دروازه شاهی بازمانده آخرین حصار شهر تاریخی یزد پس از اسلام

در مورد شکل‌گیری یزد روایات متعددی وجود دارد، از حضور اسکندر مقدونی گرفته تا حضور یزدگرد سوم و ایجاد شهری به نام یزد؛ خلاصه این که در این سرزمین، مرز افسانه و واقعیت به هم تنیده شده و جداکردن آنها از هم دشوار است.

حصار شهر یزد که گویای تاریخ و قدمت این سرزمین باستانی و تاریخی است، هر چند در گذر زمان دستخوش تغییر و حذف شده اما بخشی از آن همچنان باقی مانده که مستندی بر گذر تاریخ در این سرزمین است.

پس از اسلام و حمله اعراب و تغییر و تحول حکومت‌ها، یزد نیز دستخوش تغییرات قابل توجهی در ساختار حکومتی شد و این حکومت دست به دست به آل کالنجار رسید. در دوران آل کاکوییه یا آل کالنجار به عنوان اولین مجموعه قوی و قدرتمندی که از اصفهان به یزد مهاجرت کرده بودند، «ابومنصور ال کالنجار» به چهار سرهنگ خود، دستور ساخت حصار شهر را داد و در نهایت چهار دروازه «کوشک نو»، «قطریان»، «مهریجرد» و «کیا» توسط این این افراد ایجاد شد اما در دوره‌های بعدی دروازه کیا به طور کامل تخریب شد و در محل دیگری ایجاد شد.

دروازه کوشک نو نیز جابجا شد و پس از آن، دروازه مهریجرد در دوره «امیرمبارز الدین» به محله شاهزاده فاضل منتقل شد، اما آنچه باقی ماند دروازه قطریان بود که هر چند بعدها تخریب شد اما مورد مرمت و بازسازی به خصوص در دوران آل مظفر قرار گرفت و در دوره صفویان به دروازه شاهی تغییر نام داد.

نام این بخش از حصار شهر به علت اقامت خانواده‌هایی موسوم به شاه نعمت الله ولی ، شاه نعمت الله باقی، شاه نعمت الله ثانی و میر میران و نوع نگاه صوفیانه آن زمان، به دروازه شاهی تغییر یافت که مسیر آن نیز به چارسوق شاهی معروف شد.