غار سهولان ،سفر به دل زمین با ۱٠۲ پله
یکی از مهمترین علایق ما در هر سفری طبیعت گردی است چرا که طبیعت هر دیاری منحصر به خود آنجاست و نظیرش را نمی توان جای دیگری یافت.یکی از کم نظیرترین جاذبه های طبیعی ایران، در جاده مهاباد – بوکان واقع شده است. رزا مصطفوی، فعال گردشگری از جاذبه های منحصربه فرد غار سهولان و یک سفر به اعماق زمین به ایسنا گفت: در ۴۲ کیلومتری جنوب شرقی مهاباد در نزدیکی روستای سهولان،غاری زیبا به همین نام وجود دارد که به جرات می توان گفت یکی از منحصربه فردترین جاذبه های طبیعی استان است.در محوطه ورودی، کالسکه هایی صف کشیده اند که گردشگران را به ورودی غار می رسانند.
یکی از شگفتی های این وجود هزاران کبوتر چاهی است که در حفره های طبیعی این صخره ماوا گزیده اند و صدای بال بال زدن و بق بقویشان سرزندگی خاصی به فضای پیرامون غار بخشیده است، چند درخت تنومند جنگلی هم سایه خود را سخاوتمندانه بر دهانه غار گسترانده اند و به محیط، طراوتی دوچندان بخشیده اند.
این فعال گردشگری اظهار کرد: غار سهولان دارای دو بخش خشکی و آبی است که بخش آبی (دریاچه) چهل و پنج متر پایین تر از ورودی غار است. برای رسیدن به اسکله باید از دالانهایی تنگ و تاریک گذر کنیم؛ دالانهایی که به لطف نورافکن ها اندک روشنایی دارند. همچنین باید راه پله ای پیچ درپیچ متشکل از ۱٠۶ پله ناقابل را هم پشت سر بگذاریم.
هرچه پایین تر میرویم فضا مرطوبتر می شود و بوی گوگرد بیشتر. حالا به اسکله رسیده ایم جایی که باید جلیقه های نجات را به تن کرده و سوار بر قایق به کشف و شهود در این غار شگفت انگیز بپردازیم.
اولین بخش غار همان تالار اصلی آن است که حدود ۲٠٠ متر مساحت دارد و ارتفاع سقفش به ۵٠ متر میرسد.
طول مسیر آبی کشف شده ۳۰۰ متر و طول مسیر خشکی کشف شده ۲۵۰ متر است. کل مساحت کشف شده حدود دو هکتار و متوسط عمق آب دریاچه ۲۵ متر است که در عمیق ترین نقطه به ۳۲ متر هم میرسد.
و چه لذتی دارد وقتی سوار بر زورق به تماشای زیباییهای طبیعت بنشینی و شاهکارهایی که خالق هستی بر دیواره های غار نقش زده را بنگری!
از تالار غار وارد حوضچه های بعدی می شویم که به نسبت کوچکتر و باریکترند و از آنها دالانها و راههای باریکتری منشعب است که ورود به برخی از آنها امکان پذیر نیست. چیزی که بسیار چشمگیر و مایه تعجب است، سطح شفاف و زلال دریاچه است. آب دریاچه آنقدر شفاف است که به آسانی میتوان سنگهای کف دریاچه را دید.
این غار آبی در مقایسه با غار علیصدر که بزرگترین غار آبی ایران است، خیلی کوچک است برای همین هم گشت در آن به نسبت کوتاهتر است. درضمن امکان پیاده شدن از قایق و گشت زنی در خشکی نیز وجود ندارد و کل گشت در غار چیزی در حدود بیست دقیقه طول می کشد.
مصطفوی ادامه داد: در این گشت در مجموع سه حوضچه آب بزرگ و کوچک را پشت سر گذاشته و درنهایت به چهارمین و بزرگترین حوضچه میرسیم.
یکی از جذابیتهای موجود در غار، قندیلهای استالاکتیتی و استالاکمیتی آن است که زنده و همچنان در حال رشدند و دیواره ها و سقف غار را آذین بسته اند.
این قندیلها در بعضی نقاط اشکالی پدید آورده اند که بی شباهت به موجودات زنده و غیر زنده پیرامونمان نیست. برای همین هم تعجب نکنید اگر بگویم این غار، لاک پشت، عروس دریایی، دلفین، فیل، عقاب، خفاش،خوشه انگور، توت فرنگی، قارچ و یک هواپیمای درحال فرود دارد!
از موجودات تندیسی و خیالی غار که بگذریم میرسیم به موجودات زنده ای که در غار زندگی میکنند، پرندگانی چون کبوتر چاهی و خفاش به راحتی رفت و آمد می کنند.
البته خفاشها کمتر خود را به گردشگران نشان میدهند و اغلب شبها و در تاریکی و سکوت مطلق از مخفیگاه خود خارج می شوند.
درجه حرارت غار در همه فصول سال ثابت و بین ۱۰تا ۱۵ درجه است. رطوبت حاکم بر غار ۷۰ تا۸۰ درجه است و در اثر رطوبت سنگها و صخره ها با خزه های سبز و قهوه ای پوشیده شده اند.
وی بااشاره به نحوه کشف این غار هم گفت: در سال ۱۸۹۶ «ژاک دمورگان» که کتاب جغرافیای غرب ایران را مینوشت مصمم به دیدن غار گشت. برای این منظور با کمک چند تن از اهالی روستای سهولان با یک کلک وارد غار شد و توانست تا عمق ۲۰۰ متری آن پیش رود و از بخش خشکی بالای آن خارج شود. ژاک آن زمان نقشه ای از غار ترسیم کرد که تا حدود زیادی شبیه به نقشه امروزی غار است.
پس از دمورگان در سال ۱۳۵۰ یک هیأت غارنوردی از دانشگاه اکسفورد با تجهیزات کامل از غار دیدن کردند و از آن تاریخ کم کم زمینه برای آماده سازی غار مهیا گشت تااینکه در سال ۱۳۷۹ غار سهولان به عنوان دومین غار آبی کشور، آغوش خود را به روی گردشگران مشتاق گشود.
حدود ۷۰ میلیون سال از پیدایش این غار که مربوط به دوره کرتاسه بوده میگذرد ولی اولین نشانه های حیات آدمی در آن به دوران پارتها برمی گردد که روزگاری اینجا خانه اقوام پارتی بوده است.
مصطفوی تصریح کرد: در عملیات کشف و آماده سازی غار، اشیایی نظیر ظروف سفالی مربوط به هزاره های اول و دوم پیش از میلاد در این غار یافت شده که نشان می دهد از ۴٠٠٠سال قبل حیات در این غار وجود داشته است.
علاوه بر سفالهای دوره اشکانی اشیایی از دوره ایلخانی نظیر جام مسی در این غار پیدا شده همچنین در قسمت خشکی غار گورهایی قدیمی کشف شده است.
در زمان حمله ارتش روس به مهاباد و قتل عام مردم این دیار، این غار جان پناه و نجات دهنده بسیاری از اهالی روستا بوده چراکه بسیاری از مردان منطقه به این غار پناه آورده و در آن مخفی شدند. از همان تاریخ به این غار «کونه مالان» هم گفته شد یعنی جایی که مردم در آن ساکنند.
این غار نیز به عنوان یک جاذبه طبیعی ثبت ملی شده است و در حال حاضر بدلیل شیوع کرونا این مجموعه تعطیل است.