فرش دستبافت هریس، آیینه تمام‌نمای اصالت و هنر ایرانی
فرش هریس از جمله معروف‌ترین و محبوب‌ترین فرش‌های دستباف ایرانی است که با ویژگی‌های منحصربه‌فرد شهرت جهانی یافته است. محبوبیت این فرش به‌قدری است که بسیاری از کاخ‌های کشورهای اروپایی و آمریکایی مزین به این فرش هستند. در نتیجه می‌توان به جرات گفت که فرش هریس طرفداران زیادی در سراسر جهان دارد.
دوام
یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های فرش هریس دوام بالای آن است. معمولاً عمر این فرش، در صورت استفاده صحیح، بیش از دهه‌ها است. برخی محققین بر این باورند که وجود معادن مس در اطراف منطقه هریس می‌تواند دلیلی برای دوام آن‌ها باشد. این معادن میزان مس موجود در رودخانه‌های منطقه را افزایش می‌دهند و نوشیدن این آب توسط گوسفندان، کیفیت پشم آن‌ها و در نتیجه دوام این فرش را بالا می‌برد.
ابعاد
فرش‌های هریس معمولاً ابعاد مشخصی هم دارند. عمدتاً این فرش‌ها در ابعاد ۶، ۱۲ و ۲۰ متری تولید می‌شوند. البته این‌ها تنها ابعاد این فرش‌ها نیستند و قالی‌هایی در ابعاد بزرگ‌تر و کوچک‌تر و همچنین کناره در سایزهای گوناگون نیز می‌توان در فرش‌های این منطقه یافت.
رنگ فرش هریس
در مورد رنگ فرش‌های هریس باید گفت که غالبا دارای رنگ‌های تیره و با کنتراست بالا هستند. رنگ‌هایی که معمولاً در این فرش‌ها به کار می‌روند قرمز تیره (لاکی)، سرمه‌ای، قهوه‌ای و بعضاً بژ است. رنگ آبی نیز به عنوان رنگ متضاد و به صورت خطوطی در میان رنگ‌های دیگر استفاده می‌شود. البته در نمونه‌های جدیدتر از ترکیب رنگ‌های دیگری نیز استفاده می‌شود.
طرح فرش‌ها
خطوط منحنی در این قالی‌ها بسیار کم دیده می‌شوند. در مقابل، اشکال اسلیمی هندسی و خطوط شکسته در طرح این فرش‌ها از مشخصه‌های اصلی آن‌ها به شمار می‌روند. از دیگر نکات مربوط به طرح فرش‌های هریس استفاده از ترنج بزرگ به شکل مربع و مستطیل است. طرح و نقش فرش هریس در عین اصالت، حال و هوایی مدرن نیز به قالی می‌دهد و در نتیجه فرش هریس در دکوراسیون مدرن نیز می‌تواند جایگاه ویژه‌ای داشته باشد.
جنس فرش‌های هریس
پشم در اغلب موارد پرز فرش هریس را تشکیل می‌دهد. استفاده از پشم دست‌ریس در قالی در گذشته بیشتر بود، اما در حال حاضر تنها تولیدات شاخص با پشم دست ریس تهیه می‌شوند. فرش هریس از جمله فرش‌هایی است که کماکان با پشم تولید می‌شود و در نتیجه کیفیت خود را حفظ کرده است. تار و پود فرش‌های هریس نیز معمولاً از کتان یا همان نخ پنبه است، البته در گذشته و در نمونه‌های قدیمی‌تر از ابریشم نیز استفاده شده است.
نوع گره‌ها
نوع گره فرش‌های هریس از نوع ترکی است. این نوع گره‌ها معمولاً تراکم بافت نسبتاً کمی را در فرش ایجاد می‌کنند. به طور معمول تراکم فرش‌های هریس حدود ۱۰۰۰ گره در هر دسی‌متر مربع، یعنی معادل ۲۰ الی ۲۵ رج است، البته نمونه‌هایی ریزبافت‌تر نیز در گذشته تولیدشده و همچنان نیز می‌شود.
نوع پرز
فرش‌های هریس معمولاً دارای پرزهای بلندی هستند. این پرزها همان‌گونه که اشاره شد معمولاً از پشم مرغوب و بادوام تهیه می‌شوند. درشتی بافت و پرزهای بلند، در هنگام راه رفتن و نشستن بر روی فرش، احساس خوش‌آیندی را ایجاد می‌کند که در کمتر فرش دیگری می‌توانیم شاهد آن باشیم. در بعضی انواع قدیمی فرش‌های هریس پرزهای ساییده و کوتاه نیز دیده می‌شوند که در اصطلاح به آن‌ها دانه ذرتی می‌گویند، که زیبایی خاص خود را دارند.
بدیهی است که مواردی که ذکر شد، برخی از مشخصه‌های معمول فرش هریس است که البته تمام فرش‌های بافته شده در این منطقه در این چارچوب قرار نمی‌گیرند. نکته دیگر اینکه در نزدیکی شهر هریس، شهرها و روستاهای دیگری همچون بخشایش، مهربان نیز قرار دارند که مردمان آن به تولید فرش مشغول‌اند.