خرانق، مقصد گردشگری ناشناخته در ایران
روستای ۴۵۰۰ ساله‌ی خرانق، یک روستای توریستی و جذاب در حاشیه کویر اردکان یزد است که به لحاظ برخورداری از جاذبه‌های زیبا و بکر همواره مورد توجه گردشگرن خارجی است.
روستای توریستی و جذاب «خرانق» در ۷۵ کیلومتری یزد و در منطقه‌ای کوهستانی در طریق الرضا(ع) واقع شده است. خرانق در گویش محلی به معنی جایی است که خورشید طلوع می‌کند لذا آن را زادگاه خورشید خوانده‌اند.
این روستا دارای چندین جاذبه گردشگری تاریخی است که یکی از مهمترین آنها قلعه تاریخی خرانق متعلق به سلسله ساسانیان یعنی حدود ۱۸۰۰ سال پیش است و در سال ۱۳۸۳ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
این قلعه خشتی یکی از بزرگترین قلعه‌های مسکونی با کوچه‌های پر پیچ و خم است که قبلاً محلی برای گمراه کردن سارقان و راهزنان بوده و از معروف‌ترین آنها کوچه‌ی گرگ است که روزگاری، راهزنان را به این کوچه می‌کشاندند و سپس به آنها حمله می‌کردند.
در این قلعه حدود ۸۰ خانه وجود دارد که دو یا سه طبقه هستند که نشان دهنده وضعیت اقتصادی و موقعیت اجتماعی ساکنین آنها بوده است.
مصالح مورد استفاده برای ساخت این خانه‌ها خشت و گل برای دیوارها، استفاده از تیرهای چوبی و پوشال برای سقف و مخلوط خاک و آهک برای کف اتاق است و سقف خانه‌ها به صورت گنبدی شکل و از گچ برای تزئینات درونی داخل خانه ها استفاده کرده‌اند. از طبقه‌ی زیرین خانه نیز برای نگهداری احشام و طیور استفاده می‌کرده‌اند.
منار جنبان خرانق یکی از بی‌نظیرترین سازه‌های باقیمانده در این قلعه تاریخی است که قدمت این بنا نیز به دوران ساسانیان باز می‌گردد. منارجنبان خرانق بنایی سه طبقه است که راه های جداگانه ای برای ورود و خروج از آن دارد.
این بنا به عنوان برج دیده بانی و فانوس خانه استفاده می شده ولی آنچه این بنای تاریخی را منحصر به فرد می کند، این است که کل سازه توسط خشت ساخته شده است.
حمام تاریخی خرانق مربوط به دوران قاجار است و برای دسترسی آسان به آب قنات، این حمام را در سطحی پایین تر از قلعه و بالاتر از سطح روستا ساخته‌اند.
این حمام مانند دیگر حمام های ایرانی شامل ورودی، هشتی، سربینه، میاندر، بینه، خزینه، تون، گرمخانه و گلخن است. این حمام به دو قسمت حمام کوچک و حمام بزرگ بوده است. حمام کوچک مورد استفاده ی بانوان بوده که از صبح تا غروب در اختیارشان بوده است.
در مرکز قلعه، مسجدی تاریخی وجود دارد که قدمت آن به قرن هشتم تا دهم هجری قمری می‌رسد. مصالح استفاده شده برای ساخت این مسجد خشت و گل است و در نمای بیرونی آن آجر نیز استفاده شده است.
کاروانسرای خرانق در مجاورت این قلعه، یک ساختمان یک طبقه است که به سلسله ساسانیان بر می‌گردد. یکی از کارهای جالب که در این کاروانسرا می توانید انجام دهید این است که اگر در مرکز یکی از تیمچه‌های آن قرار بگیرید و صدایی ایجاد کنید، صدا پژواک می‌شود.
یک حیاط بزرگ در وسط این بنای تاریخی که به ثبت ملی رسیده، قرار دارد و دور تا دور آن اتاق هایی ساخته شده است.
در این منطقه، رودخانه‌ای فصلی به نام دوکال جریان دارد لذا برای انتقال آب از یک ساحل به ساحل دیگر رودخانه، پلی آبراه ایجاد شده است و عنوان قدیمی ترین پل انتقال آب در استان را دارد. ساخت این پل مربط به حدود ۱۰ قرن پیش و دارای معماری ساسانی و رومی است.
مزار بابا خادم یکی از بناهای مذهبی در روستای خرانق است که با گنبد آبی خود، بیش از هر بنای دیگری جلب توجه می‌کند. این بنا پیکر یکی از خادمین امام رضا (ع) را در خود دارد که در طی مسیر همراه این امام بیمار شد و درگذشت و در میان کشتزارهای خرانق به خاک سپرده شد. بر مزار وی، بنایی گنبدوار و ساده ساخته شده که در سال ۱۳۹۰ هجری شمسی مورد بازسازی قرار گرفته است.