دیوانخانه شیراز نیازمند مشارکت یک سرمایه‌گذار قوی
توجه به میراث‌فرهنگی در کشور را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
توجه به میراث‌فرهنگی از چند دهه پیش شروع شد، اما در دوره‌ای راکد ماند. اواخر دهه ۷۰ به‌منظور مرمت و احيای مجموعه‌های تاریخی طرحی به نام پردیسان از سوی سازمان میراث‌فرهنگی وقت پیگیری شد که در زمان خود فعالیت‌های خوبی داشت تا اینکه ۱۰ سال بعد در راستای اعطای مجوز کاربری و بهره‌برداری مناسب از بناها و اماکن تاريخی قابل احيا و با هدف سرمايه‌گذاری بخش خصوصی داخلی و خارجی، فعالیت‌های طرح پردیسان به‌عنوان بخشی از اقدامات صندوق توسعه صنایع‌دستی و فرش دستباف و احیاء و بهره‌برداری از اماکن تاریخی و فرهنگی در نظر گرفته شد.
با وجود آثار و مجموعه‌های تاریخی و میراثی فراوان در کشور، به نظر شما نحوه اداره این آثار چگونه باید باشد؟
یک نهاد خاص به تنهایی نمی‌تواند مرمت و احیای آنها را به دوش بکشد و لازم است بخش خصوصی توانمند در این مسیر مشارکت داشته باشد. مهم است برخی بناهای تاریخی با شرایطی مطلوب و شفاف به بخش خصوصی واگذار شود. به هر میزان آگاهی شهروندان از ثروتی که در بناهای تاریخی نهفته است بیشتر شود به همان میزان ارزش این بناها و توجه به آنها بیشتر خواهد شد.
آیا احیای بناهای تاریخی تاثیری در هویت جامعه دارد؟
احیای یک بنای تاریخی علاوه بر اینکه پیامدهای فرهنگی به ویژه در راستای ارتقای حس تعلق و هویت فرهنگی دارد، در واقع اعتبار بخشی به جامعه و هویت شهروندان آن جامعه است. این کار در نهایت باعث بالا رفتن درک و توجه مردم به بناهای میراثی و تاریخی می‌شود و این رویکرد که از سوی صندوق احیا در پیش گرفته شده، ارزشمند است.
از آنجایی که تعریف کاربری درست برای بناهای تاریخی ضروری است توصیه شما در این مورد به جوانانی که قصد ورود به این حوزه را دارند چیست؟
امروزه جوانان علاقه‌مند زیادی تمایل به ورود به حوزه مرمت، احیاء و یا بهره‌برداری از بناهای تاریخی را دارند، اما اینکه این فرایند چگونه تعریف می‌شود و چه کاربری برای بناهای احیاء شده در نظر گرفته می‌شود مهم است. نهادینه شدن باور فکری صحیح نسبت به کاربری بناها در بخش خصوصی ضروری است. آیا یک خانه تاریخی باید به یک مرکز فرهنگی یا اقامتی تبدیل شود و یا اینکه می‌توان گستره متنوع‌تری از کاربری‌ها را برای خانه‌های تاریخی پیشنهاد داد؟ در هر صورت هر نوع تعریف کاربری نادرست، نه تنها هویت بنا را تغییر میدهد بلکه می‌تواند باعث عدم تحقق اهداف پیش‌بینی شده برای بنای تاریخی شود.
در مورد تجربه خود درباره احیا و مرمت مجموعه دیوانخانه شیراز و چرایی توقف این طرح توضیح بفرمایید.
دیوانخانه شیراز یک بنای تاریخی شناخته شده است که متاسفانه بخشی از آن آسیب دیده است. میراث‌فرهنگی این بخش تخریب شده را خریداری کرد و طراحی و مرمت آن به من واگذار شد. فعالیت‌های ما در مرحله تهیه طرح مرمت و احیاء به خوبی پیش می‌رفت، اما در ادامه با چالش‌هایی در اجرای طرح مواجه شدیم و فرایند کار متوقف شد. شاید آن زمان، یعنی حدود ۲۰ سال پیش آرمان‌های ما فراتر از امکانات موجود بود، چرا که ما بر روی بهره‌گیری از بهترین مصالح و استادکارها تأکید داشتیم، اما امکانات میراث‌فرهنگی در آن زمان اجازه این کار را نمی‌داد. در واقع هدف ما بزرگتر بود و در نهایت مجبور شدیم تنها بخشی از بنا را مرمت کرده و تحویل دهیم. اگر در آن زمان زمینه و امکانات لازم برای اجرای طرح مرمت ارائه شده وجود داشت، امروز این بنای تاریخی به بهره‌برداری رسیده بود و با آسیب‌های کمتری مواجه می‌شد. با توجه به این تجربه، صندوق توسعه و احیاء و بهره‌برداری از اماکن تاریخی و فرهنگی باید پشتوانه قوی و قدرت بیشتری داشته باشد تا بتواند از پروژه‌های بزرگ حمایت کند.
واگذاری چنین بناهایی به بخش خصوصی چگونه باید صورت گیرد؟
هر سرمایه‌گذاری که احیا و مرمت بناهای تاریخی را برعهده می‌گیرد علاوه بر اینکه باید ابعاد کار را به خوبی درک کند، باید سرمایه کافی هم داشته باشد. بناهایی مثل دیوانخانه شیراز نیامند مشارکت یک سرمایه‌گذار قوی و مورد وثوق مردم است تا به سرانجام برسد، چرا که بخش دولتی نمی‌تواند چنین سرمایه‌ای را تامین کند.
رویکرد صندوق احیا برای مشارکت و همکاری با بخش خصوصی و سرمایه‌گذاران را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
گامی مثبت در راستای احیای بناهای تاریخی صورت گرفته است و صندوق احیاء باید افراد توانمند و مجرب را برای مرمت، احیا و بهره‌برداری از بناهای تاریخی شناسایی کند. افرادی که وابسته و دلبسته تاریخ و هویت این سرزمین بوده و در کارنامه خود عملکرد موفقی داشته‌اند. ورود این افراد باعث تحول در این حوزه خواهد شد. حمایت و پشتیبانی صندوق احیاء از سرمایه‌گذارانی که برای مرمت، احیا و بهره‌برداری انتخاب می‌شوند الزامی است. باید به صحبت‌ها و دغدغه‌های سرمایه‌گذارانی که به صورت جدی وارد این حوزه شده و طرح‌های قابل دفاعی دارند توجه شود و از طرفی نباید سرمایه‌گذاران در یک سطح و یا صرفا بر اساس معیارهای مالی سنجیده شوند، بلکه صندوق احیا باید به‌دنبال افراد و شرکت‌های توانمند باشد که ظرفیت و شایستگی احیای اصولی و باکیفیت بناهای تاریخی کوچک و بزرگ را دارند.