سرمشهد

آشنایی با نقش برجسته سرمشهد – فارس

روستای سرمشهد از توابع بخش جره و بالاده در 65 کیلومتری جنوب شرقی شهرستان کازرون و 220 کیلومتری شیراز در استان فارس، قرار دارد

سرزمین پیرامون روستای سرمشهد ، از جمله نواحی مورد علاقة دودمان هخامنشی و ساسانی بوده است. نقش برجسته بهرام دوم اثر تاریخی منحصر به فردی است که در انتهای روستای سرمشهد و در دیواره کوه آغاجری و در ارتفاع 23 متری حجاری شده است.

 

این نقش برجسته مربوط به پنجمین پادشاه ساسانی بهرام دوم می باشد. در این اثر زیبا که متاسفانه قسمت‌های بیشتر آن از بین رفته، بهرام به خاطر محافظت از فرزند و همسرش در حال جدال با دو شیر نر مشاهده می‌شود. این اثر در ابعاد ۵/۴ در ۲ متر می‌باشد.

تاج بهرام با دوبال در طرفین وگوی بزرگی روی آن واقع شده است، موهای او مجعد و بلند از دو طرف تاج بیرون زده وگوشواری در گوش وگردنبندی در گردن او دیده می‌شود.

ریش او در زیر چانه بسته شده ودر صورت مصمم وی آثار شجاعت به خوبی موج می زند. شلوار او مانند دیگر شاهان ساسانی پرچین و گشاد و شنلی شاهانه روی دوش وی آویخته شده است.

پشت سر بهرام دوم، فرزند جوان وی قرار دارد که متاسفانه صورت وی به سختی قابل مشاهده است و او نیز شمشیری بر کمر دارد و بعد از او ملکه مادر ایستاده که یک دست خود را در دست همسرش بهرام قرار داده وموهای او از زیر تاج بیرون ریخته است. پشت سر ملکه فرد دیگری که صورت او کاملاً تخریب شده ایستاده که گفته می شود کرتیر موبد موبدان معروف است.

شاه ساسانی یکی از دو شیر را کشته و شمشیر خود را تا نیمه در شکم شیر دوم که به طرف وی خیز برداشته فرو کرده است. این نقش برجسته یکی از مهمترین آثار دوران ساسانی می‌باشد.

بهرام دوم پسر بهرام اول پسرشاهپوراول، پنجمین شهریار ساسانی است که در سال‌های ۲۹۳ ۲۷۶ میلادی بر ایران حکومت می‌کرد. نام بهرام در فارسی باستان به صورت ورهران نوشته می شد که این لغت نیز از واژه اوستایی ورثرغنا (ایزد جنگ) به معنای در هم شکننده مقاومت و پیروزمند گرفته شده است.

بهرام قبل از سلطنت با لقب شاهنشاه بزرگ کوشان بر شرق ایران حکومت می کرد. از رویدادهای مهم دوران سلطنت او حمله رومیان و فتح تیسفون توسط آنها به فرماندهی امپراطور کاروس است که خوشبختانه این پیروزی با مرگ امپراطور روم ناکام ماند.

از این شاهنشاه چندین نقش برجسته بر کوهها و صخره های فارس به جای مانده که ۲ نقش آن درشهرستان کازرون در تنگ چوگان و روستای سرمشهد قرار دارد و با احتساب احتمالی نقش قندیل که شبیه دیگر نقش برجسته‌های این پادشاه مخصوصا در برم دلک (جنوب شیراز) تعداد این نقوش برجسته در شهرستان کازرون به ۳ نقش افزایش می یابد.

در بین تصویر ملکه و شاه نقش کرتیربه صورت مردی بدون ریش با موهای صاف و با تصویر قیچی روی کلاه او دیده می شود و دست چپ را روی قبضه شمشیر گذاشته و دست راست را تا مقابل صورت بالا آورده و انگشت اشاره را به نشانه احترام به سمت شاه خم نموده است. در پشت سر ملکه فرد دیگری قرار دارد که حالت او همانند کرتیر است با این تفاوت که بالای نوک کلاه او به سمت جلو خم شده است.

بهرام دوم را می توان شاهی خانواده دوست نامید. تصویر او روی اکثر سکه‌ها و نقوش برجسته به همراه ملکه و گاه فرزند خود دیده می شود.

کتیبه کرتیر:

کتیبه کرتیردر ارتفاع ۲۵ متری سینه کوه ، به طول ۷۰ متر به خط پهلوی نگاشته / ۲۰/۵ متر و عرض ۲ شده و از لحاظ اندازه بزرگترین کتیبه پهلوی عهد ساسانی به شمار می رود و مضمون آن با نوشته پهلوی کتیبه کعبه زرتشت یکسان بوده و مجموع نوشته های پهلوی نقش رجب و نقش رستم را در بر دارد. کتیبه سرمشهد، یکی از چهار کتیبه پهلوی کرتیر، موبد موبدان است.

کرتیر از روحانیون بزرگ و متنفذ دربار ساسانیان است و در زمان شاپوراول مقام هیربدی (رئیس آتشکده) را داشته، در زمان بهرام دوم به مقام موبدان موبدی می‌رسد، 3 کتیبه پهلوی او، یکی در نقش رجب، دیگری در نقش رستم، پشت سر نقش شاپور و والرین و چهارمی در زیر کتیبه پهلوی شاپور بربدنه کعبه زرتشت نگاشته شده است.

کرتیر روی نقوش برجسته به صورت مردی بدون ریش با شمشیری آویخته بر کمر و نقش قیچی بر روی کلاهش دیده می شود. کرتیر با نشان قیچی به روی کلاهش به عنوان بزرگترین قاضی دولت ساسانی درعصر خود قلمداد شده است.

منبع:همشهری

0 پاسخ

دیدگاه خود را ثبت کنید

تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟
در گفتگو ها شرکت کنید.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *