشی)، شفافیت رنگ و زیردست نرم، نخ‌های ابریشمی است.

وی گفت: علاوه بر این، برای رنگرزی نخ‌های ابریشمی از رنگزاهای حاصل از میوه ها (آفتابگردان، انار، سیب، بِه، نارنگی، پرتقال، هویج، آلبالو، آلو سیاه و لیمو شیرین) و سبزیجات خوردنی (نعنا، تَره، زردچوبه، سماق، روناس، چای سبز، بادمجان، گوجه فرنگی، پیاز و کلم قرمز) در این طرح استفاده شده است.

این پژوهشگر خاطرنشان کرد: نتایج این تحقیق نشان می‌دهد که شیدهای حاصل از سبزیجات بسیار متنوع، درخشان و زیباترند.

منبع:ایرنا