به گزارش گروه فرهنگی ایرنا به نقل از روابط عمومی صدا و سیما، محمدرضا کارگر با حضور در دومین نشست راه‌اندازی موزه رسانه ملی که با حضور محمدحسین رنجبران، مدیر اداره کل روابط عمومی صدا و سیما و نمایندگان معاونت‌های سازمان برگزار شد، افزود: در راه‌اندازی موزه، مکان آن به‌اندازه هویت موزه اهمیت دارد و یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های موزه صدا و سیما برپایی آن در ساختمان ارک است که یادآور تاریخ رادیو و تلویزیون ایران و هویت‌بخشی به این موزه است.

وی با طرح این سؤال که ارج نهادن به میراث صداوسیما چه دستاوردی برای ما دارد؟ گفت: برنامه‌های رادیو و تلویزیون بخشی از خاطرات جمعی ایرانیان است و یادآوری این خاطرات بخشی از تاریخ ما را در برهه‌های مختلف فرهنگی حفظ می‌کند.

مدیرکل موزه‌ها و اموال منقول فرهنگی تاریخی وزارت میراث فرهنگی تصریح کرد: اهمیت حفظ و نمایش اولین دستگاه‌های ضبط و پخش، اولین فرستنده‌های رادیویی و تلویزیونی و یا ملزومات و تجهیزات رادیویی و تلویزیونی برای مخاطبان تاریخچه‌ای از هویت ما را به نمایش می‌گذارد و میراثی ارزشمند به شمار می‌آید.

وی به نمایندگان معاونت‌های صدا و سیما توصیه کرد: هر بخش از صداوسیما می‌تواند گنجینه‌ای از خود را به نمایش بگذارد تا نمایشگر سیر تحول و تلاش برای ارتقای کیفی تولیداتش باشد؛ بنابراین در هر حوزه‌ای می‌توان سراغ اولین‌ها رفت.

به گفته کارگر اساس موزه‌ها بر پایه اولین‌ها بناشده است. اولین گوینده، اولین متن، اولین استودیو، اولین برنامه، اولین دوربین و… می‌تواند به میراثی ارزشمند بدل شود و برای مخاطبان خاطره‌انگیز باشد.

مدیرکل موزه‌ها و اموال منقول فرهنگی تاریخی وزارت میراث فرهنگی موزه رسانه ملی را فضایی خاطره‌انگیز با احساسات مشترک توصیف کرد و گفت: این موزه می‌تواند موجب الفت و نزدیکی مخاطبان با صدا و سیما شود و مشتاقان این موزه با قدم زدن در آن می‌توانند برهه‌هایی از زندگی خود را به یاد بیاورند که در نوع خود امکان ارزشمند و گران‌بهایی است.

در ادامه این نشست محمدحسین رنجبران هدف از تأسیس موزه صدا و سیما را گردآوری، نمایش، حراست و مرمت داشته‌های سازمان صداوسیما از ابتدای تأسیس تاکنون دانست و با قدردانی از همراهی وزارت میراث فرهنگی اظهار امیدواری کرد که موزه صدا و سیما محملی برای معرفی میراث رسانه‌ای باشد.

وی در ادامه با اشاره به تعامل صدا و سیما با موزه‌های کشور گفت: با توجه به امکانات موجود در آرشیو صدا و سیما، آماده‌ترمیم و تصحیح آثار موزه‌های کاخ گلستان و سعدآباد هستیم تا با دیجیتال کردن این آثار به حفظ آن‌ها کمک کنیم.

رنجبران در پایان به پیگیری‌های خود برای تأمین بودجه راه‌اندازی موزه صدا و سیما اشاره و تأکید کرد: امیدواریم آقای کارگر و همکارانش در وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی کمک ویژه‌ای برای راه‌اندازی موزه صدا و سیما در نظر بگیرند تا بتوانیم کار را با سرعت بیشتری پیگیری کنیم.

منبع:ایرنا

مصطفی مرزبان در گفتگو با خبرنگار مهر، با اشاره به اینکه مطالعات اجرای طرح موزه بزرگ اراک سال ۹۸ آغاز و عملیات اجرایی آن سال ۱۳۹۱ کلید خورد، افزود: برای این پروژه با ۵۰ درصد بی شرفت تاکنون ۱۴ میلیارد تومان هزینه شده است.

وی ادامه داد: برای تکمیل این پروژه، حداقل ۴۰ میلیارد تومان اعتبار دیگر نیاز است. درصورت تأمین این میزان اعتبار این پروژه تا پایان سال ۱۴۰۴ تکمیل می‌شود.

مرزبان خاطرنشان کرد: البته قرارداد پیمانکار به پایان رسیده است و پس از تأمین اعتبار در سال جاری پیمانکار جدید پروژه مشخص خواهد شد.

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان مرکزی تصریح کرد: اشیای با ارزش قدیمی اراک در مکان‌های تغییر کاربری یافته بناهای تاریخی موجود به طور پراکنده نگهداری می‌شود که شرایط موجود در این بناها مناسب موزه داری نیست.

مرزبان اضافه کرد: با تکمیل و راه‌اندازی موزه بزرگ اراک تمام اقلام، اشیا و آثار گذشتگان به این مکان منتقل و به صورت علمی و اصولی از آنها نگهداری می‌شود. همچنین بخش‌های مردم شناسی، باستان شناسی و فرهنگی در این موزه پیش‌بینی شده است.

منبع:خبرگزاری مهر

به گزارش گروه فرهنگی ایرنا، موزه‌ها عامل و محصول توسعه هستند؛ به همین دلیل در ارزیابی شاخص‌های فرهنگی کمیت و کیفیت موزه‌ها در رده‌های نخست جدول قرار دارند؛ در سال‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی علاوه بر تشکیل موزه‌های تخصصی در حوزه میراث فرهنگی، وزارتخانه‌ها و دستگاه‌هایی مانند نفت، ارتباطات، کشاورزی و شهرداری‌ها هم به موزه‌سازی وارد شدند و بسیاری علاقه‌مندان هم موزه‌ها و مجموعه‌های خصوصی راه‌اندازی کردند.

با توجه به ظرفیت‌های متنوع و مختلف داخلی، ایران می‌تواند در عرصه‌های بسیاری در دنیا از جمله نفت و گاز، معدن، دانش و علوم، همچنین امور دفاعی در جهان حضور پیدا کند، اما در عرصه‌ میراث‌فرهنگی و هنرهای‌سنتی و صنایع‌دستی بازیگر اصلی و بدون رقیب است؛ این شایستگی به جز آثار و مقاله های علمی، از شگفتی و تحسین بازدیدکنندگان خارجی موزه‌ها وقتی به ایران سفر می‌کنند و چه زمانی که اشیای تاریخی مربوط به فرهنگ و  تمدن ایران را در موزه‌های جهان می بینند، مشهود است.

همین علاقه و اشتیاق در یک قرن گذشته برای دیدن آثار تمدن ایرانی و حجم آثار تاریخی کشف شده در کاوش‌ها در کشور نشان می‌دهد برای حفاظت و نگهداری همچنین نمایش این آثار، علاوه بر مشارکت سایر سازمان‌های دولتی برای احداث موزه‌های اختصاصی و منطقه‌ای،‌ بخش خصوصی هم می‌تواند برای سرمایه‌گذاری و توسعه موزه‌های مشارکتی و خصوصی وارد عرصه موزه‌سازی و مجموعه‌داری شود.

سال ۹۸ را می‌توان سال طلایی احداث موزه‌های خصوصی برشمرد، در این سال ۳۴ موزه خصوصی مجوز گرفتند و فعالیت خود را آغاز کردند، و با احداث ۶ موزه تحت مدیریت وزارت میراث‌فرهنگی و ۱۹ موزه متعلق به سایر دستگاه‌های دولتی، در مجموع ۵۹ موزه در کشور احداث شد که در حوزه موزه‌سازی و موزه‌داری در همه سال‌ها از زمان احداث موزه‌ها در کشور محسوب می‌شود، روندی که در سال ۱۳۹۹ به دلیل فشار اقتصادی و کمبود اعتبارات و شیوع کرونا طرح‌های راه‌اندازی موزه‌ها در هر سه حوزه (دولتی، مشارکتی و خصوصی) با کندی مواجه شد، اما با همه این شرایط در سال ۹۹ بیش از ۴۰ موزه احداث و به بهره‌برداری رسید.

هر هفته افتتاح یک موزه در کشور
از مجموع ۷۵۰ موزه ای که در یکصد سال صنعت موزه داری در کشور فعال هستند، ۲۹۲ موزه تحت مدیریت وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی و بیش از ۲۸۰ موزه تحت پوشش سایر دستگاه‌های دولتی قرار دارند و ۱۷۱ مجموعه خصوصی تحت عنوان موزه فعال است که به گفته علی اصغر مونسان وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی «در حال حاضر هر هفته شاهد افتتاح یک موزه هستیم و بخش خصوصی بیشترین سهم را در این تحول داشته است، به گونه‌ای که ما شاهد رشد ۴۰۰ درصدی در حوزه موزه‌های خصوصی هستیم و در حال حاضر ۱۷۱ موزه خصوصی در کشور فعال است.»

همزمان با روز جهانی موزه (۲۸ اردیبهشت) و هفته میراث فرهنگی با مریم افسری بانوی هنرمند، کارآفرین، مدرس دانشگاه در رشته صنایع دستی و مدیر و موسس موزه خصوصی زنده گلیم و قالی ایران درباره هنر گلیم‌بافی و ویژگی موزه زنده گفت‌وگو کردیم. وی در آیین گرامیداشت روزه جهانی موزه از سوی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی به عنوان مدیر موزه خصوصی برتر در ۱۳۹۹ انتخاب و معرفی شد.

موزه زنده عامل جذب گردشگر و رونق صنعت گردشگری

مریم افسری در گفت‌وگو با خبرنگار فرهنگی ایرنا با اشاره به تعداد محدود موزه‌های زنده در کشور گفت: اساس و شاکله موزه‌های زنده پویایی و خروج از ایستایی است؛ برای پویاشدن موزه‌ها فضاسازی موزه باید به گونه‌ای باشد که بازدیدکننده احساس نکند به یک سمساری وارد شده، بلکه روح تاریخ و اتمسفر حیات یک هنر را باید کاملا حس کند؛ در موزه زنده صنایع‌دستی در کنار آثار فاخر که به نمایش گذاشته شده است بازدیدکننده باید فرایند تولید نمونه اثر از ابتدا تا انتها را ببیند و حتی در بخشی از آن همراه شود تا جریان زندگی را باور کند.

مدیر و موسس موزه زنده گلیم و قالی ایران تصریح کرد: موزه زنده عامل قوی برای جذب گردشگر و رونق حوزه گردشگری و مکانی است که علاوه برنمایش محصول نهایی، مراحل تولید محصول، و مراحل تولید مواد اولیه مصرف شده برای تولید را به نمایش می‌گذارد.

بانوی هنرمند سیرجانی وجود کارگاه تولید اثر در کنار موزه زنده یک ضرورت دانست و افزود: در موزه زنده گلیم سیرجان بخشی به آموزشگاه و بخشی را به کارگاه تولید گلیم و دست‌بافته‌ها اختصاص داده شده است؛ بازدیدکننده از مواد اولیه و دار (دستگاه بافندگی) تا محصول نهایی از نخ تا گلیم‌ بافته را می‌بیند، تفاوت‌ها در نقش و جنس محصولات را حس می‌کند و همواره یک راهنما حضور دارد که به سوالات او پاسخ دهد؛ حتی بازدیدکننده می تواند نمونه اثر و محصول را مستقیم از بخش فروشگاهی موزه ‌خریداری کند.

وی بیان کرد: وجود فرایند تولید در یک موزه برای مخاطب و بازدیدکننده جذابیت ایجاد می‌کند؛ در نمونه‌های موزه‌های زنده در جهان، حتی این زنده‌بودن و پویایی در محیط پیرامونی موزه وجود دارد، خیابان منتهی به موزه، پیاده‌روها، فروشگاه‌ها و رستوران‌ها و دوره‌گردها، بازارچه‌ها و … همه بخشی از جریان پویای موزه زنده می‌شوند و مخاطب را به سمت موزه هدایت می‌کنند.

تجربه بافت یک گلیم هویت‌بخش و خاطره‌ساز است

افسری اظهار داشت: حفظ هویت تاریخی و فرهنگی ملت‌ها رسالت اصلی موزه‌ها است، در قرن ۲۱، قرن بروز و ظهور و نفوذ و تسلط وسایل الکترونیک بر خصوصی‌ترین حوزه‌های زندگی فردی و اجتماعی، قرن رویای سفر و کوچ به کرات دیگر، این موزه‌ها هستند که می‌توانند مانع فراموشی تاریخ تمدن زندگی گذشتگان بر روی کره خاکی شوند.

مدیر موزه زنده گلیم و قالی ایران افزود: امروزه صرفا با نمایش یک تکه گلیم کهنه و پاره نمی‌توان ارزش و جایگاه گلیم شیرکی‌پیچ سیرجان که ثبت جهانی شده را به یک کودک و دانش‌آموز توضیح داد، او باید این عنصر فرهنگی را لمس کند، بتواند بخشی از آنرا با همان طرح و نقش سنتی، با همان نخ‌ها ببافد؛ این فرایند برای نسلی که در تئوری‌ها و مجازی‌ها اسیر شده تجربه بافت یک گلیم یا قالی هویت‌بخش و خاطره‌ساز خواهد بود.

مدرس دانشگاه: موزه زنده امکان تجربه زیست و زندگی مردم یک منطقه در ابعاد فرهنگی، اجتماعی را در یک زمان و مکان محدود به بازدیدکننده عرضه می‌کند، خانواده‌ای که به موزه زنده گلیم می‌آیند علاوه بر تماشای آثار و آموزش، برای استراحت روی زیراندازی از گلیم می‌نشیند، برای ناهار نان و غذا و نوشیدنی محلی همان منطقه را در ظروف سنتی می‌خورند، میزبانانی را با لباس محلی همان منطقه از نزدیک می‌بینند؛بعید می‌دانم این خاطره و تجربه از ذهن کودکان آنها هیچ‌ وقت پاک شود.

گلیم با تاریخ زندگی بشر عجین است

افسری با بیان اینکه گلیم با تاریخ زندگی بشر عجین است، اظهار داشت: قدمت گلیم‌بافی نه در سیرجان که در کل جهان را باید در صندوقچه جهانی گلیم پیدا کرد، شاید اختراع گلیم‌ ابتدایی با آغاز زندگی بشر بر روی زمین برگردد، زیراندازی که آنها با شاخ و برگ گیاهان برای بهتر زیستن تهیه می‌کردند و زمانی که هنر رسیدگی و بافندگی شکل گرفت با تبدیل پشم حیوانات، از نخ برای استفاده در لابه‌لای بافته های گیاهی خود استفاده می‌کردند.

وی افزود: پیشینه گلیم در استان کرمان و سیرجان تقریبا به دوران نادرشاه افشار بر می‌گردد؛ زمانی که گروهی از اقوام از مناطق شمالی کشور به جنوب و به این منطقه کوچانده می‌شوند، هنر بافندگی گلیم هم توسط این عشایر به مناطق جنوب شرق ایران وارد شد، گسترش پیدا کرد؛ حتی با تغییر سبک زندگی عشایری به شهری این هنر و صنعت جایگاه خود را در زندگی مردم حفظ کرد.

گلیم‌ شیرکی‌پیچ سرمایه‌ فرهنگی و اقتصادی مردم سیرجان

افسری گلیم‌ شیرکی‌پیچ را به عنوان یکی از سرمایه‌های فرهنگی و اقتصادی سیرجان برشمرد و ادامه داد: تکنیک بافت گلیم شیرکی‌پیچ مهمترین مشخصه این هنر-صنعت است که ارزش و ویژگی این دست‌بافته را بالا برده است. گلیم شیرکی‌پیچ به شیوه پودگذاری نیست، ابتدایی‌ترین گلیم فقط تار و پود است و به آن شیوه پودگذاری می‌گویند، آرام‌آرام در مراحل بعد به تکامل رسید و گلیم ساده، گلیم چاک دار، گلیم گره دار یا سوماک یا شیرکی پیچ و گلیم چپی یا چهل ماشوله، خاص منطقه عشایر سیرجان و توابع آن است.

مدیر موزه زنده گلیم و قالی ایران خاطرنشان کرد: بیشتر دارهای گلیم‌بافی در منطقه جنوب شرق کشور در کرمان و سیرجان، دارهای زمینی (افقی) هستند،‌ که بر اساس سبک زندگی عشایری و بر مبنای فضای فیزیکی خانه‌های آنها است؛ بنا به ابعاد گلیم شیرکی‌پیچ، تعداد بافنده آن متغیر است، اگر ۴*۳ مترمربعی باشد، سه بافنده بر روی دار کار می‌کنند.

وی افزود: محصول دار زمینی یک رو بافت و پر تراکم و دارای سطح مقطع محدود است؛ اگر چه طرح‌ها و رنگ و لعاب‌های جدید هم وارد این نوع گلیم شده، اما هنرمندان و بافنده‌های سیرجانی همچنان طرح و نقش‌های سنتی و باستانی و نمونه طرح‌های دوره قاجار را در گلیم‌های تولیدی حفظ می‌کنند؛ در گذشته که دسترسی به رنگ‌های طبیعی بسیار محدود بود از تم رنگ سورمه‌ای و روناسی برای تولید گلیم استفاده می شد، اما اکنون بسیار متنوع شده و از بیشتر از رنگ‌های طبیعی، شاد و پخته استفاده می‌شود.

نمایش تکه گلیم دوران قاجار در موزه زنده گلیم سیرجان

افسری درباره موزه زنده گلیم‌ و قالی ایران گفت: سال ۹۶ میان میراث‌فرهنگی استان کرمان و شرکت شهرک‌های صنعتی و صنایع کوچک تفاهم‌نامه‌ای با هدف حمایت از صنایع‌دستی امضا شد، بر همین مبنا با همکاری و حمایت مدیریت شرکت شهرک‌های صنعتی شهر کرمان، فضایی در حدود ۳۰۰مترمربع طی قرارداد ۵ ساله به عنوان امانت دریافت کردم تا این موزه را به عنوان موزه خصوصی راه‌اندازی کنم.

مدیر و موسس موزه زنده گلیم و قالی ایران ادامه داد: بیشترین فضای موزه به نمایشگاه آثار قدیمی و بخشی دیگر هم به آموزشگاه و کتابخانه تخصصی گلیم اختصاص داده شده است؛ البته با توجه به دوران شیوع کرونا آموزش‌ها به صورت تک‌نفره و آنلاین برگزار شد که در سال ۱۳۹۹ حدود ۱۰ نفر هنرجو داشتیم.

وی گفت: بیش از ۵۰ اثر کوچک و بزرگ قدیمی در این موزه به نمایش گذاشته شده است، قدیمی‌ترین آن یک تکه گلیم مربوط به (ربع آخر) دوره قاجار است؛ برخی از این اموال موزه‌ای را از مادربزرگ و مادر گرفتم و نگهداری کردم و برخی را هم با توجه به اصالت و جذابیت آن خریداری کردم؛ بخشی از موزه هم مربوط به پیشکسوتان در تمام حوزه‌های دست‌بافته های سیرجان از جمله فروشندگان و تولیدکنندگان مواد اولیه، بافندگان و رنگرزان سالیان گذشته است.

بانوی هنرمند سیرجانی توضیح داد: در بخش فروشگاه موزه بجز گلیم و زیراندازهای دست‌بافته، انواع محصولات صنایع‌دستی و هنرهای سنتی عرضه می‌شود. یکی از بخش‌های موزه زنده سیرجان را هم به نمایش محصولات تغییر کاربری‌های دستبافته‌ها اختصاص دادیم، در این بخش برای نخستین بار نقش‌مایه‌ها و طرح‌های گلیم را با چاپ بر روی پارچه، به صورت مانتوهای سنتی، پرده، رومبلی و … که تولید کارگاهی موزه است به نمایش گذاشتیم و کمتر بیننده‌ای می‌تواند تشخیص دهد که این محصول پارچه‌ای است.

برقراری ارتباط با همتایان راز پویایی و زندگی موزه

افسری زنده و پویا بودن یک موزه را به سطح ارتباط با موزه‌ها و مخاطبان از مردم عادی گرفته تا محققان و پژوهشگران تخصصی، منوط دانست و گفت: راه‌اندازی وب‌سایت اختصاصی و اطلاع‌رسانی موزه گلیم از برنامه‌های اصلی در سال ۱۴۰۰ است که بتوانم ارتباط موزه را با سایر موزه‌های مشابه برقرار کنم و همچنین موزه را به مخاطبان و علاقه‌مندان گلیم و سیرجان در سراسر جهان معرفی کنم؛ اگر یک موزه یا گالری یا نمایشگاه نتواند با همتایان و مخاطبان خود ارتباط برقرار کند و نتواند مخاطبان خود را جذب کند، هر چند بزرگ و وسیع باشد فقط یک انبار نگهداری کالا است و آن آثار فقط خاک خواهند خورد و به مرور زمان از بین می‌رود.

هنرمند سیرجانی بیان کرد: در محیط موزه در حال حاضر ۵ بافنده در بخش کارگاهی موزه فعالیت می‌کنند، اما با بافنده‌های غیررسمی موقت که عمدتا از بانوان سیرجانی (حدود ۵۰ نفر) هستند همکاری داریم، که با توجه به مشغله خانه‌داری و زندگی کمتر جذب کار ثابت و متمرکز در کارگاه می‌شوند، از طرفی قیمت مواد اولیه و وسایل مود نیاز تولید در این چند سال به شدت افزایش یافته و تاثیر بسزایی بر روند تولید و فروش گلیم گذاشته است.

گلیم‌بافان نیازمند حمایت و پشتیبانی هستند

افسری گفت: سیرجان قطب تولید بهترین گلیم و دارای مرغوب‌ترین پشم است، اما به دلیل نداشتن کارخانه ریسندگی، مواد اولیه با قیمت بالا خریداری می‌شود؛ از طرفی به دلیل هزینه زیاد مراحل پایانی و سرویس کار و نداشتن کارگاه تولید در سیرجان، اکثر تولیدات به صورت خام و با قیمت کمتر فروخته می‌شود، که امیدواریم مسئولان در این زمینه با رفع موانع تولید، از این ‌هنر صنعت جهانی در سیرجان، حمایت و پشتیبانی کنند.

بانوی کارآفرین صنایع‌دستی درباره اشتغال‌زایی و درآمدزایی برای موزه گفت: در حال حاضر برای بافندگان و تولیدکنندگان این امکان را فراهم کردیم تا محصولات خود را در فروشگاه موزه گلیم سیرجان به نمایش بگذارند؛ در این میان موزه به عنوان واسط ارتباط نزدیک و مستقیم مخاطب و مشتری را برای آنها برقرار می‌کند، مشتریان می‌توانند ایده و سلیقه خود را برای بافندگان بیان کنند و در نهایت با نظارت موزه قراردادی تنظیم می‌شود تا مشتری به طور مستقیم با بافنده در ارتباط باشد و مبلغی برای نظارت و طراحی محصولات مورد نظر به موزه می‌پردازد.

منبع:ایرنا

به گزارش خبرگزاری مهر، مهرشاد کاظمی رئیس ستاد گردشگری به مناسبت روز جهانی موزه، در نشست مجازی «تهران در آینه موزه‌ها» با اشاره به پیشینه تهران گفت: این شهر دارای سه دوره تاریخی؛ روستایی، شهری که با حصار طهماسبی آغاز می‌شود و دوره پایتختی که برای این دوره تاریخی، آثاری در تهران از جمله امامزاده‌های اسماعیل (ع)، یحیی (ع) و زید (ع) موجود است و خاستگاه تهران هم از آن مکان‌ها آغاز شده؛ سنگ‌هایی مربوط به سال ۵۵۰ و درب آن امامزاده‌ها و آثاری که از آن دوره به جا مانده است.

وی گفت: در مورد حصار طهماسبی نیز حدود ۳۰ متر از این حصار در بالاتر از میدان اعدام باقی است و دروازه محمدیه هم به آن اتصال داشته، این آثار نشان می‌دهد که تهران پیشینه و حیات تاریخی دارد، هستی و هویت و گنجینه‌ای از فرهنگ ایران را می‌توان در تهران دید.

کاظمی افزود: اقوام مختلفی در طول تاریخ چه قبل از پایتختی و به خصوص بعد از پایتختی به تهران مهاجرت کردند و این اقوام از خود یادگارهای بسیاری به صورت ملموس و غیرملموس به جای گذاشتند و این آثار باعث شده که تهران از لحاظ تنوع موزه‌ای بسیار شکوفا باشد.

رئیس ستاد گردشگری شهرداری تهران بیان کرد: موزه‌هایی در حوزه‌ها و موضوع‌های مختلفی از جمله پزشکی، محیط زیست، حیات وحش، زمین شناسی، فرهنگی، هنری، تاریخی فعالیت می‌کنند و هر کدام از اینها در جهان، رده‌های بالایی دارد که نشان دهنده پیشینه و تاریخ فرهنگ مردم این سرزمین است، به عنوان مثال آثاری که در موزه هنرهای معاصر وجود دارد بی‌نظیر است و این موزه از لحاظ ارزش و تعداد آثار در دنیا برتر است.

وی درباره موزه تهران گفت: با توجه به پیشینه فرهنگی تاریخی تهران و آثار چند هزار ساله در تهران تا دوره معاصر ضرورت دارد این شهر موزه خاص خود را داشته باشد، این طرح چند سالی است که دنبال می‌شود و از دوره سوم شورای اسلامی شهر تهران مصوبه‌ای برای تأسیس موزه این شهر وجود دارد و در این دوره مدیریت شهری هم در دستور کار قرار داشته است.

کاظمی افزود: درباره راه‌اندازی موزه تهران اتفاق نظر هست اما راجب به مکان آن تاکنون تصمیم‌گیری نشده است، سال ۱۳۹۷ زمانی که بنده مدیرکل ارشاد استان تهران بودم، با همکاری موزه ملی ایران، موزه تهران به صورت موقت در طبقه دوم موزه ملی راه‌اندازی شد و قدیمی‌ترین اثر هنری به جا مانده از مردم تهران که در این موزه به نمایش گذاشته شده بود، یک گلدان ۵ هزار ساله بود که شهردار تهران آقای حناچی در جریان بازدید از این موزه بر راه‌اندازی موزه تهران تاکید کرد.

رئیس ستاد گردشگری شهرداری تهران اظهارداشت: احمد مسجدجامعی عضو شورای اسلامی شهر تهران همزمان با روز جهانی موزه، در دویست و نود و پنجمین جلسه این شورا پیشنهاد داد که ساختمان روزنامه اطلاعات به عنوان موزه تهران مصوب و راه‌اندازی گردد، این مکان توجیه هم دارد.

وی گفت: در تهران چند مجموعه موزه مانند مجموعه‌های نیاوران، سعدآباد و کاخ گلستان و راسته موزه‌ای داریم به عنوان مثال از میدان توپخانه، امام خمینی (ره) تا میدان حر، باغ شاه و در همان مکان ده‌ها موزه در محدوده دروازه باغ ملی، موزه ایران باستان، موزه مقدم و موزه ثبت تا موزه تیمورتاش در میدان حر و در ابتدای آن موزه علی‌اکبر صنعتی، موزه سکه بانک سپه، موزه ارتباطات یا پست وجود دارد، در آن محدوده ساختمان روزنامه اطلاعات از لحاظ قدمت و مساحت برای موزه مناسب است.

کاظمی افزود: امیدواریم در مدت باقی مانده از عمر این دوره مدیریت شهری موزه تهران راه‌اندازی شود و بتوانیم بخشی از میراث و هویت تهران را به نمایش بگذاریم، این موزه از لحاظ آموزشی هم می‌تواند برای نوجوانان و جوانان مفید باشد تا بیشتر با فرهنگ، هنر و تاریخ این شهر آشنا شوند و وقتی از این موزه بازدید کنند، احساس غرور و سربلندی از فرهنگ و تمدن و شکوفایی که در گذشته داشتیم برای آنان تجلی پیدا می‌کند.

رئیس ستاد گردشگری شهرداری تهران در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به فعالیت ۶۳۸ موزه در کشور گفت: تهران حدود ۲۰۰ موزه دارد که از این تعداد حدود ۵۰ موزه متعلق به بخش خصوصی و مجموعه‌دار است، یک سوم موزه‌های کشور در تهران وجود دارد و می‌توان تهران را شهر موزه‌ها بنامیم، در شهرهای معروف دنیا مانند پاریس حدود ۲۸۰ موزه وجود دارد که تهران هم در همین حدود موزه دارد و از این لحاظ در کشور بی‌نظیر است.

وی گفت: براساس پیشینه فرهنگی تاریخی تهران، شهرداری طی دهه‌های گذشته رسالتی برای خود تعریف کرده و صرفاً در حوزه خدماتی فعالیت نمی‌کند بلکه خود را به عنوان یک نهاد اجتماعی و فرهنگی معرفی کرده و سرمایه‌گذاری قابل توجهی را در بخش فرهنگ، هنر و تاریخ و اجتماع مردم تهران انجام داده که بخشی از اینها به صورت سرمایه‌گذاری در راه‌اندازی موزه‌های مختلف است.

کاظمی افزود: در حال حاضر مالکیت حدود ۶۲ موزه و یا خانه موزه برعهده شهرداری تهران است، منازل اشخاص معروف و شخصیت‌های ماندگار فرهنگی و سیاسی توسط شهرداری خریداری شده و به صورت خانه موزه فعالیت می‌کنند.

رئیس ستاد گردشگری شهرداری تهران همچنین با اشاره به پیشینه و آثار تاریخی شهر ری گفت: شهر ری یک نوع موزه روباز است و قرار است موزه ویژه این شهر در مجتمع رازی راه‌اندازی و در آینده نزدیک افتتاح شود.

پیشینه تهران بر اساس یافته‌ها و داده‌های باستان‌شناختی

معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان تهران نیز در این نشست با ارائه توضیحاتی درباره پیشینه تهران بر اساس یافته‌ها و داده‌های باستان‌شناختی گفت: پیشینه تهران براساس این یافته‌ها عمدتاً به کاوش‌های سیف‌الله کامبخش‌فرد نسبت داده می‌شد که کاوش‌هایی را حدود سال‌های ۵۰-۱۳۴۷ در تپه‌های قیطریه انجام داد و توانست آثاری را از هزاره اول قبل از میلاد، حدود ۳ هزار سال قبل شناسایی کند و این مبنایی برای اصطلاح تهران ۳ هزار ساله شد.

مرتضی ادیب‌زاده گفت: چند سال گذشته نیز در حین اجرای پروژه‌های عمرانی شهری و خط انتقال لوله فاضلاب در خیابان مولوی، شواهدی از داده‌های باستان‌شناسی در حین خاک‌برداری‌ها شناسایی شد که با پیگیری دانشجویان علاقه‌مند در این حوزه، پروژه عمرانی متوقف و کاوش‌های باستان‌شناسی انجام شد.

وی افزود: در این کاوش‌ها بقایایی ارزشمند از یک لایه تاریخی، فرهنگی و باستان‌شناختی متعلق به هزاره پنجم قبل از میلاد و تقریباً هم‌افق با فرهنگ چشمه علی و به نوعی همان داده‌های فرهنگ چشمه علی در شهر ری در مرکز بافت تاریخی تهران شناسایی شد، از این پس تهران را با آن یافته تدفینی و بانوی ۷ هزار ساله، تهران ۷ هزار ساله قلمداد می‌کنیم.

معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان تهران در ادامه بیان کرد: تهران به واسطه پایتخت بودن، همیشه کانون توجه بوده است و بسیاری از مراکز دانشگاهی، پژوهشی، علمی، سیاسی و سایر نهادهای اجتماعی برای نخستین بار در تهران شکل گرفته و بسیاری از اتفاقات و رخدادهای فرهنگی هنری در این شهر رخ داده است.

وی گفت: نیاز است که یک مرکز تخصصی به عنوان تهران‎شناسی و موزه بزرگ تهران داشته باشیم تا داده‌های فرهنگی و اجتماعی و پیشینه ۷ هزار ساله، فرهنگ چشمه علی، آثار تپه‌های قیطریه، داده‌های دروس، کوهپایه‌های شمالی تهران و آثار فاخر دوره معاصر در حوزه موسیقی، تجسمی و سایر رشته‌های هنری را به نمایش بگذاریم.

ادیب‌زاده افزود: بسیاری از اشیا و آثار مختلف فرهنگی، هنری و نسخ خطی مربوط به تهران در موزه‌های مختلف پراکنده است و می‌توان آثار خوشنویسی، نگارگری و سبک‌های مختلف هنری و داده‌های مربوط به تهران را با یک سیر تاریخی؛ پیش از تاریخ، تاریخی، دوران اسلامی و معاصر به صورت متمرکز در موزه‌ای به نمایش گذاشت.

معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان تهران گفت: بارها در مورد ایجاد موزه تهران و بحث تهران‌شناسی اعلام نیاز شده و اعلام آمادگی می‌کنیم که با شهرداری و سایر نهادها که متولی امور اداره شهر هستند، همکاری مشترکی را برای راه‌اندازی این موزه داشته باشیم.

وی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به فعالیت یکصد و ۵۶ موزه در تهران گفت: این موزه‌ها دولتی و خصوصی و زیرمجموعه برخی از نهادها و تعدادی هم خانه موزه مشاهیر و شخصیت‌های مختلف فرهنگی، علمی و سیاسی هستند و موزه‌های مردم‌شناسی بسیار متنوعی از فرهنگ‌های مختلف در تهران وجود دارد.

ادیب‌زاده افزود: تلاش ما در حوزه موزه و بافت فرهنگی تهران این است که سطح کیفی موزه‌ها را با توجه به همه کمبودها و کاستی‌ها که در حوزه اعتبارات در سالیان گذشته بوده ارتقا دهیم، در مورد موزه‌های پنج گانه‌ای که زیرمجموعه اداره کل میراث استان تهران است، به ویژه در دوره شیوع کرونا توانستیم سطح فعالیت آنها را با نمایش‌های آنلاین، نمایشگاه‌ها، نشست‌های تخصصی و معرفی‌های تخصصی اشیا ارتقا دهیم.

معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان تهران همچنین درباره چگونگی کسب مجوز برای تأسیس موزه‌های خصوصی و استانداردهای لازم در این حوزه مطالبی را بیان کرد.

مدیر موزه آبگینه و سفالینه‌های ایران نیز در این نشست با اشاره به موزه‌ها و ظرفیت‌های فرهنگی شهر تهران گفت: جریان موزه‌داری در کشور از شهر تهران و کاخ گلستان آغاز شده است، در موزه‌ای که ناصرالدین شاه از هدایا و سایر آثار هنری که گردآوری کرده بود، هر چند که این موزه، موزه عمومی نبود.

حمید وکیل‌باشی افزود: در ادامه، در آغاز قرن حاضر، موزه ایران باستان به عنوان اولین موزه ملی ایران در تهران شکل گرفت، انتخاب شهر تهران به عنوان پایتخت در بیش از ۲۰۰ سال اخیر، شرایط خاصی را به لحاظ فرهنگی و اجتماعی در این شهر ایجاد و وضعیت شهر را متفاوت از گذشته کرده است.

وی بیان کرد: آنچه که در تاریخ و فرهنگ تهران به آن پرداخته می‌شود، عمدتاً مربوط به دو قرن اخیر است اما نباید غفلت کرد که تهران، سرزمینی است که نشانه‌های فرهنگی آن قدمتی چند هزار ساله دارد.

وکیل‌باشی اظهارداشت: در حاضر تهران در میان سایر شهرها و استان‌های کشور از بیشترین تعداد موزه برخوردار است و عمده این موزه‌ها به صورت ملی بخشی از فرهنگ، هنر باستان‌شناسی و سایر شاخه‌های مربوط به موزه‌داری را معرفی می‌کنند.

نشست «تهران در آینه موزه‌ها» عصر سه‌شنبه به مناسبت روز جهانی موزه‌ها و میراث فرهنگی با حضور مهرشاد کاظمی رئیس ستاد گردشگری شهرداری تهران، مرتضی ادیب‌زاده معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان تهران و حمید وکیل‌باشی مدیر موزه آبگینه و سفالینه‌های ایران برگزار و از صفحه خانه اندیشمندان علوم انسانی در فضای مجازی پخش شد.

کمیته بین‌المللی موزه‌ها ایکوم (ICOM)، روز هجدهم ماه می را روز جهانی موزه و میراث فرهنگی نامگذاری کرده است. هدف از نامگذاری روز جهانی موزه و میراث فرهنگی نشان‌دادن اهمیت موزه‌ها در تبادلات فرهنگی، غنی‌سازی فرهنگ‌ها، درک متقابل ملت‌ها از هم و برپایی صلح و دوستی میان مردم جهان است. امسال این روز مصادف با ۲۸ اردیبهشت است.

منبع:خبرگزاری مهر