غارهای خُربَس (xorbas)، مجموعه­ غارهایی­ست که در ارتفاعات روستای خربس واقع در جزیره قشم قرار گرفته ­اند. غارهای خربس که از عجایب و پدیده­ های دیدنی دوره­ های زمین­ شناسی می­باشند در فاصله 15 کیلومتری غرب شهر قشم و نزدیک به روستاهای خربس و رمچاه واقع شده ­اند. ساخت چند فیلم سینمایی با استفاده از موقعیت این غارها، باعث شناخت غارهای خربس به عنوان یکی از مهم ترین جاذبه ­های جزیره قشم شده است.

به باور تاریخ­ شناسان آثار معماری صخره‌ای این غارها نشان می­دهد که در گذشته ­های بسیار دور، پیروان آیین مهرپرستی از این غارها به عنوان نیایشگاه یا پرستشگاه آناهیتا یا همان خدای آب و باران استفاده می­کردند. مطابق تحقیقات صورت گرفته، قدمت این غارها به دوران حکمرانی مادها در ایران یعنی نزدیک به سه هزار سال پیش باز می­گردد.

مجموعه غارهای خربس که بر دیواره کوه قرار گرفته­ از ۴ دهانه غار تشکیل شده­ است. این 4 غار از درون به هم اتصال دارند و نزدیک به 20 تا 30 متر بلندا دارند. دورن غارهای خربس دهلیزها، تالارها و اتاق­های مختلف با ابعاد 5.5*4 قرار دارد که با حدود 9 روزنه­ به بیرون ارتباط دارند. از این اتاق­ها و تالارها که طاقچه­ هایی جهت نگهداری چراغ دارند جهت تجمع مردمان بومی به منظور پناه­گیری در جنگ یا نیایش استفاده می­ شده ­است. تغییراتی توسط انسان در این غارها ایجاد شده و از حالت طبیعی غار به منظور نیازهای مختلفی بهره­ گیری گردیده است. زمین­ شناسان دلیل شکل­ گیری این غارها را گرداب و تخلیه ماسه‌های کوه عنوان می­کنند.

معماری صخره ­ای غارهای خربس از مهمترین ویژگی­های آن می­باشد که هر بیننده­ای را به تعجب وا می­ دارد. این غارها از نظر جلوه ظاهری با معبد کلات خورموج استان بوشهر بسیار شبیه است و همچنین به لحاظ ساختار و شکل قرارگیری آن در دل کوه، با گوردخمه­ هاى گوناگون در استان­های آذربایجان، کردستان، لرستان، بوشهر و خوزستان مقایسه می­شود. شهر باستانی خربز یا خربس که در نزدیکی این غارها واقع شده گویای تمدن بزرگ مادها در پیرامون آن منطقه می­باشد. این شهر با قدمتی بیش از دو هزار و پانصد سال به زمان حکمرانی ساسانیان در ایران مرتبط است. از این منطقه که در گذشته یک روستای آباد و پر رونق شناخته می­شد، امروزه تنها دشتی ویرانه به جای مانده است. مجموعه غارهای خربس علاوه بر کاربری معبد، به باور برخی محققین، کاربری استودان (یا همان جای نگهداری استخوان مردگان در دین زرتشتی) یا پناهگاهی برای مردم باستانی خربز قلمداد می­ شده است. اطراف این غارها که ادامه رشته­ کوه­های زاگرس هستند تپه­ های مرجانی جای گرفته­ اند. یک برکه در قسمت پایینی غارها جهت جمع­ آوری آب باران قرار دارد که در ایام پربارش سال مملو از آب است.

هنرمندان سنگ‌تراش در سال­های اخیر دهلیزها و دالان‌های جدیدی را به این مجموعه اضافه کرده اند. طرح­ها و نقش­هایی که در این دالان­ها و دهلیزها ایجاد شده ­اند، به منظور حفظ اصالت محل، شبیه به طرح­های باستانی حک گردیده ­اند.

به اعتقاد مردم محلی، در ارتفاعات صخره ­ای غارهای خربس عقاب­های ماهیگیری جای گرفته ­اند که از گونه­ های کمیاب میان عقاب­ها شناخته ­می­شوند. خفاش‌‌های دم ­موشی که در معرض انقراض هستند نیز حفره­ های زیرین و تاریک غار را برای زندگی خود انتخاب کرده ­اند.

این غارها در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده­ است.

 

امکانات غارهای خربس قشم

در مجموعه غارهای خربس امکاناتی جهت رفاه حال بازدیدکنندگان ساخته شده است که از جمله آن­ها می­توان به سرویس­ های بهداشتی، مغازه ­ها و غرفه­ های مواد غذایی و صنایع ­دستی­ مردم بومی قشم اشاره کرد. پارکینگی نیز جهت توقف خودروها در پایین پله­ های کوه ایجاد شده است.

زمان بازدید از غارهای خربس قشم

به علت گرما و رطوبت بالای جزیره قشم بهترین زمان سفر برای بازدید از غارهای خربس، نیمه دوم سال یعنی فصول پاییز و زمستان می­باشد. مجموعه غارهای خربس قشم هر روز از ساعت ۶ تا 18 قابل بازدید است. از آنجا که این جاذبه بسیار دیدنی در بیرون از شهر قشم و در مسیر جاده ساحلی واقع شده است، نیازمند استفاده از امکانات تورهای گردشگری همراه با راهنما می­باشد. همچنین می­توان از تاکسی­ های دربست محلی برای دیدار از غارها بهره برد. بازدید از این غارها نزدیک به 1 تا 2 ساعت زمان می­برد. به دلیل قرارگیری غارهای خربس در ارتفاعات کوه، می­بایست توانایی بالا رفتن از پله­ های بسیار را داشت.

مسیر دسترسی به غارهای خربس قشم

برای رسیدن به این غارها ابتدا باید به شهر قشم رسید و از جاده ساحلی آن به سمت روستای رمچاه حرکت کرد. در سمت راست جاده غارهای زیبای خربس با چشم ­اندازی رو به دریا خودنمایی می­کنند.

همچنین بعد از تماشای غار در امتداد جاده ساحلی قشم می­توان به دیگر جاذبه­ های دیدنی جزیره قشم مانند: روستای برکه خلف، دره ستارگان، جزایر ناز، پارک کروکودیل ­ها، جزیره هنگام، غار نمکدان و جنگل­های حرا رسید.