انسداد تمامی چاه‌ها تنها راه علاج بخشی تخت جمشید از رخداد فرونشست و فروچاله

 دکتر عزت‌الله رییسی، استاد گروه آب شناسی دانشگاه شیراز و پدر علم آب شناسی کشور در نشست مجازی آسیب‌شناسی بحران فرونشست‌ها و ماموریت نوآوران و استارت‌آپ‌ها با بیان این‌که فرونشست با فروچاله متفاوت است، افزود: فرونشست به دلیل برداشت بی رویه آب از لایه‌های رسی رخ می‌دهد که در این شرایط آب سطحی که به زمین نفوذ می‌کند از لایه‌های رسی عبور می کند و آب ذخیره شده در زیر این لایه به عنوان ستون لایه خاک عمل خواهد کرد.

وی با بیان این‌که با برداشت آب‌های زیر زمینی، ستون لایه خاک برداشته می‌شود، اظهار کرد: با برداشت آب، ضخامت لایه رسی کاهش می‌یابد، از این رو با پدیده فرونشست مواجه می‌شویم.

رییسی با بیان این‌که در حال حاضر پدیده فرونشست در کلیه دشت‌های کشور در حال رخ داد است، ادامه داد: در گذشته ایران با قنات و چشمه اقدام به مدیریت منابع آب می‌کرده است، ولی امروزه به دلیل خشکسالی و برداشت بی رویه آب از ذخایر آبی که سالیان دراز در زمین ذخیره سازی شده است، زمین را از تعادل خارج کردیم.

این استاد گروه آب شناسی دانشگاه شیراز تاکید کرد: زمانی که بشر بر خلاف طبیعت عمل کند، با واکنش‌های آن مواجه خواهد شد.

رییسی با بیان این‌که در بسیاری از مناطق حتی با وجود عدم احداث چاه فرونشست ایجاد شده است، در این باره توضیح داد: در دشت‌هایی که از آب‌های جاری شده از کوهستان سیراب می‌شدند، دیگر آبی به دشت وارد نمی‌شود، از این رو سطح زمین فرونشست ایجاد شده بدون آنکه چاه آبی در آن منطقه حفر شده باشد.

وی روش اساسی برای مصرف آب در دنیا را صرفه جویی در منابع آبی و افزایش عملکرد در واحد بهره‌برداری از آب دانست و خاطر نشان کرد: این روش موثرترین روش برای بهره برداری از آب موجود است، ولی در ایران ما همچنان به دنبال منابع آب جدید هستیم، به جای آنکه آب موجود را بر اساس استانداردها استفاده کنیم.

استاد گروه آب شناسی دانشگاه شیراز با اشاره به برخی از مطالعاتش در حوزه آب و فرونشست، گفت: تحقیقات نشان می‌دهد فرونشست اطراف فرودگاه به اندازه‌ای زیاد است که میدان چاه در آنجا ایجاد شده است که این امر به این دلیل است که به اندازه‌ای آب‌های زیر زمینی در این منطقه برداشت شده است که آب‌های اطراف نیز کشیده می‌شود.

وی با اشاره به مطالعات انجام شده در تخت جمشید، افزود: در این مطالعات شکافی به طول ۳۰۰ متر و عرض یک متر و به عمق ۱۰۰ متر ایجاد شده است و در نقش رستم ۳۰ سانتی‌متر افت را نشان می‌دهد و از این رو است که وضعیت تخت جمشید نگران کننده است.

رییسی راه علاج بخشی این میراث فرهنگی در معرض مخاطرات انسان‌سازی را بسته شدن ۲ چاه در حریم شماره ۱ و ده‌ها چاه در حریم شماره ۲ عنوان کرد.

ایلنا نوشت، این محقق حوزه آب شناسی تاکید کرد: اگر جلوی این روند گرفته نشود، در محوطه این اثر باستانی فروچاله ایجاد خواهد شد و این در حالی است که تخت جمشید یک اثر ثبت شده بین المللی است و اگر اتفاقی برای آن رخ دهد، برای حیثیت ایران بد است و باید مطالعات زیادی در این منطقه صورت گیرد.