روایتِ شیرین کافه بلدیه تا تئاتر شهر

مدت‌هاست طرح ساماندهی خیابان ولیعصر به عنوان معبری که حدود یک دهه قبل به عنوان بلندترین خیابان خاورمیانه ثبت شده و تشکیل موزه‌ای به نام همین خیابان، در دست پیگیری بوده تا قصه‌های بلندترین خیابان خاورمیانه برای همیشه ثبت و ضبط شود. حالا هم نوبت به تاریخچه‌ تئاتر شهر و قدیمی‌ترهای قبل از آن رسیده.

روایتِ جدیدِ موزه خیابان ولی‌عصر را بُریده‌های جراید در موزه به خوبی نشان می‌دهند. از ساختِ ساختمانی توسط بلدیه‌ آن زمان تهران به عنوان کافه و مهمانخانه که عصر سه‌شنبه، ۱۵ شهریور ۱۳۱۱ افتتاح شد و توانست حدود ۳۰ سال در مرکزیت تهران قدیم بماند، (طبق آن‌چه روزنامه‌های آن زمان نوشته‌اند) عمارتی بزرگ که «”مسیو فرد” آن را با نهایت استحکام با سنگ و سیمان و آهن بنا کرده و مخارجش از ۱۰۰هزار تومان متجاوز شده بود».

اسناد منتشرشده در موزه می‌گویند مهمانخانه و کافه شهرداری جایی برای حضور و بروز موسیقی ایرانی بوده، به همین منظور ارکستر خود را از موسیقیدان‌های معروف ایرانی تشکیل داده بود؛ از مهمانی‌های رسمی و خصوصی گرفته تا مهمانی‌های باغی که به نفع بنگاه حمایت مادران برگزار می‌شد، مکانی که از سال ۱۳۱۹ تا ۱۵ سال بعد در کنار برنامه‌های شبانه خود، اجرای خیمه‌شب‌بازی را داشت.

اما این عمارت برای مدتی دفتر مرکزی حزب دموکرات ایران بود؛ آن‌طور که قوام‌السلطنه در خاطرات خود نوشته؛ «روزنامه‌های اطلاعات و کیهان علیه من و دوستان نزدیک، مقالات تند و انتقادآمیز منتشر ساختند. دکتر مظفر بقایی که با مساعدت من از ورطه گمنامی بیرون آمده و برای نخستین بار به مجلس راه یافته بود مامور شد به عنوان این که من دیگر رهبر حزب دموکراتیک ایران نیستم، محل حزب دموکرات را که در آن موقع در کافه شهرداری بود، اشغال نماید. این شخص {…} به اتفاق گروهی چاقوکش و چماق به دست به محل حزب حمله‌ور شد.»

به گفته‌ مدیر موزه خیابان ولی‌عصر، «سندهای مربوط به این بنای تاریخی را که دیگر نشانه‌ای از آن باقی نمانده پژوهشگران موزه جمع‌آوری کرده‌اند و آن‌ها که اکنون حدود هزار سند هستند در موزه و روی صفحه تلویزیونی لمسی قابل نمایش‌اند.»

باز هم اسناد به نمایش درآمده در موزه می‌گویند؛ بلدیه سال ۱۳۳۵ تصمیم می‌گیرد برای ایجاد هتلی مدرن و مجهز برای مسافران خارجی، در محل کافه شهرداری، ساختمانی مدرن با گنجایش ۴۰۰ اتاق بنا کند و به همین دلیل هم کافه را تخلیه کردند، اما کارشان متوقف ماند و در سال ۱۳۳۸، نخست بنای کافه را برای تاسیس یک فروشگاه بزرگ در نظر گرفتند و در نهایت به انبار بزرگ سوپرمارکت و دفتر امور اداری اختصاص یافت.

از ایجاد پارک شهر تا تولد تئاتر شهر

سرانجام یکم آبان ۱۳۴۵ روزنامه اطلاعات اعلام کرد «در محل کافه شهرداری سابق یک تئاتر مجهز ساخته خواهد شد.»

از سوی دیگر با انحلال کافه شهرداری، در محل باغ روبه‌روی ساختمان کافه، پارکی ساخته شد که دوم تیر ۱۳۴۵ افتتاح شد و پس از انقلاب «پارک دانشجو» نام گرفت.

کلنگ بنا تئاتر شهر امروزی را در سال ۱۳۴۵، مهدی نامدار – پیشکسوت تئاتر – به زمین زد و طراحی آن به علی سردار افخمی – معمار جوان و نوگرا – سپرده شد و در نهایت ساختِ این عمارت با الهام از برج طغرل شنبه، هفتم بهمن ۱۳۵۱ به پایان رسید.

دیدنی‌ها و شنیدنی‌های خیابان ولی‌عصر

اما همه داستانِ این موزه و نمایشگاهش فقط مختص این کافه نیست؛ از سینماهای خیابان ولی‌عصر گرفته تا قنادی‌هایش هم از ابتدا تا امروز بخش دیگری از تاریخ این خیابان را در خود جای داده‌اند، روایت‌های دیدنی و شیرنی که هنوز می‌توان آن‌ها را با چشم دید.

در راهرو موزه، سینماهای ساخته‌شده در خیابان ولی‌عصر از راه‌آهن تا تجریش معرفی شده‌اند؛ از سینما «فلور» گرفته تا سینما «داریوش» و «شهر قشنگ» و «رادیو سیتی» و «استقلال» و «بهار»؛ هر چه از قدیم و امروزشان باقی مانده و احیانا جای خالی‌شان.

شیرین‌ترین بخش موزه را قنادی‌های قدیمی خیابان ولی‌عصر تشکیل می‌دهند، قدیمی‌ترین قنادی‌هایی که هنوز به نام صاحب‌شان در حال فعالیت‌اند؛ از «لادن» و «گواهی» گرفته تا «میهن» و «آذربایجان» و «سلمان» که در طول ۱۸ کیلومتر خیابان ولی‌عصر هنوز حضور دارند.

حالا می‌توان گفت تاریخ در بلندترین خیابان خاورمیانه به انداره عمر هر کدام از بناهای ساخته‌شده در این خیابان، یعنی «ولی‌عصر» امروزی آن‌قدر کشدار شده که زمان را به زمان ایجاد این خیابان می‌رساند. موزه خیابان ولی‌عصر در خانه قاجاری مینایی از یک ماه گذشته میزبان این نمایشگاه‌ها شده است.

ایسنا نوشت، به گفته‌ قاسمی، مدیر موزه و طبق اطلاعاتی که در صفحه اینستاگرام «موزه خیابان ولی‌عصر» منتشر شده، بازدید از این سه نمایشگاه از یکشنبه تا جمعه و بعد از ثبت نام از طریق همین صفحه و با اعلام زمان بازدید در قالب تور امکان‌پذیر است.

منبع:اسکان