برنامه‌ریزی‌های ملی صنعت گردشگری بسیار ضعیف هستند

دکتر جواد براتی در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: گردشگری کالایی ضروری و با درآمد بالا نیست، به همین دلیل در نوسانات اقتصادی بسیار تأثیرپذیر است. مردم در بخش گردشگری به سرعت هزینه‌های خود را تغییر می‌دهند و گردشگری صنعتی نوسان پذیر است، شیوع ویروس کرونا از جمله اتفاقاتی بود که نوسان بسیاری را بر صنعت گردشگری تحمیل کرد، در چند سال گذشته بوجود آمدن نوساناتی در نرخ ارز و کاهش قدرت خرید مردم، باعث شده تا به صورت مستقیم یا غیر مستقیم نحوه هزینه کرد مردم تغییر کند، برای مثال هزینه‌هایی که قبلاً برای حمل و نقل، هتل و مسافرخانه صرف می‌شد جایگزین هزینه‌های دیگری شده و نگاه مردم تغییر کرده است.

وی افزود: بالاترین پژوهش‌هایی که در بخش اقتصادی انجام شده، بسیار بااهمیت است و نشان می‌دهد که هر اتفاقی که در حوزه اقتصاد کلان رخ می‌دهد تاثیر بسیاری در حوزه گردشگری دارد. علاوه بر مباحث اقتصادی، مباحث امنیتی و سیاسی نیز بر گردشگری تاثیر گذار هستند. برخلاف کل کشور که شاید گردشگری نقش بسیار پررنگی بر بخش‌های مختلف آن نگذارد و اولویت مهم و بزرگی در اقتصاد کل کشور نباشد، استان خراسان رضوی متفاوت است و اهمیت گردشگری هم در برنامه‌های راهبردی کلان و هم در اقتصاد استان از سهم بالایی برخوردار است، ایجاد پژوهشکده گردشگری هم با این نگاه جلو رفته است.

براتی خاطرنشان کرد: پژوهشکده گردشگری جهاددانشگاهی فقط مختص استان خراسان رضوی نیست و ما در کل کشور درحال انجام فعالیت‌هایی در حوزه گردشگری هستیم، با توجه به تغییرات و مطالعات خاصی که در استان در بحث گردشگری رخ داده، الزامی شده است که پژوهش‌هایی در زمینه گردشگری استان انجام شود. گردشگری به عنوان صنعتی نوپا خلأهای زیادی دارد و این فضا برای آن وجود دارد تا بتوان اقداماتی انجام داد، همایش‌ها، نشست‌ها و نشریات زیادی در چند سال گذشته در حوزه گردشگری انجام شده است، در حوزه بین‌الملل نیز تعداد نشریات و فصلنامه‌هایی که در حوزه گردشگری چاپ می‌شود افزایش‌ یافته  و هنوز هم تلاش می‌کنیم تا خلاء های بیشتری را از این صنعت کم کنیم.

مدیر گروه پژوهشی اقتصاد گردشگری پژوهشکده گردشگری جهاددانشگاهی خراسان رضوی تصریح کرد: در چند سال گذشته نشست‌هایی در این زمینه گردشگری انجام شده، مانند نشست زیارت نوروزی، نشست‌های گروه اقتصاد در حوزه سرمایه‌گذاری که اهمیت توجه به گردشگری را نشان داده است. همه این فعالیت‌ها انجام شده تا اهمیت گردشگری در برنامه‌ریزی و سیاست گذاری ملی نشان داده شود تا به حوزه گردشگری و برنامه ریزی‌های آن توجه بیشتری شود. البته ما تلاش کردیم تا با جلساتی که با سازمان‌های مختلف مانند سازمان میراث، استانداری و زیرمجموعه‌های آن داشتیم اهمیت این موضوع را به آن‌ها برسانیم و متقاعدشان کنیم که اقداماتی اساسی در بخش گردشگری انجام دهند.

وی در رابطه با مشکلات حوزه گردشگری، ادامه داد: در حوزه گردشگری بخش‌های بسیاری داریم برای مثال در بخش آماری، اطلاعات بسیار ناقص و محدود هستند. هزینه‌هایی که در این حوزه در زمینه ملی انجام می‌شود به نسبت سایر حوزه‌ها و با درنظر گرفتن نقشی که گردشگری در اقتصاد دارد، بسیار کم است. ضعف‌های دیگر ما در بخش برنامه‌ریزی نمود پیدا می‌کند و به نسبت برنامه‌ریزی‌هایی که در حوزه‌های دیگر انجام می‌شود، برنامه ریزی‌های ملی صنعت گردشگری بسیار کم و ضعیف هستند. ما همواره تلاش کردیم تا این مشکلات را به گوش مسئولان ذی‌ربط برسانیم. ما برای حل این چالش‌ها از روش‌های مختلف و تنها از طریق سرمایه اندکی که جهاد دانشگاهی برای ما فراهم کرده است در بخش‌های مختلف پیش می‌رویم.

براتی در رابطه با طرح‌های ویژه‌ای که در حوزه گردشگری انجام شده است، اظهار کرد: یکی از این طرح‌ها نقشه راه است، طرح دیگری با عنوان عارضه‌یابی بخش صنعت انجام شد، اگرچه به صورت مستقیم به گردشگری ربط ندارد اما همین بخش‌های مختلف صنعتی هستند که خدمات و تولیداتی را دارند که بخشی از خریداران آن گردشگران هستند. برای مثال صنایع پوشاک، صنایع نساجی و صنایع شیرینی، صنایعی هستند که اگرچه مستقیماً به گردشگری مربوط نمی‌شوند اما به عنوان سوغات یا مصرف خود شخص شامل بخشی از تقاضاها می‌شود.

وی اظهار کرد: در طرح داده‌ ستانده که ما انجام دادیم اقتصاد استان را با ۷۷ بخش جزئی شامل هتل‌ها، مسافرخانه‌ها، رستوران‌ها، آژانس‌های مسافرتی، فعالیت‌های سرگرمی و تفریحی، حمل و نقل هوایی و… بررسی و تقسیم کردیم. ارتباطات داخلی و تقاضاهای نهایی که در این بخش‌ها است را هم مشخص کردیم. این طرح چهارچوب بسیار خوب و مناسبی برای اقتصاد استان ایجاد کرد که داخل آن می‌توان هر بخشی از اقتصاد را تحلیل کرد. این طرح مورد تایید و تقدیر سازمان مدیریت نیز بوده است.

مدیر گروه پژوهشی اقتصاد گردشگری پژوهشکده گردشگری جهاددانشگاهی خراسان رضوی با اشاره به اینکه «نقشه راه گردشگری باتوجه به نگاهی که ما به نوآوری و فناوری داشتیم تبیین شد»، افزود: در این طرح هم چالش‌های گردشگری را در نظر گرفتیم و بر اساس آن راهبردها و برنامه‌های خود را تنظیم کردیم. یکسری از طرح‌هایی هستند که برای ما انجام شدن آنها اهمیت دارد اما به دلیل وجود بحث‌های مالی و مدیریتی که ضرورت آن را احساس نکردند هنوز در استان و سطح ملی انجام نشده‌اند، مانند طرح تهیه حساب‌های قومی گردشگری. این طرح چهارچوبی است که تقاضا، عرضه و سایر درخواست‌های موجود در گردشگری مانند تاسیسات، خدمات و فعالیت‌های موجود در حوزه گردشگری را بررسی می‌کند. این طرح دقیقا وضعیت اقتصادی صنعت گردشگری را نشان می‌دهد. تهیه این حساب‌ها بسیار مهم است تا ما در مسیر کسب و ثبت اطلاعات گردشگری عمل کرد داشته باشیم.

براتی در رابطه با دلایل انجام نشدن این طرح، بیان کرد: بخشی از علل انجام نشدن این طرح به دلیل نداشتن بودجه مراکز مرتبط است، بخش دیگری از آن این است که برخی از دستگاه‌ها ضرورت این مطلب را احساس نکرده‌اند، برای مثال ما براساس جلسات و بازخوردهایی که داشتیم احساس می‌کنیم سازمان میراث هنوز در این زمینه احساس نیاز نکرده است اما سازمان برنامه‌ریزی احساس نیاز را دارد و بودجه لازم را ندارد، این حساب‌ها باید تهیه شوند هرچند که سازمان‌ها امروزه احساس نیاز نکنند، در بسیاری از کشورهای اروپایی و هند این حساب‌ها تهیه شده‌اند، حتی در کشورهایی که گردشگری سهمی ندارد این حساب‌ها تهیه شده و ما هم در آینده به این سمت خواهیم رفت.

منبع:ایسنا