قلعه فورگ؛ این پولادین بنای در حال تخریب
عدم اختصاص اعتبارات لازم برای مرمت و بازسازی یکی از زیباترین قلعه‌های کشور واقع در خراسان جنوبی، دیوارهای این بنای ناریخی را بر اثر بارش سست و در معرض ریزش قرار داده است.
قلعه فورک یکی از زیباترین قلعه‌های تاریخی خراسان جنوبی است و از لحاظ جایگاه قرارگیری و ساختار معماری، یکی از بی‌نظیرترین قلعه‌های تاریخی ایران نیز محسوب می‌شود. این قلعه در روستای فورگ از توابع بخش مرکزی شهرستان درمیان و در فاصله ۹۰ کیلومتری شرق بیرجند و ۱۰ کیلومتری شهر اسدیه واقع شده است.
به گزارش ایسنا، ساخت این قلعه در زمان نادرشاه توسط میرزابقاخان حاکم منطقه شروع شد؛ پس از وی پسرش میرزا رفیع خان ساخت قلعه را به اتمام رساند. این بنا در زمره ۱۰ قلعه تاریخی مهم کشور و از آثار مهم و قابل توجه ایران است. این اثر تاریخی به شماره ۳۴۵۰ در تاریخ ۲۸ اسفندماه ۷۹ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
این اثر بر بالای صخره‌ای سنگی همراه با ۱۸ برج پس از قرون متمادی همچنان قامت خود را استوار نگه داشته و از سنگ، آجر، خشت، گچ، آهک و ساروج ساخته شده و پایه آن را سنگ چین کرده‌اند.
اما اکنون قلعه تاریخی فورگ درمیان که یکی از صدها اثر تاریخی استان و ثبت شده در آثار ملی است که بی توجهی به مرمت آن، سبب تخریب بخشی از آن در اثر باران‌های اخیر شده است. به گفته ساکنان محلی، بخشی از این قلعه به علت بارش‌های رگباری دو خفته اخیر تخریب شده است. گرچه اقداماتی انجام شده اما همچنان این دقلعه نیازمند مرمت است.
اعتبارات مرمت باید برسد
علی شریعتی منش، معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان جنوبی به ایسنا گفت: مرمت، استحکام‌بخشی و رفع خطر برج و حصار قلعه فورگ سال‌هاست آغاز شده است.
وی افزود: مهمترین اقدامات انجام شده در قلعه فورگ در راستای اهداف حفاظتی و مرمتی بنا بود که از آن جمله می‌توان به جمع‌آوری برج شمال غربی قلعه با توجه به خطر ریزش بر اثر فرسودگی، اجرای دیوار حصار شمالی قلعه به وسیله خشت و ملات گل و کاه گل کردن مجدد آن اشاره کرد.
وی خاطرنشان کرد: قلعه تاریخی فورگ یکی از بناهای شاخص و منحصر به فرد در خراسان جنوبی است که بر فراز کوهی در بالای روستا فورگ قرار دارد و هرساله میزبان صدها هزار گردشگر است؛ براین اساس از سال ۷۵ کار مرمت را آغاز کردیم و حدود یک میلیارد تومان هزینه کردیم، اما مشکل اینجاست که قلعه بسیار گسترده بوده و در ارتفاع زیادی واقع شده است.
معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان جنوبی با بیان اینکه در این هفته قسمتی از دیوارهای قلعه بر اثر بارش و عدم استحمکام بنا فروریخته است، بیان کرد: شدت بارش‌ها در دو سال اخیر باعث شد قسمت‌هایی از قلعه ریزش کند و از طرفی چون ساختار قلعه فنی ساخته نشده، مرمت زمان می‌برد.
شریعتی منش ادامه داد: در عین حال تاکنون چندین بار دیوارها و برج‌ها را مرمت و استحکام بخشی کرده‌ایم و این قول را از وزارتخانه برای اختصاص بودجه خاص برای مرمت این قلعه گرفته‌ایم؛ زمانی که این اعتبارات تخصص یابد و شرایط جوی بهتر شود کار استحکام بخشی را آغاز خواهیم کرد.
وی افزود: حتی برخی از منازل مسکونی اطراف قلعه را تخلیه کردیم که اگر قلعه بر اثر بارش ریزش کرد، مشکلی ایجاد نشود، اما مشکلات اعتباری و عدم تخصیص اعتبارات مزید بر علت شده؛ با این حال هر ساله مرمت و بازسازی انجام می‌شود.
هر چند هشدارها برای احتمالِ تخریبِ آثار تاریخی در معرض بارشِ باران در نقاط مختلف کشور از یک سال گذشته تا کنون زیاد مطرح شده‌اند و آخرین آن هشدارها را کمیته تخصصی میراث فرهنگی شورای هماهنگی سازمان‌های غیردولتی میراث‌فرهنگی به نمایندگی از ۱۱۰ انجمنِ میراثی مطرح کردند و حتی از معاون میراث فرهنگی وزارتخانه خواستند تا سریع‌تر قدمی در این زمینه بردارد، اما توجه به بناهای تاریخی در معرض تخریب یا آثاری که در طول دست‌کم این یک سال گذشته با آسیب‌های زیادی مواجه شده‌اند، طبق ادعای متولیان میراثی خراسان جنوبی، آن‌ها را وادار کرده تا خودشان وارد عمل شوند برای جمع‌آوری بخشی از یکی از ۱۰ قلعه بزرگ کشور تا از آسیب‌های احتمالی بیشتر جلوگیری کنند.
هم اکنون ۷۸۹ بنا و محوطه تاریخی و فرهنگ خراسان جنوبی ثبت ملی است که استوئاری آن‌ها برای جذب گردشگر نیازمند اعتبارات ملی و مرمت‌های تداومی است.