ترکمن‌ده ،بهشتی در ۷ کیلومتری پایتخت
اگر به‌دنبال یک مکان گردشگری کوتاه‌مدت می‌گردید، روستای «ترکمن‌ده» گزینه بسیار خوبی است.
همشهری- پرنیان سلطانی: در این روزهایی که خیلی‌هایمان سفررفتن را از فهرست تفریحات‌مان خارج کرده‌ایم، گردشگری‌های کوتاه‌مدت و نیم‌روزه می‌توانند هم گزینه‌های کم‌خطرتری به‌حساب بیایند و هم حس سفر را به ما القا کرده و به همان اندازه حالمان را خوش کنند. دور تا دور تهران پر از نقاط جذاب گردشگری است که کمتر کسی از ما تاکنون گذرمان به آنها افتاده است. اما شاید بد نباشد در این روزها سری به آنها بزنیم و خودمان را میهمان یک سفر کوتاه‌مدت و کم‌خطر کنیم. یکی از این نقاط گردشگری جذاب اطراف تهران، روستای «ترکمن‌ده» است؛ روستایی در حریم منطقه ۱۳ که خودش مجموعه ۵ روستای کوچک و بزرگ است و تا تهران فقط ۷ کیلومتر فاصله دارد. اگر کنجکاو شده‌اید درباره این روستای خوش‌آب و هوا و زیبای نزدیک به تهران بیشتر بدانید، با ما به ترکمن‌ده بیایید؛ روستایی که از حدود ۳۰۰ سال پیش، خانه ترکمن‌ها شده است.
پشت جنگل‌ها، شهری است…
درست در شرقی‌ترین قسمت تهران و پشت پارک جنگلی سرخه‌حصار، جاده دوطرفه و پر پیچ و خمی وجود دارد که انتهای آن به یکی از روستاهای قدیمی تهران می‌رسد؛ جایی که در محاصره کوه‌های بلند قرار گرفته و هوای خوش و سرسبزی و طراوتش، اصلی‌ترین مشخصه‌هایش به‌شمار می‌رود. برای اینکه به این روستای بکر و زیبا برسید، ابتدا باید خودتان را به بزرگراه شهید یاسینی شمال برسانید. در سمت راست جاده تابلویی وجود دارد که روی آن نام ترکمن‌ده و امامزاده عبدالله‌بن‌زین‌العابدین (ع) درج شده است. همین خروجی است که شما را به محدوده روستاهای ترکمن‌ده می‌رساند. اگر روزی قصد کردید سری به روستاهای زیبای پشت جنگل سرخه‌حصار بزنید، مراقب جاده این روستا و پیچ و خم‌هایش باشید.
۷ کیلومتر تا بهشت
بعد از ۷ کیلومتر رانندگی در این جاده و گذر از شهرک زیتون، یکی یکی از روستاهای ترکمن‌ده خودشان را نشان می‌دهند. به تابلوی «به روستای ترکمن‌ده خوش آمدید» که برسید، نخستین آبادی این بافت روستایی را خواهید دید. نامش «چمن‌آب» است و بیشتر آن را باغ‌های سرسبز با درختان میوه تشکیل داده. شغل ساکنان این روستای کوچک هم عمدتا باغبانی است. هرچند در این روستا یک گاوداری هم وجود دارد و باعث شده تا چمن‌آب علاوه بر باغ‌هایش، به گاوداری‌اش هم شهرت داشته باشد.
۴۰۰ هکتار روستای بکر
چمن‌آب، نخستین روستای ترکمن‌ده به‌حساب می‌آید؛ یعنی درواقع نزدیک‌ترین روستای این محدوده به تهران. بعد از آن روستاهای «یان‌چشمه»، «بیدک»، «همه‌سین» و «هاجرآباد» قرار دارند که این ۵ روستا روی هم‌رفته ترکمن‌ده را تشکیل می‌دهند. شاید برایتان جالب باشد بدانید که این خطه سرسبز و زیبا حدود ۴۰۰ هکتار مساحت دارد و براساس آخرین سرشماری‌ها قریب به ۲ هزار نفر در آن سکونت دارند.
یادگار ۳ برادر
اگر درباره تاریخچه ترکمن‌ده و چگونگی شکل‌گیری این روستاها کنجکاو هستید، باید بگوییم که بیش از ۳۰۰ سال پیش، زمانی که نادرشاه افشار تازه به قدرت رسیده بود، به‌دنبال افرادی ورزیده و تنومند می‌گشت تا بتوانند سوارهایش را تعلیم و اسب‌هایش را پرورش دهند. به همین دلیل مردانی از ترکمن صحرا که در تیراندازی و پرورش اسب‌های ایرانی تک بودند، به محدوده تهران امروزی آورد. این ترکمن‌ها که ۳برادر به نام‌های «نورمحمد»، «شیرمحمد» و «یارمحمد» بودند، تصمیم گرفتند در کنار پرورش اسب و دیدبانی قلعه‌های نظامی، زمینی هم برای خودشان بخرند و همانجا ساکن شوند. نتیجه این شد که زمین ترکمن‌ده امروزی را که آن روزها «کهنه قنات» نام داشت، از بومی‌های این محدوده خریداری کردند و خودشان در آنجا ساکن شدند.
اگر پای صحبت قدیمی‌های این روستا که فامیلی بیشتر آنها نورمحمدی، شیرمحمدی و یارمحمدی است بنشینید، برایتان تعریف خواهند کرد که آبا و اجدادشان محدوده این روستا را با یک عبای یمانی و یک شمشیر زمردنشان خریداری کردند! از ورود ۳ برادر ترکمن مدت زمان زیادی نگذشته بود که ۱۲ نفر دیگر از طایفه‌های «جعفر وای»، «جرگدانی»، «چنگیزی»، «رحمانی» و… ترکمن‌صحرا هم به همشهریانشان در تهران پیوستند و با کشاورزی و دامداری روزگار گذراندند. وضعیت به همین شکل ادامه داشت تا در سال ۱۲۱۹ قمری که آغامحمدخان قاجار تهران را به پایتختی ایران برگزید، راه نادرشاه افشار را در پیش گرفت و چند طایفه دیگر را هم از ترکمن صحرا به‌عنوان پرورش‌دهنده اسب و تیرانداز به این روستا آورد. خلاصه این که با افزایش ترکمن‌ها در روستای سرسبز و محصور بین رشته‌کوه‌های شرق پایتخت، کم‌کم آنها به فکر خرید ملک و زمین‌های مزروعی افتادند. تا این که به‌گفته بومی‌های ترکمن‌ده، در همان سال ۵دانگ و یک ربع روستا را به مبلغ ۱۱۵ تومان خریداری کردند و ۳ ربع باقی‌مانده را هم در زمان ناصرالدین‌شاه قاجار به مبلغ ۲۵ تومان خریدند تا به این ترتیب ۶دانگ روستا به نام‌شان شد. از همان زمان هم بود که رفته‌رفته در دل ترکمن‌ده، روستاهای مختلف شکل گرفت و حالا این روستا دربرگیرنده ۵ روستای همه‌سین، هاجرآباد، بیدک، یان‌چشمه و چمن‌آب است.
ارادت به امامزاده عبدالله (ع)
حالا که از تاریخچه این روستای بکر و جذاب شرق پایتخت باخبر شدید، بد نیست کمی هم درباره جاذبه‌های گردشگری این محدوده بدانید. علاوه بر فضای بکر و باغ‌های سرسبز محدوده روستاهای ترکمن‌ده با درخت‌های انگور، پسته، گردو، توت، شاتوت، آلبالو، انار و…، در ده ترکمن‌ها یک امامزاده هم وجود دارد که نامش عبدالله بن زین‌العابدین (ع) است. ریش‌سفیدان و موسفیدان روستا می‌گویند همان ۳۰۰ سال پیش که اجدادشان راهی این محدوده شدند، این امامزاده را کشف کرده و از همان زمان به نواده امام زین‌العابدین (ع) ارادت دارند. براساس شجره‌نامه موجود از این بقعه متبرکه، امامزاده عبدالله بن‌زین‌العابدین با ۸ نسل، به امام چهارم (ع) منسوب است و اینطور که مدیر امامزاده می‌گوید، این امامزاده با آن امامزاده‌ای که با همین نام در شهر ری قرار دارد، با مقداری تفاوت زمانی، هر دو به امام زین‌العابدین (ع) می‌رسند.
قبرستان قدیمی روستا
اگر به ترکمن‌ده رفتید، حتما سری هم به قبرستان قدیمی این روستا بزنید؛ قبرستانی خارج از فضای روستایی که با سنگ قبرهای قدیمی‌اش نشان از قدمت و عمر این روستای نزدیک به تهران دارد. قدیمی‌های ده می‌گویند حتی خبر دارند که تا ۵نسل‌شان در همین قبرستان به خاک سپرده شده‌اند.
بام ترکمن‌ده
اساسا با افتادن در جاده ترکمن‌ده، می‌توانید در گوشه‌ای از جاده بایستید و شاهد نمای زیبایی از پایتخت باشید. از گوشه گوشه جاده پر پیچ و خم روستاهای ترکمن‌ده، تهران، قابل دیدن است. اما اگر می‌خواهید جایی بروید که بتوانید کل ترکمن‌ده را ببینید و از منظره درختان سرسبز و سقف‌های شیروانی رنگی خانه‌ها در کنار یکدیگر لذت ببرید، از روستای همه‌سین خودتان را به منبع آب برسانید. بعد از گذر از یک سربالایی نسبتا تند که بخشی از آن را هم باید پیاده طی کنید، به منبع آب می‌رسید؛ جایی که همه روستا زیرپایتان قرار دارد و به نوعی بام ترکمن‌ده به‌حساب می‌آید! این روستای کوچک محصور بین کوه‌ها و تپه‌های بلند، روی دیگری هم دارد. کمی که زاویه نگاه‌تان را تغییر بدهید، می‌توانید از این منظره تهران را هم ببینید. البته ناگفته پیداست که آنچه از نمای کلی روستای ترکمن‌ده با آب و هوای بی‌نظیرش خواهید دید، بسیار متفاوت‌تر از نمای تهرانی است که در هاله‌ای از غبار گم شده است.
منبع:همشهری