آغاز هویت بخشی به پارچه‌های سوخته تخت جمشید

عضو هیئت علمی پژوهشکده حفاظت و مرمت آثار تاریخی – فرهنگی عملیات میدانی با اشاره به پایان نخستین مرحله پروژه ساماندهی کالبدی و اطلاعاتی پارچه‌های سوخته به دست آمده از حفاری‌های محوطه میراث جهانی تخت جمشید ، هدف از این پروژه را تفکیک و هویت بخشی به قطعات مختلف و آماده سازی آن‌ها برای مطالعات بیشتر و انجام اقدامات حفاظتی بعدی عنوان کرد.

شهرزاد امین شیرازی با اشاره به جزئیات این پروژه و طرح در دست اقدام، گفت: آثار مد نظر این پروژه قطعات کوچکی و متنوعی از پارچه های ذغال شده‌اند که به نظر می‌رسد از کاوش های اولیه تخت جمشیدبه دست آمده باشند.
وی خاطرنشان کرد: این قطعات کربونیزه شده، سال‌های متمادی به صورت یک مجموعه و در جعبه‌ای در مخزن موزه تخت جمشید نگهداری می شدند.
امین شیرازی تصریح کرد: اولین بار در سال ۱۳۹۵ توجه ما به این موضوع جلب شد، که به غیر از نمونه پارچه ذغالی شده ای که در موزه تخت جمشید در معرض نمایش گذاشته شده ، مقادیر بیشتری از بقایای پارچه ای و کربونیزه شده نیز در جعبه ای به صورت یک جا در مخزن موزه نگهداری می شود.

بررسی شناخت ماهیت بقایای ذغالی پارچه های باستان شناسی

او افزود: از همان زمان بررسی های اولیه برای شناخت ماهیت بقایای ذغالی پارچه های باستان شناسی و تاریخچه این مجموعه به خصوص آغاز گشت تا در سال ۱۳۹۸، پروژه حاضر به صورت مشترک برای اجرا بین پژوهشکده حفاظت و مرمت آثار تاریخی – فرهنگی و پایگاه میراث جهانی پارسه تعریف شد.
براساس اعلام روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، شیرازی هدف پروژه حاضر را تفکیک و هویت بخشی به قطعات مختلف و آماده سازی آن ها برای مطالعات بیشتر و انجام اقدامات حفاظتی بعدی دانست و گفت: از آن جا که این پارچه‌ها همگی تحت عنوان کلی پرده سوخته تخت جمشید و با یک شماره کلی در طبقه بندی آثار مطالعاتی ثبت شده اند، در بازدید اولیه دیدن قطعاتی متفاوت از یکدیگر در این مجموعه توجه ما را جلب کرد.

شناسایی انواع مختلف پارچه ها و طبقه بندی آن ها

عضو هیئت علمی پژوهشکده حفاظت و مرمت آثار تاریخی – فرهنگی خاطرنشان ساخت: بعد از بررسی های اولیه لایه سطحی این مجموعه متوجه شدیم که بقایای نگهداری شده در این جعبه، تنوعی از پارچه های مختلف را در بر می گیرند که ضروری است پیش از هر اقدامی به شناسایی انواع مختلف پارچه ها و طبقه بندی آن ها پرداخته شود.

مجری طرح با اشاره به این نکته که در این مرحله که  ۱۰ روز به طول انجامید گروه موفق به تفکیک ۲۱۹ قطعه از لایه اول و سطحی مجموعه شد تصریح کرد: این قطعات تماماً مستند سازی، بررسی  و شماره گذاری شده اند و در جعبه های استانداردی که برای نگهداری آن ها تهیه شده، به تفکیک قرار گرفته اند.

به دلیل حساسیت کار جدا سازی و خروج قطعات از جعبه اولیه، کار با صرف زمان و حوصله بیشتری انجام شد و تعداد قطعات ساماندهی شده در این مرحله به نظر می رسد تنها یک سوم از مجموع تکه پارچه ها باشند.

وی افزود: پارچه ها به دلیل ماهیت و منشاء آلی، از جمله آسیب پذیرترین آثار به شمار رفته و به همین دلیل در میان یافته های به دست آمده از کاوش های باستان شناسی به نسبت سایر اشیاء بسیار کمیاب‌تر و محدود ترند و دامنه اطلاعاتی که با استفاده از بررسی و مطالعه آن ها می توان به دست آورد بسیار گسترده و وسیع است.
به گفته مجری این طرح، در حال حاضر بررسی اطلاعات به دست آمده از این مرحله جهت پردازش و نتیجه گیری در حال انجام است و در آینده نزدیک به صورت نشست‌های ویژه و مقالات علمی منتشر خواهد شد.
این عملیات به مدت ۱۰ روز توسط تیم اعزامی از پژوهشکده حفاظت و مرمت آثار تاریخی – فرهنگی «شهرزاد امین شیرازی، سحر برهان، زینب محتشم و حسین بیگی» و همکاران پایگاه پارسه «حمید فدایی، انیسه شیری، محمد رضا علیخواه» به صورت مشترک انجام گرفت.

تخت جمشید در یک نگاه

تخت جمشید در شمال شهرستان مرودشت، شمال استان فارس (شمال شرقی شیراز) جای دارد. در فاصلهٔ ۶ و نیم کیلومتری از تخت جمشید نقش رستم قرار دارد. در نقش رستم آرامگاه‌های شاهنشاهانی مانند داریوش بزرگ/ خشایارشا/ اردشیر یکم و داریوش دوم واقع است. علاوه بر نقش رستم دو آرامگاه به صورت کاملاً تمام شده و یک آرامگاه به صورت نیمه تمام در تخت جمشید موجود است.

آرامگاه‌هایی که در دامنهٔ کوه رحمت و مشرف به تخت جمشید واقع شده‌است متعلق به اردشیر دوم و اردشیر سوم می‌باشد. در جنوب تخت جمشید یک آرامگاه به صورت نیمه تمام رها شده‌است که بر اساس نظر بعضی از باستان شناسان متعلق داریوش سوم است.

این مکان تاریخی از سال ۱۹۷۹ یکی از آثار ثبت شدهٔ ایران در میراث جهانی یونسکو است.

مجموعه کاخ‌های تخت جمشید، در سال (۳۳۰ پیش از میلاد) به دست اسکندر مقدونی به آتش کشیده شد و تمام بناهای آن به صورت ویرانه درآمد. از بناهای بر جای مانده و نیمه ویرانه، بنای مدخل اصلی تخت جمشید است که به کاخ آپادانا معروف است و مشتمل بر یک تالار مرکزی با ۳۶ ستون و سه ایوان ۱۲ ستونی درقسمت‌های شمالی، جنوبی و شرقی است که ایوان‌های شمالی و شرقی آن به‌وسیله پلکان‌هایی به حیاط‌های مقابل متصل و مربوط می‌شوند. بلندی صفه در محل کاخ آپادانا ۱۶ متر و بلندی ستون‌های آن ۱۸ متر است. این مجموعه در فهرست آثار تاریخی ایران و نیز در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده‌است.

منبع:ایرنا