ظرفیت‌های توسعه گردشگری ادبی در شیراز
نخست گردشگرانی که از بازدید مکان‌های تولد، آرامگاه‌ها، موزه‌ها و سایر مکان‌هایی که با نویسندگان یا آثار ادبی ایشان مرتبط است، لذت می‌برند.
این سبک از گردشگری را نمی‌توان به‌عنوان پدیده‌ای جدید نام برد، درگذشته بسیاری از مسافرانی که سطح مناسبی از فرهنگ و وضعیت مالی داشته‌اند مسیرهای نویسندگان کلاسیک را دنبال و از مناظر توصیف‌شده در کتاب‌های این نویسندگان بازدید می‌کردند.
علت علاقه به این نوع گردشگری در بین عموم مردم، کودکان و جوانان را می‌توان به رواج فیلم‌های باقابلیت دسترسی بیشتر، کتاب‌ها و متون ادبی و رمان‌های پرفروش با مضامین گردشگری دانست همانند راز داوینچی، علاقه زیاد کودکان و جوانان به داستان‌های تخیلی همچون هری‌پاتر و کتاب‌های پارسیان و من به‌عنوان نمونه‌های ایرانی برای کودکان و جوانان بر گسترش این‌گونه گردشگری بسیار اثرگذار است.
اماکن گردشگری در سه دسته اصلی قرار می‌گیرند:
اماکن واقعی: این اماکن بازندگی نویسندگان ارتباط مستقیم داشته این مکان‌ها برای علاقه‌مندان ادبیات بسیار جذاب بوده برای مثال دیدن میز کاری که نویسنده محبوبشان در آنجا آثار ماندگاری را نوشته، احساس تعریف ناپذیری را برایشان ایجاد می‌کند، محل زندگی، مکان دفن یا تولد از دیگر اماکن واقعی هستند، برای مثال خانه شهریار در تبریز و خانه نیما در یوش، آرامگاه حافظ شیرازی، سعدی شیرازی، فردوسی توسی، خیام نیشابوری.
اماکن تخیلی: این اماکن کمی خیالی هستند و به فضاهای توصیف‌شده در رمان‌ها، اشعار و نمایش‌نامه‌ها مربوط می‌شوند.
اماکن ساختگی: این اماکن با توجه به فضاهای ادبی برای جذب گردشگران ساخته می‌شود. به‌عنوان‌مثال دنیای دیکنز در چاتهام، استراتفورد و یا آپان آوون که با مضمون آثار شکسپیر، نمایشنامه‌نویس شهیر انگلیسی قابل بازدید هستند.
شهر شیراز تنها نامزد پیوستن به شهرهای خلاق ادبی از ایران است و سهم بزرگی در رونق و گسترش ادبیات فارسی داشته و الهام‌بخش شاعران بزرگی در سال‌های متمادی بوده است. شیراز به‌عنوان مرکز استان فارس و با دارا بودن بیش از ۱۰ نویسنده و شاعر برجسته فقط در دو قرن ۷ و ۸ هجری، یکی از شهرهای مهم گردشگری ادبی ایران به شمار می‌رود. شاعران بزرگی همچون شوریده شیرازی، وصال شیرازی، اهلی شیرازی، فرصت شیرازی، خواجوی کرمانی، شیخ ابواسحاق اطعمه و شاه داعی الی الله در کنار دو شاعر نامی و جهانی شیراز، خواجه اهل راز، حافظ شیرازی و استاد سخن، سعدی شیرازی در این شهر زندگی کرده‌اند، اما متأسفانه فعالیت‌های مرتبط با گردشگری ادبی صرفاً به بازدید از مجموعه‌های فرهنگی تاریخی حافظیه و سعدیه محدود می‌شود و بسیاری از مکان‌های ادبی شیراز ازجمله خانه‌های قدیمی بسیاری از نویسنده‌ها و ادیبان و همچنین آرامگاه‌های آن‌ها همچنان ناشناخته هستند.
در راستای رونق بیش‌ازپیش گردشگری ادبی در شهر شیراز به‌عنوان قطب فرهنگ و ادبیات ایران‌زمین راهکارهای ذیل پیشنهاد می‌شود:
– راه‌اندازی باغ گیاه‌شناسی تخصصی بر اساس گیاهان و گل‌های نامبرده شده در اشعار حافظ شیرازی.
– طراحی تورهای گردشگری نجومی بر اساس ابیات حضرت حافظ که به موضوع کواکب و ستارگان و پدیده‌های نجومی پرداخته است.
– راه‌اندازی موزه ساز و همچنین تولید و تنظیم آثار موسیقایی بر اساس سازهای نامبرده شده در اشعار حافظ و یا تولید آثار موسیقایی با استفاده از اشعار ایشان.
– طراحی تور و بازدید از مفاخر و مشاهیر مرتبط با حافظ شیرازی مانند شاه شجاع حکمران شیراز در عصر حافظ و یا سید میر شریف الدین جرجانی استاد حضرت حافظ.
– طراحی تور و بازدید از اماکن نامبرده در اشعار حافظ مانند خاک مصلا، جعفرآباد، آب رکنی و مسجد جامع عتیق.
شیراز را خال هفت‌کشور خوانده‌اند و از دیرباز فرهنگ و هنر در این شهر از اعتبار و جایگاهی خاص برخوردار بوده است، علاقه‌مندی مردم این شهر به ادبیات در طول تاریخ بی‌نظیر بوده و در تمامی ادوار شیرازی‌ها در میان افراد شاخص ادبیات نماینده‌ای داشته‌اند.
حافظ ایستاده بر قله رفیع ادبیات و شعر فارسی در این شهر زیسته و وجود آرامگاه او در این شهر به فعالیت‌های ادبی اعتباری خاص بخشیده است.
دیگر ادیب پرآوازه این شهر سعدی است که سهم بزرگی در رونق و گسترش ادبیات فارسی داشته و الهام‌بخش شاعران بزرگی در سال‌های متمادی شده است.
حافظ و سعدی در زمره مفاخری هستند که از ایران در یونسکو به ثبت جهانی رسیده‌اند.
در طول روزهای هفته این شهر به شکل مداوم شاهد اتفاقات ادبی مهمی است که خودجوش توسط نویسندگان، شعرا و علاقه‌مندان به ادبیات برگزار می‌شود.
در دوران معاصر نیز بسیاری از نامهای بزرگ ادبی از شهر شیراز برخاسته‌اند و توانسته‌اند در جریانات ادبی و مکتب‌های ادبی نقشی مهم را ایفا کنند. حال و هوای ادبی این شهر متعلق به محله‌ای خاص نیست و بسیاری از برنامه‌های ادبی کوچک‌ترین وابستگی به دستگاه‌های فرهنگی ندارند. وجود ناشران، رسانه‌های محلی، کتابخانه‌ها، انجمن‌های ادبی متعدد در این شهر در کنار جامعه بزرگ مخاطب و علاقه‌مند ادبی گواه ظرفیت‌های بالای ادبی این شهر است.
در تمام نقاط این شهر بحث ادبیات حضور دارد و مردم این شهر اگر صاحب‌قلم هم نباشند از ذوق ادبی بالایی برخوردار هستند.
برخی انجمن‌های ادبی این شهر دارای سابقه طولانی هستند و بسیاری از نویسندگان، شعرا و ناشران این شهر در سطح ملی و فراملی کاملاً آشنا هستند. از سوی دیگر این شهر در سال‌های نه‌چندان دور به دارالعلم معروف بوده و فراگیری ادبیات در کنار سایر علوم در این شهر بسیار مرسوم بوده است.
مجلات ادبی و صفحات ادبی در روزنامه‌های محلی این شهر نیز از شهرتی نیک در فضای ادبی کشور برخوردار هستند و روزانه تعداد بسیاری اخبار ادبی در این شهر تولید می‌شود، در سال‌های اخیر در استان فارس شاهد درخشش هنرمندان بزرگی در حوزه ادبیات بوده‌ایم. نویسندگان و شاعران صاحب نامی در دو سه دهه اخیر در شیراز درخشیده‌اند که بسیاری از آن‌ها در سطح ملی نیز صاحب‌نام هستند.
جوانان بسیار مستعدی نیز در این حوزه در حال پرورش هستند که به دلیل وجود قله‌های بزرگ ادبی هنوز به شهرت نرسیده‌اند. نام‌هایی همچون ابو تراب خسروی، فقیری، پساوند، ذوالریاستین، طارمی، جورکش و مشیری و یا در نسل جدیدتر اکبر صحرایی در حوزه دفاع مقدس چهره‌های بسیار نام آشنایی هستند. در حوزه نشر نیز شهر شیراز دارای ناشرانی برجسته با کارنامه‌ای درخشان و قابل دفاع است. برخی ناشران مانند انتشارات نوید شیراز ناشر برجسته کشوری در ادوار مختلف هستند که مایه افتخار است.
ازاین‌رو شرایط توسعه گردشگری ادبی در شهر شیراز از همه جهات فراهم است و انتظار می‌رود با یک برنامه‌ریزی جامع و با در نظر گرفتن نقش تمام ذی‌نفعان و ذی‌نفوذان موضوع این مهم به سرانجام برسد.