این دریاچه حاصل ۳۰ سال بهره برداری معادن شن و ماسه از بستر رودخانه قره چای و ایجاد گودال های بزرگ است که به کمک بارش های مناسب در منطقه شازند ایجاد شده است و علاوه بر اینکه مقصد بسیاری از گردشگران است، زیستگاهی برای انواع و اقسام پرندگان و جانوران نیز ایجاد کرده است.

شاید در نگاه عموم، این دریاچه فقط دریاچه ای با تعدادی زیستمند خاص خودش باشد، اما به نظر می رسد کوکبیه می تواند نقش موثری را برای میزبانی از پرندگان مهاجر بازی کند و سوال اینجاست که چگونه؟

یک فعال محیط زیست شازندی در گفت و گو با ایسنا به تشریح جایگاه دریاچه کوکبیه پرداخت و گفت: سه دهه بهره برداری شرکت های شن و ماسه از بستر رودخانه ازنا(قره چای) باعث ایجاد گودال های بزرگی در ۵ کیلومتری شمال شازند شد و این گودال ها از اواخر سال ۱۳۹۴ به دلیل بارش های مناسب، پیکره آب شیرین عمیقی با عمق متوسط ۱۷ متر و مساحت تقریبی ۱۲۰ هکتار را ایجاد کردند که با توجه به میزان بارش، بر عمق و مساحت آن افزوده می شود.

ماندانا حضرتی با بیان اینکه این پیکره آبی که با نام عمومی دریاچه کوکبیه مشهور است، در ارتقاع تقریبی ۱۸۶۶ متری از سطح دریا قرار دارد و در سال ۹۷ در بانک زمین اراضی ملی به ثبت رسیده است، گفت: این دریاچه یا پیکره آبی را می توان به سه قسمت تقسیم کرد که شامل حاشیه و مسیر رودخانه ازنا، دریاچه نسبتا کم عمقی با پوشش گیاهی نی و درختان گز در میانه که اکوسیستم خاصی را داراست و دریاچه عمیقی که پوشش گیاهی کم وسعتی را در حاشیه دارد، می شود.

وی با بیان اینکه تاکنون ۱۵۹ گونه جانوری در کوکبیه مشاهده شده که شامل پرندگان زادآور(۳۹ گونه) و مهاجر می شود، افزود: از مهمترین گونه های مشاهده شده در منطقه می توان به غواص گلوسرخ، کشیم گوشدار، کفچه نوک، لک لک سفید، آنقوت، تنجه، مرگوس کاکلی، اردک سرحنایی، اردک بلوطی، اردک سیاه کاکل، سنقر خاکستری و سفید، دلیجه کوچک، ترمتای، درنای خاکستری، پاشلک کوچک، کاکایی ارمنی، کاکایی پالاس، سنگ چشم خاکستری بزرگ، کلاغ نوک زرد و کلاغ نوک سرخ اشاره کرد.

 

این پژوهشگر که درخصوص دریاچه کوکبیه شازند تحقیق کرده است، گفت: کوکبیه برخلاف تالاب میقان اراک دارای کپور ماهیان است و پرندگانی که یا کاملا ماهیخوار هستند مثل باکلان بزرگ یا ماهی هم در رژیم غذایی‌شان وجود دارد، مثل خانواده کشیم ها، حواصیل ها، کاکایی ها و پرستوهای دریایی به خوبی می توانند در این منطقه تغذیه کنند، همچنین به دلیل وجود قورباغه مردابی و مار چلیپر به تعداد فراوان؛ برخلاف میقان، پرنده هایی که دوزیستان و خزندگان را می‌خورند می توانند در کوکبیه زیست و تغذیه مناسبی داشته باشند.

وی با بیان اینکه دریاچه کوکبیه شازند زیستگاه پستاندارانی همچون خرگوش اروپایی، روباه، شغال، گرگ، تشی، رودک و خارپشت اروپایی است، افزود: وزغ های رنگارنگ، قورباغه های مردابی و کپورماهیان دریاچه کوکبیه، نقش ویژه ای در زادآوری در تابستان و زمستان گذرانی پرندگان مقیم و عبوری این منطقه دارند و در واقع حضور و زادآوری گونه های مختلف پرندگان در کوکبیه باعث می شود که بتوان آن را خواهر کوچک تالاب میقان دانست.

حضرتی تصریح کرد: عدم زیست ماهیان در تالاب میقان، کوکبیه را برای پرندگان بویژه باکلان های بزرگ و کاکایی ها چشمگیرتر کرده است. وجود ماهی و دوزیست در کوکبیه، برای تالاب میقان اراک بسیار اهمیت دارد، پرنده های مهاجری که به میقان می رسند، اگر در ادامه مهاجرت به سمت کوکبیه حرکت کنند، با تغذیه از ماهی ها و دوزیستان، می توانند، استراحت موقت خوبی داشته باشند؛ به عنوان مثال باکلان های بزرگ که هرسال تعداد آنها در کوکبیه رو به افزایش است به طوری که در آذرماه امسال به هزار عدد باکلان رسید می توانند زیست مناسبی در کوکبیه داشته باشند و در واقع این دریاچه می تواند زیستگاه حامی میقان دانسته شود که این حمایت در زمان مهاجرت پاییزه بیشتر نمود پیدا می‌کند.

وی اضافه کرد: توانایی ویژه باکلان ها در صید ماهی از عمق دریاچه باعث حمله گروهی کاکایی ها به آنها و زد و خورد شدید این پرندگان برای حفظ یا ربودن ماهی ها می شود که از صحنه های خاص کوکبیه در زمستان و زمان یخ زدگی سطح دریاچه به شمار می رود.

حضرتی با بیان اینکه آب کوکبیه، آب ناشی از بارش های جوی و آب رودخانه منتهی به کوکبیه است، این آب از سلامت خوبی برخوردار است و حفظ سلامت آن حفظ سلامت پرندگان را به دنبال دارد، گفت: یکی از تهدیدات کوکبیه زباله هایی است که گردشگران در آب یا کنار آب رها می کنند.

وی افزود: این منطقه پتانسیل خوبی برای گردشگری دارد چراکه حقابه آن تامین شده است، اما بحث جلوگیری از تخلیه نخاله های ساختمانی و رها کردن زباله توسط گردشگرها در این منطقه امری مهم است که باید مورد توجه قرار گیرد تا بتوان زیستگاه مناسب برای پرندگان و منطقه گردشگری ویژه ای را در این منطقه ایجاد کرد.

به گزارش ایسنا، تالاب میقان اراک یکی از مهمترین تالاب های مرکزی کشور است که سالانه بیش از ۱۵ هزار پرنده مهاجر را میزبانی می کند، مسلما میزبانی از چنین میهمانانی، نیازمند پشتیبان است و کوکبیه می تواند بهترین حمایت را از میهمانان میقان کند، پس باید کوکبیه را حفاظت کرد تا نقش حامی را برای میقان کهنسال ایفا کند.

به گفته فعالان محیط زیست و حامیان حیوانات؛ امسال در کوکبیه زادآوری حواصیل و لانه سازی آنها در تابستان دیده شده است و قطعا این منطقه می تواند به مانند تالاب میقان نقش موثری برای زیست پرندگان کنارآبزی داشته باشد، بر این اساس باید کوکبیه را به عنوان حلقه دیگر زنجیره میزبانی از پرندگان مهاجر در استان مرکزی به رسمیت شناخت.

منبع:ایسنا