حمام كردشت جلفا، آمیزه‌ای از هنر و تاريخ اسلامی
در ۸۰ کیلومتری شرق جلفا پس از گذر از پایانه مرزی نوردوز و روستای دوزال به روستای تاریخی کردشت می‌رسیم که یکی از زیباترین مجموعه‌های معماری ایران را در خود جای داده است.
حمام تاریخی کردشت به عنوان یادگاری از دوران حضور عباس میرزا نائب‌السلطنه در آذربایجان، یکی از زیباترین حمام‌های منطقه محسوب می‌شود که با معماری اصیل سنتی در روستای کردشت احداث شده است.
بر اساس متون تاریخی این مجموعه در دوره قاجار و در زمان نائب السلطنه عباس میرزا و جنگ‌های سی‌ساله ایران و روس ساخته شده است.
این مجموعه شامل هشت بنای تاریخی از جمله حمام بزرگ، عمارت، حمام کوچک، مسجد غریب، دیوان‌خانه، یخچال، قلعه کردشت و ساخلو پادگان نظامی بوده و قدیمی‌ترین آن‌ها مسجد غریب مربوط به دوره زندیه است.
حمام بزرگ کردشت از نظر معماری تمام عناصر معماری حمام‌های تاریخی ایرانی را داراست و شامل هشتی ورودی، سربینه، میان در، گرمخانه، خزینه، شاه‌نشین و تون حمام است.
حمام دارای دو ورودی جداگانه است که ورودی جنوبی متعلق به عموم و ورودی شمالی مختص شخص شاه‌عباس میرزا بوده و به‌وسیله تونلی با عنوان تونل عباس میرزا مستقیماً به عمارت و اتاق شخصی او متصل می‌شد.
آهک‌بری‌های بسیار باشکوهی با نقوش اسلیمی به همراه ستون‌های سنگی مقرنس‌کاری شده و کفش کن‌های سنگی حجاری شده فضاهای داخلی حمام را زینت داده است.
این حمام با یک هشتی به ابعاد ۵/۳ در ۵/۳ و ارتفاع ۳/۴ متر بین باغ بزرگی ساخته شده است که یکی از اضلاع هشتی به در ورودی و دیگری راه ورود به رختکن یا سربینه است.
سربینه حمام نیز هشت‌ضلعی است و گنبد بزرگ آن‌که مزین به آهک‌بری‌های زیباست بر روی جرزها و هشت ستون سنگی هشت بر استوار شده‌اند.
همه ستون‌های این حمام زیبا دارای سرستون‌های سنگی مقرنس هستند که به‌وسیله ملات سرب مذاب به ستون‌ها وصل شده‌اند.
گرمخانه تعبیه شده در این حمام فضایی است که از چهارستون سنگی هشت بر و دو حوض بزرگ مستطیل شکل و اتاقی با گنبد قیراندود تشکیل شده است.
نور داخل سربینه و گرمخانه به وسیله روزنی که در نوک گنبد قرار دارد، تأمین می‌شود و گویا بر روی آن روزنه‌ها سنگ‌های مرمر نازک و ظریفی نصب بوده است که نور آفتاب با نفوذ از آن داخل حمام را به‌صورت یکنواخت روشن می‌کرده است.
حمام کردشت بخش‌های دیگری نیز دارد که بسیار دیدنی و قابل‌مطالعه است.
این بنای ارزشمند تاریخی که در سال ۱۳۶۲ با شماره ۱۶۵۵ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده طی سال‌های اخیر از سوی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی آذربایجان‌شرقی مورد مرمت و بازسازی اساسی قرار گرفته و توانسته به همراه طبیعت زیبای سواحل ارس به عنوان ظرفیتی شاخص در حوزه گردشگری فرهنگی و طبیعی موردتوجه گردشگران داخلی و خارجی قرار گیرد.
منطقه ارس همچون سایر نقاط آذربایجان‌شرقی با بهره‌مندی از طبیعت بکر و زیبای سواحل رود ارس و جنگل‌های ارسباران، آثار تاریخی بسیاری را در خود جا داده است.
وجود رود ارس به‌عنوان منبع آب، سواحل حاصلخیزش و نیز آب‌وهوای معتدل در فضای کوهستانی موجب ایجاد بناها و آثار زیبای تاریخی و مذهبی بسیار در منطقه شده است.
از دیگر آثاری که در سواحل رود ارس و در مرز ایران و جمهوری آذربایجان و ارمنستان قرار دارد، می‌توان به “کاروانسرای شاه‌عباسی، کلیسای سنت استپانوس، کلیسای چوپان، امامزاده شعیب(ع) (برج دوزال)، امامزاده سید محمد آقا(ع) نوجه مهر، روستای اشتبین (ماسوله آذربایجان) و قلعه کردشت” اشاره کرد.