ابراهیم جلیلی در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان اینکه خانه های تاریخی لطفعلیان و مصدقی به یادگار مانده از دوران قاجار، در تاریخ ۱۹ اسفندماه سال ۱۳۸۰ به شماره ۴۸۹۲ به ثبت آثار ملی ایران رسیده است، اظهار کرد: مالک اولیه این بنا که در مساحتی افزون بر ۴۰۰۰ مترمربع در خیابان مصطفی خمینی شهرستان ملایر واقع شده، مرحوم محسن مصدقی معروف به مصدق الممالک بوده و در عصر فتحعلی شاه قاجار به واسطه رابطه خویشاندی که با دربار داشته، با بهره گیری از معماران زبده آن دوره اقدام به ساخت این مجموعه کرده است.

وی ادامه داد: بخش های سه گانه این مجموعه شامل اندرونی، حسینیه و اصطبل خانه بوده است. در دوره ای بخش حسینیه این مجموعه توسط اسدالله خان لطفعلیان خریداری شده و کاربری مسکونی یافته است. این بخش در دو طبقه ساخته شده و در سه ضلع حیاط مرکزی اتاق هایی با کاربری های مختلف و با نماهای بسیار زیبای آجری به صورت دوطبقه دیده می شود. سقف طبقه همکف پوشیده از طاق های آجری زیباست و پوشش طبقه فوقانی آن به صورت مسطح با تیر چوبی است.

جلیلی زیباترین بخش بنا را حوض خانه دانست که با طاق های زیبای آجری به شیوه چهاربخشی پوشیده شده است و تصریح کرد: جریان آب قنات و وجود دو حوض سنگی در کف، هوا و فضای بسیار خنک و فرح بخشی را برای گذر از گرمای تابستان برای ساکنان ایجاد می کرده، از دیگر ویژگی های این بنا تزئینات لمبه کوبی چوبی در سقف طبقه اول و وجود درهای اُرسی با شیشه های الوان است.

وی با اشاره به اینکه خانه مصدقی واقع در جنوب شرقی مجموعه به عنوان اندرونی بنا، در تملک وراث مالک اولیه بوده است، مطرح کرد: این بخش با یک حیاط نسبتاً بزرگ در مرکز و بناهایی در جهت های شمال، شرق و غرب حیاط ساخته شده، تنها معماری جانب شمالی حیاط دو طبقه است که به صورت بسیار جالبی با ایوانی سراسری که شش ستون آجری رفیع سقف آن را نگه داشته، جلوه و شکوه خاصی به بنا بخشیده، در این بخش نیز از پوشش طاق های آجری متنوع برای سقف طبقه همکف و پوشش مسطح تیر چوبی و تزئینات لمبه کوبی زیر سقف برای طبقه اول استفاده شده است.

رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ملایر خاطرنشان کرد: مجموعه تاریخی لطفعلیان و مصدقی اکنون با کاربری موزه، از نظر محتوا یکی از متنوع ترین موزه های استان بوده و آینه تمام نمایی از آداب و رسوم، تاریخ و فرهنگ غنی مردم شهرستان ملایر است.

وی بخش مردم شناسی و معرفی سوغات و صنایع دستی را یکی از بخش های موزه ملایر برشمرد و گفت: این بخش شامل انواع لوازم و ادوات مردم شناسی است که اغلب در طبقه همکف ایجاد شده است همچنین در این بخش علاوه بر معرفی شیره پزی ملایر و مشتقات انگور با ساخت و نمایش مانکن هایی، وسایل و لوازم مربوط به کشاورزی، درودگری، پزشکی، زینت آلات و … در این بخش قرار دارند.

جلیلی تصریح کرد: بخش باستان شناسی این بخش به نمایش اشیاء و یافته های باستان شناسی متعلق به دوره های اسلامی، تاریخی و پیش از تاریخی اختصاص یافته و بیشتر در اتاق های طبقه اول متمرکز شده است. غالب اشیاء از یافته هایی است که در حوزه جغرافیای ملایر و از محوطه ها و سایت های تاریخی این شهرستان به دست آمده اند.

وی در ادامه مطرح کرد: از جمله شاخص ترین اشیاء موجود در موزه خنجر، پیکان، میله نذری، پایه بت، تبرزین، کاسه، بشقاب، بازوبند و دستبند مفرغی مربوط به هزاره اول قبل از میلاد، ظروف سفالی دوران های مختلف پیش از تاریخ تا دوره اسلامی مانند آبخوری و تنگ کشف شده در تپه پری، ظرف گلدان شکل، قمقمه، ظرف دو قلو و سفالی کشف شده از تپه گونسپان، همچنین پارچ و گلدان دوره اسلامی، آبخوری و تاس مسی دوره سلجوقی به دست آمده از شهر سامن است.

وی به بخش اسناد تاریخی و نسخ خطی موزه ملایر اشاره و خاطرنشان کرد: این بخش نیز شامل اسناد تاریخی و مجموعه کتاب ها و نسخه هایی است که خطی و به قرون متاخر اسلامی(اواخر قاجاریه و دوره معاصر) تعلق دارند. بخش اعظم این اسناد حاوی اطلاعات ارزشمند تاریخی مرتبط با شهرستان ملایر هستند که مطالعه و بررسی آنها می تواند دانسته های موجود از ملایر را افزایش دهد.

جلیلی تأکید کرد: سنگ بنای بازار قدیمی شهر مربوط به دوره قاجار، سنگ بنای حمام روستای داویجان، سند برج خانقلی سامن، نامه تعیین حدود اراضی روستای حرم آباد مربوط به سال ۱۳۰۴ هجری قمری و عقدنامه اسدالله خان لطفعلیان مربوط به سال ۱۳۱۴-۱۳۱۳ هجری قمری، بخشی از اطلاعات به دست آمده از این اسناد است.

رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ملایر در پایان یادآور شد: در بخش نمایش آثار و معرفی یکی از خیرین بزرگ دوره معاصر ملایر، تعداد نسبتاً زیادی از اشیاء لوکس به همراه کتاب و آثاری از حاج محمد ملایری(یکی از خیرین بزرگ ملایر) نمایش داده شده است.

منبع:ایسنا