غار نخجیر: سفری در دل تاریخ به اعماق زمین
هرگونه گذرگاه یا فضای خالی زیرزمینی با حداقل یک دهانه به خارج از پوسته زمین یا دل صخره‌ها که بر اثر جریان آب‌های اسیدی و نفوذ آن‌ها در سنگ‌ها به‌وجود می‌آید، غار نامیده می‌شود. این آب‌ها پس از نفوذ در سنگ از سقف و دیوارهای غار چکه می‌کنند که این امر، بیشتر وقت‌ها سبب به وجود آمدن شکل‌های عجیبی در کف و سقف غارها می‌شود.
غارها برخلاف کوه‌ها که بر روی زمین کاملا مشخص و متمایز هستند، چندان مشخص نیستند. گاهی یک حفره کوچک بر روی زمین که تنها به اندازه ورود یک نفر جا دارد در ادامه به غاری بزرگ تبدیل می‌شود.
با توجه به تعارف فوق بی‌شک یکی از هیجان انگیزترین و مرموزترین مقاصد گردشگری در دنیا غارها هستند؛ که در این میان غار زنده چال نخجیر جایگاه ویژه‌ای دارد.
این غار در استان مرکزی، شمال شرقی شهرستان دلیجان حوالی شهر تاریخی نراق و در دل کوهی به نام تخت واقع شده است. وجه تسمیه غار از منطقه چال نخجیر گرفته شده است. در زبان محلی مردم، چال به معنی گود و پایین و نخجیر به معنی شکارگاه است.
غار چال نخجیر در سال ۱۳۶۸ توسط سازمان آب دلیجان کشف و ۱۲۰۰ متر از غار در سال ۱۳۸۳ توسط سازمان ایرانگردی کف‌سازی و نورپردازی شد در سال ۱۳۸۴ در فهرست آثار ملی کشور ثبت شد.
طبق نظر زمین‌شناسان، قدمت غار نخجیر به دوره سوم زمین‌شناسی باز می‌گردد و از جمله غارهای تکتونیکی دنیا محسوب می‌شود که در اثر گس معکوس طی میلیون‌ها سال پیش پدید آمده است. طول غار نامشخص است ولیکن تا کنون حدود ۱۲ کیلومتر از آن شناسایی شده است. ارتفاع سقف داخل حداکثر به ۲۷ متر می‌رسد. دمای هوای غار در تمام فصول بین ۹ تا ۱۴ درجه سانتیگراد است. رطوبت غار نیز بین ۷۰ تا ۸۰ درصد است و به دلیل تهویه طبیعی هرگز کمبود اکسیژن احساس نمی‌شود.
غار نخجیر دارای سه طبقه است که در طبقه اول سفره آب زیرزمینی و دریاچه‌ای وجود دارد که در عمق ۶۱ متری از سطح غار واقع شده و طبقه‌های دوم و سوم غار هم پوشیده از آبشارهای آهکی، قندیل‌ها و چکیده‌ها و چکنده‌هایی است که اشکال زیبایی را پدید آورده‌اند.
بیشتر قسمت‌های غار از سنگ‌های آهکی تشکیل شده است و زمانی که آب وارد زمین آهکی می‌شود در اثر برخورد با فلزها و کانی‌ها مقداری از آن‌ها را در خود حل کرده که نهایتا رنگ حاصل از کانی‌ها باعث تغییر رنگ در آهک می‌شود.
اکثر سازندهای درون غار رنگ سفید شیری دارند که گاهی متمایل به زرد هستند اما در برخی قسمت‌ها املاح گوگرد باعث ایجاد رنگ زرد، املاح آهن باعث ایجاد رنگ سیاه، املاح مس باعث ایجاد رنگ سبز و املاح جیوه باعث ایجاد رنگ نارنجی مایل به قرمز شده‌اند.
گردشگران با ورود به غار نخجیر مجذوب مناظر و اشکال شگفت‌انگیزی همچون انسان، لاک پشت، کرگدن، فیل، تمساح و… می‌شوند که طبیعت به زیبایی هر چه تمام‌تر طی ۷۰ میلیون سال صبر و حوصله این‌گونه از آن‌ها پرده‌برداری می‌کند؛ چه بسا انسان با کمی پا فراتر گذاشتن و بکارگیری قوه‌ی تخیل بتواند در میان این هنرمندی بی‌بدیل طبیعت، تصاویر ساخته و پرداخته شده در ذهن خود را جست و جو، کشف و نظاره کند.
انعکاس نور از طریق منشور بلورها و سنگ‌های کلسیت، در کنار آویزهای گوناگون از سقف و پوشش کریستالی اسفنجی دیوارها و کف و نیز وجود حوضچه‌های متعدد، تراس‌ها و دهلیزها و تالارهای زیبایی همچون تالار عروس، دریاچه، برزخ، باغ وحش، چهلچراغ و تالار زیبایی‌ها منظره عجیب و غریب ایجاد می‌کند که این غار را به یکی از برجسته‌ترین غارهای آهکی تبدیل کرده است. یکی دیگر از عجایب این غار زنده بودن آن است بدین معنی که در صورت آسیب و بروز خرابی‌ها نابود نمی‌شود و می‌تواند در طول زمان، مجدد خود را ترمیم و بازسازی کند.
غار زیبا و اعجاب‌انگیز نخجیر هرساله میزبان و پذیرای جمع کثیری از گردشگران داخلی و خارجی است که با قصد تجربه‌ای منحصر به فرد و هیجان‌انگیز در دل تاریخ، پای بر اعماق پر رمز و راز زمین می‌نهند. آری زمانی که طبیعت دست به کار می‌شود چشم‌ها خیره و زبان‌ها قاصر از وصف شایسته این هنرنمایی می‌شوند.