نوشته‌ها

جاذبه‌های زمستان‌گردی در کهگیلویه و بویراحمد

استان کهگیلویه و بویراحمد با داشتن پیست اسکی کاکان در شمال یاسوج، مناطق کوهستانی شهر سی سخت، ساحل سد کوثر، روستای پلکانی ما رین، شهر تاریخی بلاد شاپور دهدشت و ده‌ها جاذبه تاریخی و طبیعی به گفته کارشناسان دارای ظرفیت‌های فراوان پیدا و پنهان برای زمستان‌گردی است.

بر اساس آخرین آمارها، سالانه بیش از ۳میلیون نفر از جاذبه‌های گردشگری کهگیلویه و بویراحمد دیدن می‌کنند که بخش عمده‌ای از آن مربوط به فصول بهار و تابستان است.

مناطق کوهستانی شهر سی‌سخت

کوه‌گل بخشی از طبیعت منطقه‌ی کوهستانی دنا است که در شهر زیبای سی سخت قرار دارد، در این ناحیه دریاچه‌های گوناگونی و فصلی وجود دارد، دریاچه کوه گل دریاچه‌ای فصلی بوده و در فصل زمستان تا اوایل بهار براثر بارش باران و ذوب شدن برف‌هایی که بر ارتفاعات دنا جای خوش کرده‌اند پر از آب می‌شوند و تا اواخر تابستان نیز وجود دارد.

دریاچه‌ی کوه یکی از زیباترین جاذبه‌های طبیعی دنا به شمار می‌رود که نام آن نگین زیبای دنا گذاشته‌اند، این دریاچه با مساحتی حدود نیم هکتار و عمقی برابر ۱۵ متر، باعث پدید آمدن طبیعت و اکوسیستم جذابی در اطراف خود شده است.

پیست اسکی کاکان

پیست اسکی کاکان در دامنه‌های رشته‌کوه زاگرس و قله دنا در ارتفاع ۲ هزار و ۶۰۰ متری در ۱۸ کیلومتری شمال شهر یاسوج در دهستان کاکان واقع‌شده است.

طول مفید پیست کاکان ۶۰۰ متر و عرض آن ۱۵۰ متر است.

این پیست یکی از زیباترین پیست‌های اسکی در جنوب کشور است که در سال ۱۳۷۳ با نصب یک دستگاه بالابر افتتاح شد و سپس تا سال ۸۴ امکانات آن با سه تله‌اسکی شامل یک دستگاه بالابر برای افراد مبتدی و ۲ دستگاه بالابر اسکی‌بازان حرفه‌ای افزایش یافت.

با آغاز اولین بارش برف زمستانه در کوه‌های دنا، پیست اسکی دنا میزبان هزاران دوستدار ورزش‌های زمستانی تا نیمه اردیبهشت‌ماه سال بعد است.

ساحل سد کوثر

طبیعت بکر مجاور دریاچه سد کوثر افزون بر هوای دلپذیر و میزبانی از پرندگان مهاجر آسیایی یکی از مکان‌هایی است که می‌تواند مقصد زمستان گردی باشد.

هم‌اکنون صدها پرنده مهاجر از سیبری و آسیای میانه در آبگیرهای سواحل سد کوثر زمستان گذرانی می‌کنند.

سد کوثر برای تأمین آب آشامیدنی ۲ میلیون نفر از مردم استان‌های جنوبی کشور ازجمله خوزستان، هرمزگان، بوشهر و کهگیلویه و بویراحمد ساخته‌شده است،

امکان قایق‌سواری و ماهیگیری تکمیل‌کننده جاذبه‌های گردشگری ساحل سد کوثر است.

محل سد در تنگه بسیار باریکی است و عرض تنگه در کف در تراز ۵۰۰ و حدود ۱۰ متر و تکیه‌گاه‌های سد تا تراز ۵۷۵ متر دارای شیب بسیار تند ۸۰ درجه است به‌طوری‌که بدنه سد کوثر نیز خود جاذبه دیدنی است.

این سد از آب رودخانه خیرآباد و شاخه‌های شاه بهرام و دهدشت (سیدآباد) تشکیل‌شده که آب آن‌ها از رشته‌کوه‌های زاگرس در مناطق طسوج، دشت راق، دیلگان و چشمه بلقیس چرام سرچشمه می‌گیرد.

باغ‌ چشمه بلقیس

باغ تاریخی چشمه بلقیس چرام یکی از جاذبه‌های گردشگری مفرح و چشم‌نواز مناطق گرمسیری کهگیلویه و بویراحمد در زمستان است.

باغ بلقیس چرام، چشمه آبی است که کلان باغی از انواع درختان مثمر و کاج‌های سرب فلک کشیده با منظرگاهی چشم‌نواز، چشم هر رهگذری در مسیر گچساران به دهدشت را به تماشای این‌همه زیبایی و سرمستی طبیعت وامی‌دارد.

روستای تاریخی با بافت پلکانی مارین

روستای مارین در ۳۰ کیلومتری شمال شهر دو گنبدان مرکز گچساران نیز به‌عنوان ماسوله جنوب با رنگین‌کمانی از جاذبه‌های طبیعی، تاریخی و مذهبی یکی از کانون‌های گردشگری در جنوب کهگیلویه و بویراحمد است.

وجود باغ‌های انبوه گرداگرد خانه‌های کوچک پلکانی، هر تازه‌واردی را به حیرت وامی‌دارد و این طبیعت سحرآمیز ویژگی خاصی به این روستای هدف گردشگری بخشیده است.

آب‌وهوای مفرح و باغ‌های میوه‌های رنگارنگ، ما رین را به بهشت گمشده جنوب ایران معروف کرده و این روستا همه‌ساله در فصل زمستان بهار و میزبان گردشگران از تمام نقاط کشور است.

نقش برجسته‌های تنگ سولک

۱۳ نقش برجسته و کتیبه بر روی پنج قطعه‌سنگ جداگانه حجاری‌شده یادگار دوره اشکانی در تنگ سولک یکی از جاذبه‌های تاریخی است که می‌تواند جهانگردان را نیز جذب کند.

نقوش برجسته تنگ سولک صحنه‌های گوناگونی از آیین‌های باشکوه باستانی، نمادهای دینی، رزم‌های سواره‌نظام و پیاده‌نظام، تاج‌گذاری و گرفتن حلقه قدرت در حضور خدایان، شکار شاهی، خوش‌آمد گویی و دیگر جلوه‌های زندگی اشرافی را در دل کوهستان به نمایش گذاشته است.

تنگ سولک در غرب تنگ بجک و در نزدیکی شهر لیکک مرکز شهرستان بهمئی از توابع استان کهگیلویه و بویراحمد قرار دارد.

برنامه‌های جذب گردشگر

مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی کهگیلویه و بویراحمد گفت: «ایجاد اقامتگاه‌های بوم‌گردی، برپایی جشنواره در زمستان، تقویت زیرساخت‌های پذیرش گردشگر مانند اردوگاه‌های رفاهی و تفریحی و برگزاری بازارچه‌های صنایع‌دستی از برنامه‌ها این اداره کل برای رونق صنعت گردشگری در کهگیلویه و بویراحمد است.»

مجید صفایی با اشاره به وجود بیش از ۲ هزار جاذبه طبیعی و تاریخی در استان کهگیلویه و بویراحمد افزود: «صنعت گردشگری به‌عنوان یکی از ظرفیت‌های اصلی استان برای توسعه پایدار و ایجاد فرصت‌های شغلی است که جشنواره‌های برفی، غذا، موسیقی و بازارچه‌های صنایع‌دستی فرصتی برای معرفی جاذبه‌ها و درآمدزایی برای مردم منطقه است.»

او تصریح کرد: «برپایی جشنواره‌ها ضمن اینکه فرصت احیای خرده‌فرهنگ‌های کهن هر منطقه چون غذاهای محلی، آواها و نواها و سنت‌ها را فراهم می‌کند، منجر به شادی و نشاط اجتماعی نیز می‌شود.»

منبع:میراث آریا

آیین‌های سنتی ماه محرم در کهگیلویه و بویراحمد

مردان وزنان این خطه از ایران اسلامی از دیرباز تاکنون آیین‌های مختلفی برای زنده نگه‌داشتن قیام عاشورای حسینی برگزار می‌کنند که عزاداری‌ها در شکل‌های امروزی و سنتی در مناطق روستایی و شهری جلوه‌ای از ارادت آن‌ها به اهل‌بیت عصمت و طهارت (ع) است. در شکل سنتی سینه‌زنی مردان کمر همدیگر را می‌گیرند و دایره‌وار دور علم و نوحه‌خوان می‌چرخند.

در تمام مدت سوگواری نیز سازهای موسیقی سنتی بانوایی سوزناک و غم‌انگیز که اکنون در بسیاری از مناطق این استان رنگ‌باخته است، جماعت عزادار را همراهی می‌کند.

غبارروبی، سیاه‌پوش کردن مساجد و حسینیه‌ها، آماده کردن و شستن دیگ‌های بزرگ برای پخت نذری، خریدن و آماده کردن لباس‌های مشکی، نوشتن جملات و نوشته‌هایی مربوط به عاشورا و امام حسین (ع) بر روی دیوارها و برپا کردن پرچم‌های سیاه و سبز بر سر در خانه‌ها ازجمله کارهایی است که مردم این استان در استقبال از ماه محرم انجام می‌دادند.

شروه خوانی، کتل‌بندی، حجله امام قاسم (ع)، تعزیه‌خوانی برخی از آیین‌های سنتی ماه محرم در کهگیلویه و بویراحمد است.

شروه خوانی

شروه خوانی (نوای جان‌سوز) زنان ایلی کهگیلویه و بویراحمد یکی از آیین‌ها در رثای مظلومیت امام حسین (ع) و یاران باوفای آن حضرت است.

شروه خوانی زنان نوعی نوای غمگینانه به معنای گریستن بر مرده و مدح کارهای شایسته اوست، این نوع موسیقی آوازی با لحنی اندوه‌بار و سوز درونی ازسوی زنان و دختران به گویش‌های مختلف به‌صورت تک‌خوان اجرا می‌شود.

در این آیین زنان و دختران ایلی و عشایری با بستن کمربندها و شال‌بندهای سیاه اطراف زن نوحه‌خوان حلقه می‌زنند و در غم مظلومیت شهدای کربلا سوگواری می‌کنند.

کتل‌بندی

کُتل‌بندی و سیاه‌پوش کردن نیز از دیگر شیوه‌های سنتی و آیین‌های عزاداری در ایام حزن‌انگیز محرم به‌ویژه در شب تاسوعا و روز عاشورای حسینی در این خطه از ایران اسلامی مرسوم است.

در این آیین اسبی را به‌عنوان اسب امام حسین (ع) زین و تزئین کرده و بین هیئت‌ها می‌گردانند، نوحه‌خوانان نوحه می‌خوانند و گاهی تعزیه واقعه کربلا را به تمثیل اجرا می‌کنند و زن‌ها نیز با دیدن این نمایش‌ها به رسم‌های محلی شیون می‌کنند که این آیین به «کتل» مشهور است.

حجله امام قاسم (ع) 

در این آیین زنان عشایری حجله‌ای برای حضرت قاسم (ع) و گهواره‌ای (به زبان محلی تهته) برای حضرت علی‌اصغر (ع) درست می‌کنند و به آن زنگوله و چشم‌زخم، آویزان می‌کنند و روی آن را پارچه سبز می‌کشند.

زنان در ایام محرم به‌صورت دایره‌ای دور این گهواره می‌نشینند و برای دامادی حضرت قاسم (ع) و حضرت علی‌اصغر نوحه (شروه) خوانده و عزاداری می‌کنند و بعد از آن نیز با وصل کردن سنجاق یا گره زدن پارچه از کم سن و سال‌ترین شهید دشت کربلا طلب حاجت می‌کردند.

تعزیه‌خوانی

آیین تعزیه‌خوانی سنتی نیز یکی از آیین‌های فاخر ماه محرم در کهگیلویه و بویراحمد است که به‌طور معمول از سال ۱۲۸۷ در میان اقوام، ایلات و مناطق عشایرنشین این خطه اجرا می‌شود.

مقتل خوانی و تعزیه‌خوانی در حقیقت شرح‌حال تاسوعا و عاشورای سال ۶۱ هجری در دشت نینوا و ذکر مصیبت‌های اهل‌بیت پیامبر (ص) در کربلا است.

این نوع ذکر مصیبت به‌صورت نوحه برای مردم بیان می‌شود و سوگواران برای آنچه بر امام حسین (ع) ویارانش گذشته به سوگواری و سینه‌زنی می‌پردازند.

آیین‌های محرم کهگیلویه و بویراحمد ثبت‌شده در فهرست آثار ملی

مردم کهگیلویه و بویراحمد هم همگام با سایر نقاط ایران در ماه محرم آیین‌های ویژه‌ای دارند که برخی از آنان مانند استقبال از ماه محرم در روستای امامزاده علی (ع) در چرام، دمام زنی در گچساران، مویه‌خوانی زنان شهر سوق، ترقوخوانی و تعزیه‌خوانی در شهر لنده، آیین شام غریبان در سوق و مراسم نذری روستای دشت رز بویراحمد در فهرست آثار ملی ثبت‌شده است.

منبع:میراث آریا