پیراهن قسم چیست؟

در روزگاری نه چندان دور، پیراهنی مزین به آیات قرآنی در شهرهای مختلف آذربایجان شرقی، دعوا بین شاکی و متشاکی را بدون حضور قاضی حل می‌کرد و پزشکان قبل از شروع به کار، پیراهن قسم را به تن کرده و سوگند یاد می‌کردند.  پیراهن قسم، واژه‌ی ناآشنایی بین مردم آذربایجان شرقی نبوده و از قرن‌ها قبل وارد ادبیات عامیانه‌ی مردم این استان شده است، این پیراهن به قول امروزی‌ها فری سایز بوده و طوری دوخته شده است که بر تن همه‎‌ اندازه باشد.

تاریخ‌پژوهان معتقد هستند که این پیراهن نه در تبریز، بلکه در شهرستان‌های اطراف آذربایجان شرقی کتابت شده و دست قضا آن را به تبریز رسانده و اکنون در موزه‌ی قرآن و کتابت در مسجد صاحب‌الامر تبریز به نمایش گذاشته شده است، این پیراهن، نشان دهنده‌ی نظام قضایی گذشته است که با باورها و اعتقادات دینی و مذهبی مردم آذربایجان شرقی آمیخته شده بود که در برخی مواقع آن را به عنوان لباس عافیت به بیماران هم می‌پوشاندند.

نبود عدلیه قبل از انقلاب مشروطه یکی از دلایل کتابت این پیراهن و استفاده از آن در حل اختلافات بود، چرا که بسیاری از اختلافهای قومی و قبیله‌ای در گذشته با وساطت ریش سفیدان و با قسم خوردن حل می‎شد، به این ترتیب که  از فردی که می‌خواست قسم بخورد، خواسته می‌شد تا پیراهن قرآنی یا همان پیراهن قسم را بپوشد تا حرفش را باور کنند. مردم معتقد بودند، کسی که پیراهن قسم را به تن کرده است، دیگر جرات نمی‌کند در حالیکه پیراهنی مزین به آیات قرآنی را بر تن دارد، دروغ بگوید.

به گفته‌ رئیس امور موزه‌های آذربایجان شرقی، پیراهن قسم مربوط به دوران قاجار و متعلق به آذربایجان شرقی است. مهدی بزاز دستفروش در این خصوص، می‌گوید: پیراهن قسم جزو آثار نفیس موزه قرآن و کتابت بوده که سوره‌های مختلف قرآنی بر روی آن کتابت شده است.

او با اشاره کاربردهای پیراهن بیان می‌کند: در گذشته به هنگام سوگند یاد کردن در محاکم، این پیراهن را به تن می‌کردند تا قسمی که می‌خورند، سندیت و اعتبار بیشتری داشته باشد.

او معتقد است، پیراهن قسم ریشه در باورهای فرهنگی و اعتقادی مردم آذربایجان شرقی دارد، به طوریکه در مراجعه به فرهنگ این منطقه، مثل رایجی تحت عنوان «پوشیدن پیراهن قرآنی» است که اصرار زیاد کسی بر چیزی را نشان می‌دهد.

ایسنا نوشت، بر اساس این گزارش، موزه قرآن و کتابت در محل مسجد صاحب‌الامر شهر تبریز قرار دارد و مجموعه نفیسی از نسخ قرآن مجید مربوط به ادوار مختلف تاریخ و قطعات زیبایی از آثار خوشنویسان بنام ایران و برخی از ابزار و ادوات مربوط به خط و کتابت را در خود جای‌داده است.