در حالی در جهان صلح و زندگی مسالمت‌آمیز ادیان این روزها یک دغدغه‌ای همگانی است، در جهانشهر یزد نه تنها ادیان مختلف در کنار هم زندگی مسالمت‌آمیزی دارند و گردشگران می‌توانند با سفر به یزد محور ادیان را سیر و این همزیستی را از نزدیک لمس کنند.
یزد که امروزه به عنوان شهر مناره‌ها و گنبدها و بادگیرها شناخته می‌شود، نه تنها به حسینیه ایران و سرزمین دارالعباده نیز شهره و در دامن خود عالمان و بزرگان دینی زیادی را پرورش داده است بلکه سرزمینی است که از دیرباز مامن ادیان مختلف بوده به طوری که از نمادهای پرستش در سنگ‌نگاره‌های بهاباد گرفته تا نقوش مختلف منسوب به آیین‌های اولیه همچون آیین مهرپرستی در برخی صنایع‌دستی و نقوش مساجد و تکایا و همچنین مراکز ادیان گذشته‌ی این خطه کویری، گواه زندگی پیروان ادیان مختلف در آن است.
یزد امروزه مرکز اصلی ادیانی مانند زرتشتی به شمار می‌رود، پس از مهاجرت روحانیون مهم زرتشتی به این سرزمین و انتقال آتش مقدس زرتشتیان از هفتادر و زرجوع به آتشکده یزد و همچنین پدیدار شدن آتشکده‌ها، از تعداد قابل توجهی از پیروان این مذهب برخوردار شده به نحوی که امروزه وجود شمار زیادی از اماکن مذهبی این پیروان، دخمه‌ها، درب مهر و پیرانگاه‌ها، یزد را به یکی از سرزمین‌های زرتشتیان ایران و جهان تبدیل کرده است.
حضور پیروان حضرت موسی (ع) و وجود بیش از ۱۳ کنیسه در یزد و همچنین وجود اماکن مقدس و مذهبی کلیمیان و مراسم‌های مختلف متعلق به پیروان این دین نیز نشان‌دهنده وجود آیین الهی دیگری در یزد است.
جالب است بدانیم که در یزد، این سرزمین کویری که مردمانی خونگرم و نوع دوست دارد، کلیساهایی وجود دارد که هر چند غیر قابل استفاده و بعضاً در طول زمان کاربرد خود را کاملاً از دست داده‌اند اما وجود این اماکن در تاریخ گذشته‌ی یزد نیز گواه وجود پیروان حضرت مسیح (ع) در این دیار است که در کنار دیگر ادیان این سرزمین می‌زیستند.
اما آنچه بیش از همه به شکوه این سرزمین می‌افزاید، دارالعباده و دارالمسلمین بودن یزد است، شیعه پروری در این سرزمین در راس دین اسلام قرار گرفته، هر چند که مذاهب دیگری نیز همچنان پا به پای شیعیان و در کمال صلح و انسان دوستی در یزد زندگی می‌کنند.
وجود آیین‌های مذهبی مسلمانان به ویژه مراسم باشکوه تاسوعا و عاشورای حسینی در یزد به عنوان حسینیه ایران، روایتگر اسلام پروری و شیعه پروری در یزد است به طوری که تنها در یک شهر آن یعنی عقدای اردکان ۱۴ آیین مختلف مذهبی مربوط به تاسوعا و عاشورا به ثبت فهرست آثار ملی رسیده است.
یزد با برخورداری از تعداد زیادی حسینیه، مسجد و مدارس دینی در کشور زبانزد عام و خاص است اما علاوه بر آن مراکز پرورش نخبگان و عالمان دینی مانند موسس حوزه علمیه قم و بسیاری از بزرگان تشیع همچون «کاظم طباطبایی یزدی»، خانواده‌های «مدرسی» و «فقیه خراسانی» و اماکن مقدسه امام‌زادگان و بقاع متبرکه‌ای همچون «سید جعفر» و «سید رکن الدین» نشان دهنده این مسئله است که این کهن شهر یکی از پایگاه‌های مهم مسلمانان در جهان اسلام نیز به شمار می‌رود.
آنچه یزد را با وجود همه این ظرفیت‌ها، از تمام کشور و شاید از تمام دنیا متمایز کرده، هم زیستی مسالمت آمیز میان پیروان ادیان الهی است به طوری که وجود کنیسه‌ها، آتشکده‌ها و مساجد و حسینیه‌ها و سایر اماکن مذهبی در کنار همدیگر، اسناد گویای تاریخی بر این همزیستی هستند.
محلاتی که گاهاً مرکز تجمع ساکنان پیروان مذاهب مختلف به شمار می‌روند مانند محله یهودیان در مجاورت مسجد جامع که در نزدیکی مرکز شیعه پروری و محلات مقید و مسلمان نشین بوده یا محلاتی مانند خرمشاه و نرسی آباد که تمرکز زرتشتیان در آن بیشتر است یا روستاهایی مانند فهرج که در گذشته از تعداد کثیری زرتشتی و روستاهایی مانند خویدک که از تعداد قابل توجهی از کلیمیان برخوردار بوده‌اند، بر غنای زندگی مسالمت آمیز ادیان در یزد افزوده است.
یزد پس از ثبت شدن در فهرست آثار جهانی یونسکو فرصتی برای برخورداری از ظرفیت انواع گردشگری به دست آورد اما آنچه کمتر شهر و دیاری در ایران می‌تواند بر آن سرمایه‌گذاری کند، گردشگری ادیان است.
گردشگران ایران و جهان می‌توانند در سفر به یزد از محور گردشگری ادیان و جاذبه‌های مربوط به همزیستی ادیان دیدن کنند و آنها را در قاب تصویر بیاورند تا تمام دنیا بداند در این سرزمین شیعه پرور و مسلمان نشین چگونه همه مردم در کنار هم زندگی مسالمت‌آمیزی دارند.
محور گردشگری ادیان از دخمه به عنوان یکی از اماکن مربوط به زرتشتیان آغاز می‌شود که نوعی گورستان مربوط به این دین است. این فضای سرد و خاموش که مدفن زرتشتیان در گذشته به شمار می‌رود و در دل کوهی در مجاورت شهر قرار گرفته، جاذبه‌ای کم نظیر در یزد است.
گردشگران پس از بازدید از دخمه می‌توانند مقصد خود را به سمت آتشکده ترک کنند، آتشکده‌ای که در آن آتش مقدس و ۱۵۰۰ ساله زرتشتیان قرار گرفته و از جاذبه‌های پررونق گردشگری در یزد به شمار می‌رود، این مکان تاریخی یکی از مدرن‌ترین و پرطرفدارترین بناهای گردشگرپذیر یزد است، البته در مسیر خود می‌توانند از مجموعه تاریخی مارکار یزد که موزه دین زرتشتیان در آن قرار گرفته نیز دیدن کنند.
گردشگران در ادامه سفر به یزد، به امامزاده سید جعفر(ع) از نوادگان امام جعفر صادق (ع) خواهند رفت، امامزادهای با آینه کاری‌های چشم نواز و معماری زیبا و مناره‌های آبی رنگی که از دور در آسمان یزد خودنمایی می‌کند.
پس از آن گردشگران به امیرچقماق می‌روند و می‌توانند در مسیر کوچه‌های پر پیچ و تاب و کاهگلی از مسجد ملااسماعیل به عنوان یکی از مساجد باشکوه یزد و همچنین امامزاده سهل‌ابن علی(ع) که در دل این کوچه‌ها و در مجاورت میدان امیرچقماق قرار گرفته، دیدن کنند؛ امامزادهای که در آن دو قبر وجود دارد و معماری و گنبد گلین آن با بافت تاریخی مجاورش به خوبی خو گرفته است.
مجموعه امیر چقماق که دارای تکیه، مسجد و بقعه ستی فاطمه شاهزاده خانمی است که همسر امیرچقماق بوده و اکنون در این بقعه به خاک سپرده شده است؛ مجموعه‌ای بسیار دیدنی و از نمونه‌های آشکار مهربانی و بخشندگی شیعیان یزد است. جالب است بدانید که مسجد این مجموعه نیز بدون مناره ساخته شده و از دلایل آن استفاده هر دو پیروان مسلمان شیعه و اهل سنت از این مسجد است که خود نمونه دیگری از همزیستی مسالمت آمیز ادیان به شمار می‌رود.
گردشگران با پیمایش مسیر کوتاهی می‌توانند به امامزاده شاهزاده فاضل (ع) بروند که در کنار خود مجموعه‌ای از بازار و حسینیه را مشاهده کنند. دیدن این مجموعه که معماری قابل توجهی نیز دارد، خالی از لطف نیست.
مسجد حظیره جاذبه‌ای باشکوه و دارای معماری مدرن اما زیبایی است که ذره ذره این مکان مذهبی را با کاشی کاری‌های زیبا و گنبدی گلدار و کاشی شده و بزرگترین در ارسی رنگارنگ استان یزد زینت بخشیده‌اند به طوری که از سایر مساجد مدرن و تازه ساز یزد مجزا شده است، اما آنچه بیش از همه بر ارج و قرب آن می‌افزاید، تاریخ سیاسی این مسجد به عنوان اولین پایگاه سیاسی مردم یزد در دوران انقلاب است.
پس از بازدید از مسجد حظیره، گردشگران اوج شکوه و معماری یزد را در مسجد جامع کبیر یزد خواند دید، اما قبل آن به سمت جوی هرهر می‌رویم قبرستانی که هم زرتشتیان هم کلیمیان و هم مسلمانان به خصوص مشاهیر و نام آوران یزد در آن به خاک سپرده شده‌اند و از قدیمی‌ترین گورستان‌های یزد به شمار می‌رود.
در دل این گورستان قدیمی، آرامگاه اشرف آهنگر بانوی شیعی یزد قرار گرفته که در مفاتیح الجنان نیز از وی نام برده شده است و در میان شیعیان احترام و قرب خاصی دارد.
در مجاورت آرامگاه وی نیز حسینیه‌ای قرار گرفته که هر چند خاکی و کوچک است اما وجود آن در میان آرامستان، جلوه خاص و دیدنی دارد به طوری که نخل گردانی پابرهنه مردان شیعه در میان این خاک‌ها و آشفتگی عزاداران در مراسم باشکوه تاسوعا و عاشورای حسینی، دل هر گردشگر غیرمسلمانی را نیز به لرزه در می‌آورد.
گردشگران پس از خروج از جوی هرهر می‌توانند از بقعه شیخ آخوند کرباسی از روحانیون بسیار قدیمی یزد نیز دیدن می‌کنند که در دل بوستان کوچک کرباسی قرار گرفته است.
پس از دیدن این اماکن نوبت به مسجد جامع کبیر یزد می‌رسد که با مناره‌هایی برافراشته و نورپردازی دلنواز و آبی رنگش در آسمان صاف و همیشه آفتابی یزد خودنمایی می‌کند، مسجدی که در آن نشانه‌های آیین‌های مختلف مانند ستاره چلیپای مربوط به آیین باستانی مهری به کار رفته و ساختار اولیه آن مربوط به دوران ساسانیان است.
این مسجد باشکوه هرساله میزبان هزاران گردشگر داخلی و خارجی است که در بازدید از آن، محو زیبایی و عظمتش می‌شوند و شاید اگر اسطوره‌ها و داستان‌های مربوط به این مسجد را نیز بدانند بیش از پیش، دیدنش را می‌ستایند.
پشت به پشت مسجد جامع کبیر، کنیسه یهودیان قرار گرفته است که شاید در کمتر جایی از جهان در دل کنیسه یهودیان، نوای اذان به گوش برسد و از میان حیاط کنیسه، بزرگترین مناره مسجد جهان به چشم آید.
کنیسه‌ها که اماکن مذهبی یهودیان یزد هستند نیز از معماری ایرانی اسلامی برخوردارند و از جاذبه‌های کمتر دیده شده این سرزمین کویری به شمار می‌روند، گاهاً پیروان این دین برای رسیدن به محل مقدس و مذهبی خود از دل مسجد جامع کبیر عبور می‌کنند تا برای عبادت به کنیسه روند.
بازدید از کنیسه که به پایان برسد، نوبت به دیدن زندان اسکندر است اما حتما سوال می‌شود چران زندان اسکندر در محور گردشگری ادیان وجود دارد؟ زندان اسکندر جزو ابنیه‌ای تاریخی در یزد است که گردشگران با علاقه بسیار زیادی از آن دیدن می‌کنند ولی این زندان در واقع خانقاهی بوده که دیدن آن برای هر گردشگری توصیه می‌شود.
در مسیر گذر از محله سید گل سرخ، امامزاده «سید گل سرخ» و «سید گل زرد» نیز دیدنی است ولی پس از آن مقصد را به محله نرسی آباد یا نصر آباد ترک می‌کنیم.
گردشگران در این محله می‌توانند از جالب‌ترین بنای مربوط به زندگی مسالمت آمیز ادیان دیدن کنند، «پیرون» عبادتگاه مشترک زرتشتیان، یهودیان و مسلمانان است که در این محله خودنمایی می‌کند، البته در این محله امام زاده‌ای متعلق به عهد تیموری نیز قرار گرفته که بازدید از آن نیز در این محور گردشگری ارزشمند است.
این تور مربوط به ادیان الهی در یزد، در پایان در محلی نه چندان دور از عبادتگاه پیرون و در نزدیکی‌های دروازه قران یزد، به امامزادهای باشکوه با زیرساختی آماده برای حضور گردشگران می‌رسد که میزبان برنامه‌های مذهبی مختلفی در طول سال است. امامزاده «سید جعفر محمد» (ع)، زیارتگاهی زیبا با محوطه‌ای سبز و بزرگ است که گردشگران می‌توانند تا هر زمان که بخواهند مهمان این زیارتگاه مذهبی باشند.
منبع:ایسنا
